Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, trực tiếp là Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, ngành Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An đã kiên cường đấu tranh với đói nghèo, thiên tai, địch họa, qua đó vững bước tiến vào kỷ nguyên phát triển xanh, bền vững.
Ngành Nông nghiệp và Môi trường, nông dân Nghệ An đã có những đóng góp quan trọng tronng quá trình phát triển đất nước. Ảnh: Việt Khánh.
Quá trình xây dựng và phát triển của ngành Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An được khái quát qua 7 giai đoạn, đây là những dấu mốc, nấc thang đáng nhớ, lắm gian nan, thách thức nhưng đầy tự hào.
Giai đoạn thứ nhất (1945-1954) minh chứng vai trò đặc biệt quan trọng của ngành trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Lúc này bức tranh kinh tế nước ta nói chung, của Nghệ An nói riêng cơ bản kiệt quệ, thương nghiệp đình đốn, hàng tiêu dùng khan hiếm, tài chính trống rỗng, nông dân thiếu lương thực, nạn đói hoành hành, đời sống nhân dân khổ cực, thiếu thốn trăm bề..., đó là hậu quả nặng nề từ chủ trương “vơ vét” tàn bạo mà Nhật - Pháp đã áp dụng triệt để trước đó.
Trước tình hình trên, ngày 3/9/1945, Hội đồng Chính phủ mở phiên họp đầu tiên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh 2 việc quan trọng cấp bách nhất, đó là: “Cứu đói ở Miền Bắc và kháng chiến ở Miền Nam”.
Giai đoạn này, ngành nông nghiệp, nông dân Nghệ An đã hoàn thành vẻ vang sứ mệnh “hậu phương đối với tiền tuyến”, thực hiện đúng lời dạy của Bác “ruộng rẫy là chiến trường, cuốc cày là vũ khí, nhà nông là chiến sỹ, hậu phương thi đua với tiền phương” thông qua những phong trào tiêu biểu như “hũ gạo nuôi quân; “sào ruộng cho bộ đội'”; “hai ngày đi củi”;“ba ngày đánh cá”…
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An, ông Hoàng Quốc Việt (thứ 3 từ phải sang), kiểm tra công tác vận hành tại Nhà máy thủy điện Bản Vẽ trong năm 2025. Ảnh: Việt Khánh.
Từ thực tế có thể khẳng định ngành nông nghiệp Nghệ An đã góp phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bằng cách “cứu đói tại chỗ”, đồng thời hỗ trợ tích cực cho đồng bào Bắc Bộ 476.562 kg gạo (chiếm 24% tổng số gạo quyên góp của đồng bào Bắc Bộ và 4 tỉnh Trung bộ).
Chưa hết, hưởng ứng phong trào “tăng gia sản xuất”, Ty Canh Nông đã phát động khẩu hiệu “tấc đất tấc vàng”, kêu gọi toàn dân tích cực khai hoang phục hóa, mở rộng diện tích canh tác. Quá trình làm chú trọng đến công tác thủy lợi, đắp bờ giữ nước, phòng chống dịch bệnh gia súc, gia cầm, chăm lo sản xuất, bảo vệ rừng, phát động phong trào trồng cây lấy gỗ..., nhờ đó cung cấp cho Chính phủ 8.530 m3 gỗ. Trong năm 1952, Nghệ An vinh dự có cụ Hoàng Hanh ở xã Nam Lĩnh, huyện Nam Đàn được tuyên dương Anh hùng nông nghiệp.
Không chỉ có thế, trong chiến dịch Điện biên phủ, Nghệ An tiếp tục thể hiện vai trò “hậu phương chiến lược” khi huy động trên 32.000 dân công, 5.438 thanh niên nhập ngũ, cung cấp trên 4.500 tấn gạo, 2.950 khăn tay, hàng vạn thuyền bè, xe bò, xe đạp, ngựa, trâu bò… phục vụ cho cuộc kháng chiến trường kỳ.
Giai đoạn thứ hai (1955-1975) gắn với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ và đấu tranh giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước.
Sau thắng lợi của chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, Miền Bắc bước vào thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội trong bối cảnh nền kinh tế nghèo nàn, lạc hậu, đời sống nhân dân thiếu thốn trăm bề. Ngành Nông nghiệp đã nỗ lực không ngừng, vừa đảm bảo sản xuất vừa phục vụ, cung cấp lương thực cho nhân dân, chi viện cho chiến trường miền Nam. Phong trào thi đua chống Mỹ, cứu nước diễn ra sôi nổi với khẩu hiệu "mỗi người làm việc bằng hai". Nội hàm các HTX thực hiện khẩu hiệu “tay lưới tay súng”, “tay súng tay cày". Phụ nữ hướng ứng phong trào “ba đảm đang”…
Bà Võ Thị Nhung kiểm tra mô hình sản xuất cam theo hướng hữu cơ tại Thanh Chương. Ảnh: Việt Khánh.
2021 – 2025 được xem là giai đoạn bản lề. Dù đối diện với bộn bề gian khó do tác động của thiên tai, dịch bệnh (nhất là đại dịch Covid-19), biến đổi khí hậu khó lường, nhiều Luật (Luật Đất đai, Luật Đấu thầu, Luật môi trường…), chính sách mới thay đổi…, nhưng ngành Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An nhanh chóng “hòa nhập”.
Năm 2025, cả nước tập trung thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy với mục tiêu xây dựng hệ thống chính trị gọn nhẹ, minh bạch, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Khối lượng công việc ngồn ngộn kéo theo áp lực bộn bề, điều này phần nào tác động đến quá trình triển khai các nhiệm vụ chuyên môn, các chỉ tiêu phát triển KT-XH của toàn ngành.
Tuy nhiên, được sự quan tâm chỉ đạo của Trung ương, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự đồng hành, ủng hộ của cộng đồng doanh nghiệp, bà con nông dân, đan xen quyết tâm vượt khó của tập thể lãnh đạo, cán bộ công chức, viên chức, người lao động trong toàn ngành nên những nút thắt dần được tháo gỡ. Đặc biệt, từ ngày 1/3/2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường chính thức được thành lập và đi vào hoạt động trên cơ sở sáp nhập Sở NN-PTNT và Sở TN-MT, đây là bước đi mang tính chiến lược.
Nhìn lại giai đoạn 2021-2025, thấy rằng nhiều chỉ tiêu quan trọng của ngành đã đạt và vượt kế hoạch. Công tác cải cách hành chính, chuyển đổi số thể hiện rõ trên tất cả các lĩnh vực. Cơ cấu nội ngành có bước chuyển dịch tích cực, tốc độ tăng trưởng nông – lâm – ngư nghiệp toàn giai đoạn ước đạt 4,6%/năm, nông nghiệp tiếp tục giữ vai trò trụ đỡ của nền kinh tế. Giá trị sản xuất toàn ngành năm 2025 ước đạt trên 45.000 tỷ đồng, tăng trên 1,2 lần so với năm 2020. Tỷ lệ hộ nghèo khu vực nông thôn giảm bình quân 1-1,5%/năm.
Sản xuất nông nghiệp phát triển mạnh mẽ theo chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao thích ứng biến đổi khí hậu gắn với sản xuất chế biến các sản phẩm nông, lâm, sản có giá trị cao. Toàn tỉnh có 743 sản phẩm OCOP đạt hạng 3 sao trở lên, đứng thứ 2 cả nước, nhiều sản phẩm đã xuất khẩu đến nhiều thị trường tiềm năng trên thế giới.
Sự nhập cuộc của Tập đoàn TH giúp Nghệ An sở hữu đàn bò sữa chất lượng cao 82.000 con. Ảnh: Việt Khánh.
Ngành chăn nuôi chuyển dịch mạnh mẽ từ quy mô nông hộ, nhỏ lẻ, phân tán sang chăn nuôi trang trại tập trung, ứng dụng công nghệ cao, đảm bảo thực hiện các biện pháp phòng dịch bệnh hiệu quả. Đến nay toàn tỉnh có 987 trang trại chăn nuôi, chiếm tỷ trọng 30% so với tổng đàn. Hiện Nghệ An có tổng đàn bò sữa ước đạt 82.000 con, tăng gần 20% so với năm 2020, sản lượng sữa ước đạt 360.000 tấn, tăng gần 50% so với sản lượng năm 2020. 2 doanh nghiệp lớn là Công ty CP Thực phẩm sữa TH và Công ty sữa Vinamilk tiên phong tạo nên chuỗi liên kết khép kín từ sản xuất đến thu mua, chế biến, phân phối.
Giai đoạn này cũng đánh dấu bước chuyển biến rõ rệt về hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực khoáng sản. Công tác quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được tăng cường. Chất lượng thẩm định hồ sơ xin giao đất, thuê đất, cấp GCNQSĐ, hồ sơ đăng ký giao dịch đảm bảo. Hoàn thành cơ bản việc cấp GCNQSDĐ, Quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất lần đầu cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn tỉnh. Được biết, trước khi có Nghị quyết 30/NQ-QH13 tỷ lệ cấp giấy chứng nhận lần đầu trên tổng diện tích cần phải cấp tại Nghệ An là 61%, đến nay con số này vượt trên 91%.
Ngành cũng thực hiện tốt công tác thẩm định hồ sơ cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản, tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản. Tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản để tăng cường minh bạch trong thủ tục cấp phép, cũng như đáp ứng tốt nguồn nguyên liệu phục vụ cho các dự án trọng điểm như cao tốc Bắc Nam, WHA, VSIP, các KCN…
“Tiếp nối truyền thống tự hào 80 năm qua, với niềm tin và khát vọng vươn lên, ngành Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An sẽ tiếp tục đồng hành cùng Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong sự nghiệp xây dựng Nghệ An trở thành tỉnh khá, góp phần vào sự nghiệp CNH-HĐH đất nước.
Từ đây, nông nghiệp và Môi trường Nghệ An sẽ bước sang một chặng đường mới, mở ra một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ, nơi tài nguyên đất đai, rừng núi, sông biển và môi trường được khai thác và bảo vệ hài hòa, đảm bảo cho quá trình phát triển bền vững’, ông Hoàng Quốc Việt, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An khẳng định.
