Chiều 24/11, Quốc hội tiếp tục thảo luận tại hội trường về dự án Luật Báo chí (sửa đổi). Một lần nữa, sau phiên họp tổ, nhiều đại biểu bày tỏ sự quan tâm đến việc cần thiết thành lập cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện tại các địa phương.
Tại phiên thảo luận, đại biểu Phan Thị Thanh Phương (TP.HCM) nêu rõ vấn đề liên quan đến kinh tế báo chí và dịch vụ thu phí đọc báo, những mô hình đang phát triển mạnh trong bối cảnh chuyển đổi số. Theo bà, dự thảo luật hiện vẫn thiếu khái niệm và quy định về các hoạt động này, dù chúng đã trở nên khá phổ biến trong hệ thống báo chí Việt Nam.
Kinh tế báo chí là xu hướng tất yếu
Đại biểu Thanh Phương cho biết, khoảng 10 năm qua, nguồn thu của nhiều cơ quan báo chí liên tục sụt giảm bởi nhiều yếu tố. Trong bối cảnh đó, các tòa soạn buộc phải đa dạng hóa nguồn thu hợp pháp nhằm duy trì hoạt động, đầu tư cho chuyển đổi số và bảo đảm thực hiện nhiệm vụ chính trị.
Đại biểu Phan Thị Thanh Phương (TP.HCM). Ảnh: Phạm Thắng.
Đặc biệt, tại TP.HCM, những cơ quan báo chí chủ lực đã hoàn toàn tự chủ tài chính, sớm triển khai chiến lược kinh tế báo chí và tìm kiếm nguồn thu mới. Một trong những sản phẩm tiêu biểu của quá trình chuyển đổi số là dịch vụ thu phí đọc báo dành cho các bài viết chuyên sâu, chất lượng cao trên báo điện tử.
Hiện nhiều cơ quan báo chí đang chuẩn bị áp dụng mô hình thu phí vào thời điểm phù hợp. “Đây là xu thế tất yếu trong tương lai gần, vì vậy dự thảo Luật Báo chí cần bổ sung nội dung về kinh tế báo chí và thu phí đọc báo”, bà nhấn mạnh.
Bảo vệ nhà báo và bảo vệ chủ quyền số
Từ góc nhìn khác, đại biểu Lê Thị Thu Hà (Lào Cai) đề xuất bổ sung quy định về an toàn tác nghiệp, trong đó làm rõ cơ chế phối hợp giữa cơ quan báo chí, chính quyền địa phương và lực lượng chức năng.
“Nhà báo là những người đi tìm sự thật và cần được bảo vệ tương xứng. Nhà báo được bảo vệ thì báo chí mới mạnh, báo chí mạnh thì nền dân chủ mới vững”, bà Hà nói.
Đối với hoạt động báo chí trên không gian mạng, lĩnh vực gắn trực tiếp với chủ quyền số quốc gia – bà Hà cho rằng, dự thảo luật vẫn tiếp cận theo tư duy truyền thống. Trong khi đó, các nền tảng xuyên biên giới đã thay đổi hoàn toàn cấu trúc phân phối thông tin.
Theo bà, các nền tảng này hiện sử dụng nội dung báo chí để thu lợi, chi phối thuật toán, tự động tổng hợp và trích đoạn tin tức mà không xin phép và không chia sẻ lợi nhuận. Đồng thời, họ cũng không chịu trách nhiệm pháp lý và không gỡ bỏ tin sai khi có yêu cầu.
“Nếu Luật Báo chí không đặt ra nghĩa vụ pháp lý tối thiểu, báo chí Việt Nam sẽ mãi ở thế bất bình đẳng ngay chính trên sân của mình”, bà Hà cảnh báo, đồng thời đề nghị bổ sung ba nhóm nghĩa vụ bắt buộc đối với các nền tảng xuyên biên giới: Nghĩa vụ chia sẻ doanh thu; bảo vệ giá trị đầu tư của báo chí và nghĩa vụ gỡ bỏ nội dung sai phạm.
Cần tạo điều kiện để hình thành cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) bày tỏ sự đồng tình với khoản 1, điều 16 của dự thảo, quy định cơ quan báo chí có thể thực hiện một hoặc nhiều loại hình báo chí, có một hoặc nhiều sản phẩm báo chí và có cơ quan báo chí trực thuộc.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM). Ảnh: Phạm Thắng.
Tuy nhiên, ông chỉ ra rằng khoản 6, điều 16 lại thiếu cụm từ “có cơ quan báo chí trực thuộc”, dẫn đến nguy cơ các cơ quan báo chí của 34 tỉnh ủy, thành ủy sẽ không thể tổ chức hoặc phát triển thành cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện nếu luật được thông qua.
Theo ông Nghĩa, báo chí giữ vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển đất nước. Bản chất của báo chí là sản phẩm truyền thông cần thâm nhập được vào nhận thức và tình cảm của công chúng, khiến người đọc xem báo như nhu cầu thiết yếu hằng ngày, qua đó tự nguyện chi trả cho sản phẩm báo chí. Khi đó báo chí mới có thể tự chủ tài chính và tồn tại bền vững.
Ông cho rằng khả năng thâm nhập vào độc giả đòi hỏi tài năng, kỹ năng, năng lực và sự dấn thân của đội ngũ làm báo. Nhiều nhà báo đã chấp nhận hy sinh để hoàn thành nhiệm vụ. Những tờ báo giữ vững được chất lượng, uy tín trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với truyền thông “lá cải”, thông tin “giả mạo, lừa đảo, độc hại” chính là vốn quý của nền báo chí Việt Nam.
“Luật Báo chí sửa đổi cần tạo điều kiện để những tờ báo này tiếp tục phát triển và mở rộng mô hình cho các địa phương khác”, ông Nghĩa đề nghị.
