Phát triển hợp tác Việt Nam - Hàn Quốc về khoáng sản chiến lược

Ngày 19/12, tại Hà Nội, Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam - Hàn Quốc lần thứ 9 đã diễn ra với chủ đề Dự án Flagship Khoáng hóa Carbon. Sự kiện quy tụ đông đảo đại biểu đến từ các cơ quan quản lý, viện nghiên cứu và doanh nghiệp của Việt Nam, Hàn Quốc và Hoa Kỳ, cho thấy quyết tâm chung trong thúc đẩy hợp tác khoa học và công nghệ gắn với mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Diễn đàn do Đại sứ quán Hàn Quốc tại Việt Nam phối hợp với Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (VIGMR) và Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Hàn Quốc (KIGAM) tổ chức, tiếp nối chuỗi hợp tác song phương đã được xây dựng liên tục từ năm 2017 đến nay.

Từ tro xỉ than đến tài nguyên chiến lược

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Lee Eun Kyu, Tham tán Khoa học - Công nghệ thông tin, Đại sứ quán Hàn Quốc tại Việt Nam khẳng định, hợp tác trong lĩnh vực khoáng hóa carbon và khoáng sản chiến lược đang trở thành một trụ cột quan trọng trong quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Hàn Quốc.

Đại diện Hoa Kỳ, ông Barrett Bryson, Tham tán Kinh tế Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cho rằng, diễn đàn đánh dấu lần đầu tiên thiết lập khuôn khổ hợp tác khoa học và kỹ thuật chính thức giữa ba bên Hoa Kỳ, Hàn Quốc và Việt Nam.

Ông Barrett nhấn mạnh: “Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đối với khoáng sản quan trọng đang chịu nhiều sức ép, nhu cầu hành động kịp thời trở nên đặc biệt cấp thiết. Các khoáng sản này giữ vai trò thiết yếu đối với những công nghệ then chốt của nền kinh tế hiện đại. Đối với Việt Nam, chúng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu đầy tham vọng trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045”.

Theo ông, trước những rủi ro và dễ tổn thương của các chuỗi cung ứng sơ cấp, việc thúc đẩy các nguồn cung thứ cấp, đặc biệt là từ tro xỉ than, không chỉ mang tính đổi mới mà còn là một yêu cầu tất yếu.

Trọng tâm chuyên môn của Diễn đàn là các báo cáo về khoáng hóa carbon trên cơ sở tro xỉ than, thu hồi đất hiếm và khoáng sản quan trọng, sản xuất xi măng CSA và vật liệu che chắn phóng xạ phục vụ phát triển lò phản ứng hạt nhân mô-đun nhỏ.

Theo GS.TS Ahn Ji Whan, Giám đốc Trung tâm Flagship Khoáng hóa Carbon của KIGAM, tro xỉ than - vốn lâu nay bị xem là chất thải - hoàn toàn có thể trở thành nguồn tài nguyên thứ cấp có giá trị cao nếu được xử lý bằng công nghệ phù hợp. Công nghệ khoáng hóa carbon không chỉ giúp cố định CO₂, mà còn cho phép thu hồi đất hiếm, nguyên tố quan trọng và tạo ra vật liệu xây dựng xanh, phục vụ nền kinh tế tuần hoàn.

TS Trịnh Hải Sơn, Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản cho biết, Việt Nam và Hàn Quốc đang từng bước xây dựng phòng thí nghiệm chung và các mô hình thí điểm nhằm tiến tới thương mại hóa công nghệ. Hướng tiếp cận này gắn với nhu cầu thực tiễn tại các địa phương có nhiều tro xỉ nhiệt điện như Thái Nguyên, Quảng Ninh, đồng thời hình thành hệ sinh thái nghiên cứu - thử nghiệm - đầu tư - ứng dụng trong lĩnh vực khoáng sản chiến lược.

Sớm hoàn thiện lộ trình thương mại hóa và hợp tác dài hạn

Phiên thảo luận bàn tròn với sự tham gia của đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Đại sứ quán Hoa Kỳ, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, Viện Khoa học Địa chất và Tài nguyên Khoáng sản Hàn Quốc, cùng các sở, ngành địa phương và doanh nghiệp năng lượng đã làm rõ nhiều nội dung then chốt, góp phần định hướng đưa các giải pháp công nghệ vào thực tiễn, hướng tới thương mại hóa và hợp tác dài hạn một cách hiệu quả và bền vững.

Các đại biểu thống nhất rằng, cần sớm hoàn thiện lộ trình thương mại hóa, bắt đầu từ các dự án thí điểm quy mô pilot, thu hút nhà đầu tư và từng bước chuyển giao công nghệ song phương Việt Nam – Hàn Quốc. Việc lồng ghép các sáng kiến này vào Đối tác An ninh Khoáng sản sẽ giúp huy động nguồn lực quốc tế và bảo đảm chuỗi cung ứng bền vững cho đất hiếm và khoáng sản quan trọng.

Quan hệ hợp tác giữa VIGMR và KIGAM, được khởi đầu từ Bản ghi nhớ hợp tác năm 2016, đã không ngừng mở rộng sang các lĩnh vực nghiên cứu tiền khả thi, đào tạo nhân lực, triển khai dự án ba bên Việt Nam - Hàn Quốc - Hoa Kỳ và xây dựng các cơ sở thí điểm. Việc ký kết MOU giai đoạn 2024-2029 dưới sự chứng kiến của lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục khẳng định quyết tâm đưa hợp tác nghiên cứu tiến tới chuyển giao công nghệ và ứng dụng thực tế.

Theo TS. Lê Quốc Hùng, Phó Cục trưởng Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, Diễn đàn lần thứ 9 là minh chứng rõ nét cho mối quan hệ hợp tác bền chặt, hiệu quả và ngày càng đi vào chiều sâu giữa hai nước. Hướng tiếp cận thu hồi đất hiếm và khoáng sản quan trọng từ tro xỉ nhiệt điện gắn với công nghệ khoáng hóa carbon mang ý nghĩa chiến lược, vừa góp phần bảo đảm an ninh tài nguyên, vừa thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và giảm phát thải.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược toàn cầu đang tái cấu trúc mạnh mẽ, Việt Nam mong muốn tiếp tục mở rộng hợp tác với Hàn Quốc theo hướng đẩy mạnh thí điểm, tăng cường chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực, từng bước hình thành chuỗi giá trị khoáng sản công nghệ cao, thân thiện với môi trường ngay tại Việt Nam.