Chiều 19/6, UBND tỉnh Sơn La đã tổ chức làm việc với các sở, ngành liên quan, UBND huyện Mường La, xã Pi Toong liên quan đến tình hình khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn huyện Mường La.
Tăng cường giám sát, xử lý vi phạm tại cơ sở
Liên quan đến thông tin có hoạt động đào, múc đất nghi khai thác khoáng sản (vàng) trái phép tại xã Pi Toong, ông Phùng Kim Sơn, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh cho biết: Ngày 9/4, UBND tỉnh đã tiến hành kiểm tra công tác quản lý nhà nước về khoáng sản tại huyện Mường La. Qua kiểm tra thực địa, phát hiện có dấu hiệu khai thác khoáng sản trái phép với quy mô tương đối lớn tại xã Pi Toong, thể hiện qua dấu hiệu đào, xúc, vận chuyển mới.
Toàn cảnh cuộc làm việc. Ảnh: Nguyễn Nga.
Ngay sau đó, UBND tỉnh đã ban hành Thông báo số 143/TB-VPUB ngày 11/4/2025, giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ngành, UBND huyện Mường La trong công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác. Sở Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu UBND tỉnh làm việc với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đề xuất bổ sung quy hoạch khoáng sản; khoanh định các khu vực khoáng sản phân tán, nhỏ lẻ với mỏ vàng gốc xã Pi Toong và mỏ vàng sa khoáng bản Lứa, xã Pi Toong. Tuy nhiên, theo Chỉ thị 03/CT-TTg ngày 30/3/2015, hiện không cấp phép mới cho hoạt động thăm dò, khai thác vàng sa khoáng. Do đó, sau khi có hướng dẫn thực hiện Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024 được điều chỉnh sẽ thực hiện.
UBND tỉnh đã mời Cục Viễn thám Quốc gia phối hợp hỗ trợ ứng dụng công nghệ viễn thám trong quản lý tài nguyên, môi trường, trong đó có đề xuất theo dõi 200 điểm mỏ khoáng sản trên địa bàn bằng ảnh viễn thám.
Về phía địa phương, ông Phùng Mạnh Hiệp, Chủ tịch UBND huyện Mường La cho biết: Huyện đã thành lập Tổ kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm trong hoạt động thăm dò, khai thác, vận chuyển, tàng trữ và tiêu thụ khoáng sản trái phép tại xã Pi Toong. UBND xã đã cắm 3 biển cảnh báo nguy cơ sạt lở cao tại bản Cang Phiêng, bản Lứa; lắp đặt 5 camera giám sát tại 5 điểm với 6 cán bộ, công chức giám sát, gồm: đại diện UBND xã, Công an xã, Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện, Bí thư chi bộ bản… trực tiếp theo dõi, phát hiện và xử lý kịp thời các hoạt động vi phạm.
Qua rà soát, phát hiện 9 hộ dân sử dụng sai mục đích 9.227,5 m² đất. UBND xã đã yêu cầu các hộ vi phạm khẩn trương san lấp, hoàn trả hiện trạng đất ban đầu, thời hạn hoàn thành chậm nhất quý III/2025. Đồng thời, tổ chức họp với các hộ dân sử dụng đất sai mục đích để ký cam kết không tái diễn; đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân nâng cao nhận thức, chấp hành nghiêm quy định pháp luật về tài nguyên khoáng sản; kịp thời tố giác các hành vi vi phạm trong khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép.
Đáng chú ý, các hoạt động khai thác trái phép có xu hướng gia tăng từ sau thời điểm có thông tin bỏ cấp huyện, sắp xếp lại bộ máy hành chính cấp xã vào đầu tháng 3/2025.
Khu vực đào, xúc, hủy hoại đất nghi khai thác vàng trái phép tại xã Pi Toong, huyện Mường La. Ảnh: Nguyễn Nga.
“Làm điểm một vụ để cảnh tỉnh cả vùng”
Cũng theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, hiện nay Sở đã có Tờ trình đề nghị UBND tỉnh giao Công an tỉnh xác minh có hay không tình trạng “nhóm lợi ích” bảo kê cho hoạt động khai thác vàng trái phép. Trường hợp cố tình vi phạm, xem xét khởi tố hình sự, làm “điểm một vụ để cảnh tỉnh cả vùng” theo chỉ đạo của Trung ương.
Đồng thời, yêu cầu UBND huyện Mường La báo cáo làm rõ vì sao dù đã có chỉ đạo của UBND tỉnh nhưng tình trạng khai thác trái phép vẫn tiếp diễn; có hay không cán bộ bao che cho hoạt động khai thác khoáng sản trái phép, xem xét trách nhiệm tập thể, cá nhân buông lỏng quản lý.
Theo Công an tỉnh Sơn La, việc xử lý hình sự hiện gặp nhiều khó khăn do chưa đủ căn cứ chứng minh hành vi khai thác vàng trái phép. Việc khai thác trái phép ở đây mang tính lịch sử từ trước, chủ yếu do nhân dân sinh sống tại đây tự phát với phương thức đào đãi thủ công, nhỏ lẻ. Đến nay, tình trạng đã “nâng cấp” với việc sử dụng máy xúc, thiết bị sàng đãi, tuy nhiên các đối tượng chỉ thừa nhận hành vi đào bới, huỷ hoại đất, không thừa nhận hành vi khai thác trái phép (vàng). Thời điểm kiểm tra không phát hiện khoáng sản (vàng), nên trước mắt chỉ có thể bắt đầu từ việc xử lý hành vi huỷ hoại, thay đổi hiện trạng đất.
Cũng tại cuộc họp, ông Đặng Ngọc Hậu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị giao cho huyện nghiên cứu, đánh giá tình hình địa chất khu vực này; nếu thuộc nguy cơ sạt trượt cao thì đề xuất phương án di dời các hộ dân ra khỏi khu vực. Đồng thời, khẩn trương đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường khoanh định khu vực khoáng sản phân tán nhỏ lẻ (nếu đủ điều kiện). Trước mắt, đề xuất xử lý hành vi huỷ hoại đất theo Điều 228 Bộ luật Hình sự năm 2015.
Ông Nguyễn Đình Việt, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La giao nhiệm vụ cho các sở, ngành, địa phương tại buổi làm việc. Ảnh: Nguyễn Nga.
Không có vùng cấm trong xử lý vi phạm khoáng sản
Phát biểu kết luận buổi làm việc, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La, ông Nguyễn Đình Việt nhấn mạnh: Khoáng sản là tài nguyên quý giá, không thể tái tạo, có vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, công tác quản lý hoạt động khai thác trái phép, nhất là tại các khu vực miền núi, trên diện tích đất đã giao cho các hộ gia đình, còn nhiều khó khăn, thách thức. Tuy nhiên, không vì thế mà thiếu giải pháp quản lý, ít nhất phải nâng cao nhận thức, trách nhiệm quản lý nhà nước tại cơ sở.
Với tinh thần cầu thị, thẳng thắn, Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định: Có hiện tượng khai thác khoáng sản trái phép; có máy xúc, máy sàng; có hoạt động đào, xúc đất trái quy định. Về nghi vấn có hay không tồn tại “nhóm lợi ích” đứng sau, yêu cầu Công an tỉnh khẩn trương xác minh, điều tra, làm rõ để trả lời dư luận, đảm bảo tính công khai, minh bạch. Tiếp tục chỉ đạo Công an xã Pi Toong tăng cường kiểm tra, nắm chắc địa bàn, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
Chủ tịch UBND tỉnh cũng yêu cầu các sở, ngành, địa phương tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm các nội dung chỉ đạo đã được nêu tại 4 văn bản của UBND tỉnh trước đó. Việc xử lý phải dựa trên tinh thần khách quan, minh bạch, đảm bảo kỷ cương và củng cố niềm tin của nhân dân vào công tác quản lý nhà nước.
Giao Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp, hướng dẫn chính quyền địa phương xử lý vi phạm, khẩn trương khắc phục hiện trạng đào bới trái phép. Nghiên cứu đề xuất khoanh định khu vực này, đưa vào quy hoạch để triển khai đấu giá theo đúng quy định. Đồng thời, giao Thanh tra Sở tiến hành thanh tra toàn diện công tác quản lý, sử dụng đất tại khu vực xã Pi Toong, làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan.
Giao Tổ công tác huyện Mường La báo cáo kết quả thực hiện các nhiệm vụ được giao trước ngày 28/6/2025, đảm bảo hoàn thành trước thời điểm kết thúc hoạt động bộ máy cấp huyện, để thuận lợi cho công tác theo dõi, chỉ đạo của UBND tỉnh trong giai đoạn tiếp theo.
