Phát triển gia súc ăn cỏ bền vững, môi trường sạch, giá trị tăng

Sau gần bốn năm thực hiện Đề án “Phát triển bền vững chăn nuôi gia súc ăn cỏ giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030”, tỉnh Điện Biên đã đạt được những kết quả rõ rệt.

Ở nhiều huyện vùng cao, chăn nuôi không chỉ góp phần ổn định sinh kế mà còn từng bước trở thành ngành kinh tế chủ lực, giúp đồng bào các dân tộc thiểu số giảm nghèo bền vững, đồng thời tạo chuyển biến tích cực về môi trường sinh thái.

Phát triển đàn gia súc theo chuỗi giá trị

Là một trong những điểm triển khai đề án, xã Phình Giàng, tỉnh Điện Biên đã sớm ban hành nghị quyết chuyên đề về ưu tiên phát triển đàn gia súc. UBND xã phân bổ vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia để hỗ trợ trâu, bò sinh sản cho hộ nghèo, xã làm chủ đầu tư, trực tiếp cấp giống và giám sát quá trình chăn nuôi.

Điểm đáng chú ý là xã yêu cầu chọn giống địa phương phù hợp khí hậu, thổ nhưỡng, vừa nâng cao sức chống chịu vừa bảo tồn nguồn gen bản địa. Song song với đó, Hội Nông dân phối hợp Ngân hàng Chính sách xã hội hỗ trợ vốn vay từ 50 - 100 triệu đồng để bà con mạnh dạn mở rộng quy mô.

Ngoài hỗ trợ con giống, xã chú trọng đào tạo kỹ thuật. Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp đã mở nhiều lớp tập huấn về phòng trị bệnh, chế biến phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn, kỹ thuật ủ chua... Người dân không còn đốt bỏ rơm rạ hay ngô, mà tận dụng làm thức ăn cho gia súc, vừa tiết kiệm chi phí vừa giảm ô nhiễm môi trường. Người dân có thêm nguồn thu hơn 200 tỷ đồng mỗi năm, đời sống ngày càng khấm khá, môi trường được bảo vệ nhờ giảm chăn thả rừng bừa bãi.

Sau bốn năm, các xã (thuộc huyện Điện Biên Đông cũ) đã xây dựng 110 mô hình sản xuất, hỗ trợ trên 3.000 con gia súc, trồng mới gần 1.000 ha cỏ voi. Đàn gia súc duy trì gần 40.000 con, sản lượng trâu, bò xuất bán đạt khoảng 50.000 con.

Tại xã biên giới Sín Thầu, chính quyền kiên trì vận động bà con bỏ thói quen thả rông, chuyển sang bán chăn thả kết hợp nuôi nhốt. Được hỗ trợ vốn vay, cấp giống cỏ voi, máy thái cỏ, giúp người dân chủ động nguồn thức ăn. Việc trồng cỏ thay cho phá rừng làm nương rẫy đã góp phần tăng diện tích xanh, giữ đất, hạn chế xói mòn.

Đến nay, các xã (huyện Mường nhé cũ) đã trồng thêm 500 ha cỏ voi, hơn 6.600 hộ được vay vốn để phát triển đàn trâu, bò. Điển hình như chị Hạng Thị Pua ở bản Suối Voi, xã Leng Su Sìn. Trước đây, chị nuôi trâu thả rông, hiệu quả thấp. Từ năm 2022, nhờ hướng dẫn kỹ thuật và hỗ trợ cỏ giống, chị đã xây dựng chuồng trại kiên cố, nuôi nhốt kết hợp trồng cỏ. Nhờ đó, đàn trâu khỏe mạnh, thu nhập ổn định, đồng thời không còn cảnh chăn thả phá rừng.

Ông Phạm Đình Lai, Chi cục trưởng Chi cục Nông nghiệp, Sở NN-MT Điện Biên, cho biết: Tổng đàn trâu bò hiện đạt hơn 18.000 con, tăng 2.000 con so với trước khi triển khai Đề án. Số hộ chăn nuôi tăng thêm gần 700 hộ, góp phần thay đổi cơ cấu kinh tế, đồng thời giảm đáng kể tình trạng bà con chăn thả tự do gây xung đột với rừng.

Ngoài ra, các xã đã cơ bản hoàn thành các mục tiêu: Xây dựng từ 1-3 dự án “lõi” do doanh nghiệp đầu tư, phát triển thêm 400 nông hộ, gia trại tham gia chuỗi, hợp tác xã. Tỷ trọng chăn nuôi trâu bò hiện chiếm hơn 40% giá trị chăn nuôi.

Bảo tồn giống bản địa gắn phát triển sản phẩm OCOP

Một trong những hướng đi hiệu quả mà Điện Biên triển khai là gắn việc bảo tồn giống bản địa với phát triển sản phẩm OCOP. Điều này giúp nâng cao giá trị, mở rộng thị trường tiêu thụ và tạo động lực để nông dân giữ lại giống quý.

Sản phẩm thịt trâu gác bếp, đặc sản nổi tiếng của Điện Biên phần lớn được làm từ thịt trâu bản địa chăn thả tự nhiên. Nhờ đặc tính thịt săn chắc, ít mỡ, khi tẩm ướp và hun khói tạo nên hương vị đậm đà, không lẫn với nơi khác. Hiện, đã có hơn 10 cơ sở sản xuất thịt trâu gác bếp đạt chứng nhận OCOP 3-4 sao, tiêu thụ mạnh tại các thành phố lớn và xuất khẩu sang một số thị trường.

Bà Hà Thị Kim Phước, chủ cơ sở chế biến thịt bò khô Chung Phước tại xã Mường Ảng, cho biết: Chúng tôi chọn bò vàng địa phương vì thịt ngon, săn chắc. Khách hàng biết rõ nguồn gốc bản địa nên rất tin tưởng. Nhờ tham gia OCOP, sản phẩm bán tốt hơn, giá trị bò nuôi cũng tăng lên.

Ông Lê Xuân Cảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Điện Biên đánh giá: Nhiều mô hình chăn nuôi trâu, bò vỗ béo gắn với bao tiêu sản phẩm đã được nhân rộng. Điều này vừa đảm bảo đầu ra, vừa giúp người dân có ý thức chăn nuôi an toàn, vệ sinh, góp phần hạn chế dịch bệnh và giảm áp lực môi trường.

Theo ông Nguyễn Thành Trung, Trưởng phòng Môi trường và Khoáng sản, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên: Trước đây, việc chăn thả tự do thường dẫn đến tình trạng phá rừng làm nương, gây xói mòn đất, ô nhiễm nguồn nước do chất thải gia súc không được xử lý. Sau khi triển khai Đề án, nhiều hộ đã áp dụng mô hình chuồng trại hợp vệ sinh, tận dụng chất thải làm phân hữu cơ. Nhờ đó, môi trường ở các xã vùng cao có chuyển biến tích cực, rừng được bảo vệ tốt hơn, chất lượng nguồn nước sinh hoạt cũng được cải thiện.

Ông Trung nhấn mạnh, thời gian tới cần nhân rộng mô hình xử lý chất thải bằng hầm biogas quy mô hộ gia đình, vừa giảm phát thải khí nhà kính vừa cung cấp chất đốt sạch cho bà con. Đây là bước đi cần thiết để đưa chăn nuôi gia súc ăn cỏ gắn liền với mục tiêu phát triển xanh, bền vững của tỉnh.

Thời gian tới, Điện Biên sẽ tiếp tục ưu tiên nguồn lực phát triển chăn nuôi gắn với bảo vệ môi trường. Tỉnh khuyến khích mở rộng liên kết giữa hộ dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý để hình thành chuỗi giá trị khép kín, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, nâng cao sức cạnh tranh.

Các địa phương sẽ thúc đẩy mô hình chăn nuôi tập trung, an toàn dịch bệnh, kết hợp ủ phân hữu cơ từ chất thải chăn nuôi để trả lại dinh dưỡng cho đất, hạn chế ô nhiễm nguồn nước. Đây chính là giải pháp kép: Vừa phát triển kinh tế, vừa tạo dựng nền nông nghiệp xanh, bền vững cho tỉnh Điện Biên.

Những con số nổi bật từ Đề án Phát triển bền vững chăn nuôi gia súc ăn cỏ của Điện Biên:

Đến cuối tháng 4/2025, tổng đàn gia súc toàn tỉnh đạt gần 577.000 con. Sản lượng thịt trâu hơi xuất chuồng giai đoạn 2023-2024 đạt 5.800 tấn, vượt xa mục tiêu cả giai đoạn. Thịt bò hơi đạt gần 4.800 tấn, cao hơn kế hoạch 1.500 tấn.

Tổng đàn gia súc toàn tỉnh: gần 577.000 con. Sản lượng thịt trâu hơi (2023-2024): 5.800 tấn (mục tiêu cả giai đoạn: 4.102 tấn). Sản lượng thịt bò hơi (2023-2024): 4.800 tấn (mục tiêu cả giai đoạn: 3.300 tấn). Doanh thu từ chăn nuôi gia súc toàn tỉnh trên 200 tỷ đồng/năm.