Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt và thiên tai diễn biến bất thường, người nghèo và nông dân là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Thông tin kịp thời, dễ hiểu trở thành “hàng rào” phòng ngừa hiệu quả, giúp chính quyền và người dân vùng hạ du chủ động bảo vệ sinh kế.
Phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Hữu Mạnh, Phó Giám đốc phụ trách Chi nhánh Dầu Tiếng - Phước Hòa, về vai trò của hồ Dầu Tiếng trong công tác vận hành và ứng phó thiên tai, đảm bảo an toàn cuộc sống và sinh kế của người dân, nhất là những hộ nghèo, yếu thế.
Ông Nguyễn Hữu Mạnh, Phó Giám đốc phụ trách Chi nhánh Dầu Tiếng - Phước Hòa trả lời phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Trần Trung.
Thưa ông, ông có thể chia sẻ về vai trò của hồ Dầu Tiếng trong công tác phòng, chống lụt bão và bảo đảm an toàn cho hạ du?
Hồ Dầu Tiếng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong phòng, chống lụt bão và giảm ngập hạ du. Đây là hồ điều tiết nhiều năm, có nhiệm vụ tích nước, cấp nước và phòng lũ. Khi bão hoặc áp thấp nhiệt đới xuất hiện, Hội đồng vận hành luôn chủ động trong công tác điều tiết, bảo đảm an toàn cho hạ du và thực hiện tốt việc tích - cấp nước.
Hồ Dầu Tiếng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong phòng, chống lụt bão và giảm ngập hạ du. Ảnh: Trần Trung.
Căn cứ dự báo của Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia và các bản tin khu vực, cùng tình hình lượng mưa, chúng tôi chủ động điều chỉnh vận hành hồ. Mục tiêu là hạn chế tối đa thiệt hại cho người dân, bảo đảm ngập lụt hạ du không ảnh hưởng nghiêm trọng. So với miền Trung và miền Bắc, thời tiết miền Nam ôn hòa hơn, giúp chúng tôi chủ động vận hành hồ và bảo đảm an toàn cho hạ du ở mức cao nhất.
Đây là công tác cực kỳ quan trọng. Trong những năm qua, Công ty đã xây dựng các kịch bản xả lũ, phương án ứng phó cho nhiều tình huống khác nhau. Từ năm 2020, theo Nghị định 114, chúng tôi đã chủ động lập bản đồ ngập lụt, phối hợp chính quyền địa phương xây dựng bản đồ ngập cho từng xã, phường tại hạ du thuộc Bình Dương, Tây Ninh và TP.HCM. Sau sắp xếp hành chính, hạ du chủ yếu thuộc Tây Ninh và TP.HCM, nên Công ty sẽ điều chỉnh bản đồ ngập phù hợp với địa giới mới.
Các bản đồ được xây dựng theo mức xả: 200, 400, 800, 1.000 và 2.800 m³/giây. Nhờ đó, người dân chủ động hơn trong phòng, chống thiên tai như gia cố bờ bao, di dời khỏi khu vực nguy cơ ngập theo cảnh báo, tránh bị động như một số nơi miền Trung, nơi người dân chưa nắm được mức độ ngập tương ứng với từng cấp xả.
Ngoài ra, triều cường kết hợp mưa lớn và xả lũ là tình huống bất lợi nhất trong vận hành, hiện vẫn là thách thức lớn đối với Công ty.
Thưa ông, những khó khăn, thách thức lớn nhất hiện nay là gì?
Thách thức chính là quy chế phối hợp, hành lang thoát lũ và hệ thống mốc cảnh báo ngập lụt. Chúng tôi kiến nghị địa phương phối hợp xây dựng lại bản đồ ngập, cắm mốc cảnh giới và hoàn thiện hành lang thoát lũ, bảo đảm an toàn cho người dân, đặc biệt khi xả lũ với lưu lượng lớn, có thể lên tới 2.800 m³/giây.
Thách thức chính là quy chế phối hợp, hành lang thoát lũ và hệ thống mốc cảnh báo ngập lụt cần sự tham gia phối hợp các tỉnh thành vùng hạ du. Ảnh: Trần Trung.
Chúng tôi cũng đề nghị các địa phương xây dựng phương án ứng phó theo từng cấp xả, tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu và chủ động phòng tránh. Công ty cam kết điều tiết vận hành hợp lý nhất, giảm thiểu ảnh hưởng đến người dân và bảo đảm an toàn hạ du.
Công tác phối hợp được triển khai theo quy chế phối hợp do Bộ ban hành trước đây, nay thực hiện theo Luật Phòng thủ dân sự. Công ty tham gia Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự TP.HCM và Tây Ninh, phối hợp điều tiết khi có mưa lớn, bão bất thường. Theo phương châm “4 tại chỗ”, chúng tôi chủ động máy móc, thiết bị và ký hợp đồng cung ứng vật tư với các đơn vị đủ năng lực, sẵn sàng ứng phó khi có sự cố xảy ra.
Thưa ông, công nghệ và hệ thống giám sát hiện nay hỗ trợ như thế nào trong quản lý vận hành?
Theo Nghị quyết 57 về chuyển đổi số, Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo các đơn vị xây dựng đề án chuyển đổi số. Công ty triển khai hệ thống số hóa SCADA để giám sát, điều hành toàn bộ hệ thống thủy lợi Dầu Tiếng - Phước Hòa và đồng bằng sông Cửu Long theo hình thức vận hành từ xa kết hợp trực tiếp, bảo đảm an toàn tối ưu.
Hệ thống SCADA đặt tại văn phòng công ty phục vụ công tác giám sát, vận hành, điều tiết hồ chứa theo thời gian thực. Ảnh: Trần Trung.
Chúng tôi kiến nghị Chính phủ đầu tư mạnh mẽ hơn cho số hóa và công nghệ, đồng bộ từ hệ thống quan trắc khí tượng thủy văn, cảnh báo lũ, cảnh báo ngập đến các đơn vị quản lý và địa phương, nâng cao hiệu quả phối hợp.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt và thiên tai diễn biến bất thường, người nghèo và nông dân là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Thông tin kịp thời, dễ hiểu trở thành “hàng rào” phòng ngừa hiệu quả, giúp chính quyền và người dân vùng hạ du chủ động bảo vệ sinh kế. Khi nắm rõ mức rủi ro sớm, họ có thể di dời tài sản, bảo toàn vốn sinh kế như vườn cây, chuồng trại hay công cụ sản xuất, tránh chi tiêu khẩn cấp làm hao tổn nguồn lực. Những biện pháp này không chỉ giảm thiệt hại trực tiếp mà còn nâng cao khả năng thích ứng, bảo vệ sinh kế và từng bước hướng đến thoát nghèo bền vững.
Xin trân trọngbcảm ơn Ông!
