Đổi thay từ sự đồng lòng
Tháng 7/2024, tuyến đường nội thôn Yên Định, xã Đầm Hà, dài hơn 1,5 km chính thức hoàn thành, mở ra không khí phấn khởi trong toàn thôn. Trước đây, con đường đất lầy lội khiến việc đi lại, vận chuyển nông sản gặp nhiều khó khăn.
Anh Hà Văn Bình, trưởng thôn Yên Định chia sẻ, để có mặt bằng, người dân đã tự nguyện hiến gần 2.000m² đất. Chỉ vài tháng sau, tuyến đường hoàn thiện, giao thương thuận lợi, bộ mặt nông thôn thay đổi rõ rệt. Điều quan trọng hơn là bà con nhận thấy mình chính là chủ thể, là người trực tiếp hưởng thành quả của chương trình nông thôn mới.
Lễ gắn biển công trình cải tạo, chỉnh trang, mở rộng tuyến đường thôn Yên Định. Ảnh: Mai Thắm.
Câu chuyện của thôn Yên Định không phải trường hợp cá biệt. Ở khắp Quảng Ninh, từ các xã miền núi, hải đảo đến vùng đồng bằng, đâu đâu cũng ghi dấu sự đồng thuận giữa chính quyền và nhân dân. Đó là nền tảng quan trọng giúp tỉnh bứt phá, trở thành địa phương đầu tiên cả nước hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM trong năm 2024, về đích sớm hơn kế hoạch nhiều năm.
Ngay từ đầu nhiệm kỳ 2020 - 2025, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành nhiều nghị quyết, chương trình hành động, coi xây dựng NTM là nhiệm vụ chính trị trọng tâm. Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng sở, ngành, địa phương; đồng thời dành nguồn lực ngân sách thỏa đáng để hỗ trợ cơ sở. Hệ thống chính trị được củng cố, năng lực lãnh đạo và điều hành nâng lên, tạo sự đồng thuận xã hội, khơi dậy tinh thần làm chủ của người dân.
Người dân tham gia dọn dẹp môi trường tại xã Đầm Hà. Ảnh: Nguyễn Thành.
Thực tiễn sinh động từ các địa phương
Ở xã Đầm Hà, sự đổi thay thể hiện trên nhiều phương diện. Trong nhiệm kỳ 2020–2025, tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất duy trì ở mức cao, ước đạt trên 18%/năm, vượt xa chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội đề ra (2–3,5%). Tổng giá trị sản xuất 3 khu vực kinh tế đến năm 2025 ước đạt trên 8.900 tỷ đồng, trong đó nông, lâm, thủy sản đạt trên 3.400 tỷ đồng; công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và xây dựng đạt trên 2.600 tỷ đồng; thương mại – dịch vụ đạt trên 2.900 tỷ đồng.
Cơ cấu kinh tế chuyển dịch rõ rệt: nông, lâm, thủy sản chiếm 38%, công nghiệp - xây dựng 29%, dịch vụ 33%. Cơ cấu lao động cũng dịch chuyển tích cực, tỷ lệ lao động nông nghiệp giảm xuống còn 48%, công nghiệp - xây dựng chiếm 27% và thương mại - dịch vụ 25%.
Hạ tầng được đầu tư đồng bộ, 100% đường trục chính được trải nhựa, các tuyến liên thôn, ngõ xóm bê tông hóa, hệ thống thủy lợi, nước sạch nâng cấp hiện đại. 15/15 trường công lập đạt chuẩn quốc gia, trong đó có 7 trường đạt chuẩn mức độ 2. Đời sống văn hóa tinh thần phong phú với các lễ hội truyền thống, phố ẩm thực đêm, tuần lễ văn hóa – thể thao dân tộc. Thu nhập bình quân đầu người đến năm 2025 đạt 109,6 triệu đồng/năm, tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên trên 90%.
Nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp cho hiệu quả kinh tế cao, mang lại cuộc sống ổn định cho người dân. Ảnh: Nguyễn Thành.
Ông Nguyễn Hồng Hải, Phó Chủ tịch UBND xã Đầm Hà khẳng định: “Trên nền tảng huyện Đầm Hà cũ – đơn vị đầu tiên cả nước đạt chuẩn NTM, xã đang tiếp tục nâng cao chất lượng các tiêu chí, hướng tới NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Mục tiêu đến năm 2030, thu nhập bình quân đầu người đạt khoảng 138 triệu đồng/năm, qua đó góp phần vào sự phát triển chung của tỉnh”.
Nếu Đầm Hà tạo dấu ấn bằng hạ tầng và cơ cấu kinh tế, thì xã Đông Ngũ lại nổi bật nhờ mô hình OCOP và dịch vụ. Giai đoạn 2021–2025, tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất bình quân đạt 19,6%/năm, quy mô kinh tế ước đạt trên 1.200 tỷ đồng. Tổng sản lượng lương thực đạt 10.740 tấn, sản lượng thủy sản đạt 23.840 tấn, đàn gà Tiên Yên 277.700 con. Diện tích rừng gỗ lớn đạt 100 ha, độ che phủ rừng 51,5%. Xã hiện có 3 sản phẩm OCOP, 16 hợp tác xã hoạt động hiệu quả với tổng vốn đăng ký 30,4 tỷ đồng.
Ông Hoàng Văn Cường, hộ chăn nuôi gà Tiên Yên tại thôn Đông Thành, chia sẻ: “Trước kia nuôi nhỏ lẻ, gà bán rẻ. Nay tham gia HTX, sản phẩm được công nhận OCOP, đầu ra ổn định, gia đình tôi thu nhập trên 200 triệu đồng mỗi năm”.
Đông Ngũ cũng triển khai 56 dự án hạ tầng với tổng vốn trên 575 tỷ đồng, hoàn thành nhiều công trình trọng điểm như Trung tâm Văn hóa - Thể thao dân tộc Sán Chỉ, hệ thống nước sạch, đường Đại Dực - Đại Thành. Nhờ đó, xã không còn hộ nghèo, cận nghèo; thu nhập bình quân đạt 105 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ lao động qua đào tạo trên 93%; tỷ lệ tham gia bảo hiểm y tế 98,5%; 100% trường học đạt chuẩn quốc gia.
Từ những nỗ lực đổi thay trong xây dựng NTM, Quảng Ninh là tỉnh đầu tiên trong cả nước có cả địa phương miền núi, hải đảo đạt chuẩn NTM, NTM nâng cao, kiểu mẫu. Đây là minh chứng cho cách làm sáng tạo, phù hợp với điều kiện từng vùng miền của tỉnh.
Quảng Ninh là tỉnh đầu tiên trong cả nước hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Ảnh: Nguyễn Thành.
Hướng tới nông thôn mới hiện đại, văn minh
Ngay từ năm 2010, khi Chính phủ ban hành Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, Quảng Ninh đã xác định đây là nhiệm vụ vừa cấp bách, vừa lâu dài. Sau hơn một thập kỷ, thành quả không chỉ là những con đường bê tông, trường học khang trang, mà còn là đời sống nhân dân được nâng cao, bản sắc văn hóa được bảo tồn.
Giai đoạn 2026–2030, Quảng Ninh đặt mục tiêu xây dựng NTM hiện đại, toàn diện, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu; thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn theo hướng ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; nâng cao thu nhập, chất lượng sống và khả năng tiếp cận dịch vụ thiết yếu của người dân nông thôn, từng bước tiệm cận mức sống đô thị. Đồng thời, tỉnh chú trọng xây dựng nông thôn xanh, sạch, đẹp, an toàn, đậm bản sắc văn hóa; giảm nghèo nhanh, bền vững; giữ vững quốc phòng, an ninh, trật tự xã hội; hình thành cộng đồng nông thôn văn minh, nhân văn, gắn kết và hạnh phúc.
Ông Nguyễn Minh Sơn, Giám đốc Sở NN-MT, nhấn mạnh: “Trong nhiệm kỳ mới, tỉnh tập trung nâng cao chất lượng thay vì chỉ chạy theo số lượng. Các xã sau đạt chuẩn sẽ phải duy trì, nâng tầm tiêu chí, phát triển sinh kế bền vững, hạn chế tái nghèo. Tỉnh cũng rà soát, bổ sung cơ chế tín dụng phù hợp để hỗ trợ phát triển sản xuất, chương trình OCOP, công nghệ chế biến quy mô vừa và nhỏ, hệ thống cấp nước sạch và vệ sinh môi trường. Mục tiêu đến năm 2030, Quảng Ninh đạt chuẩn NTM văn minh, hiện đại theo yêu cầu Trung ương”.
Từ những thành quả đã đạt, có thể thấy hành trình xây dựng NTM của Quảng Ninh không chỉ là công cuộc phát triển hạ tầng, mà còn là quá trình khơi dậy ý chí tự lực, tự cường của nhân dân. Chính sự đồng thuận ấy là chìa khóa để tỉnh mở rộng cánh cửa bước vào giai đoạn mới, xây dựng nông thôn hiện đại, bền vững.
Tính đến ngày 30/6/2025, Quảng Ninh có 91 xã đạt chuẩn NTM, trong đó 54 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 25 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 84 triệu đồng/người/năm, gấp hơn 2 lần so với giai đoạn đầu thực hiện chương trình. Đặc biệt, đến cuối năm 2023, Quảng Ninh không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều, về đích trước 3 năm Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.
