Nhà tôi ở gần núi mà cũng gần sông. Thế nên, vào những buổi chiều tà sắp hoàng hôn, ngước mặt nhìn lên bầu trời, sẽ thấy chim bay từng đàn theo những đội hình rất đẹp.
Những lúc ấy, bầu trời sinh động và thơ mộng hẳn lên. Cùng với những đàn chim bay, những đám mây cũng bay. Và rồi, dường như gió cũng bay…Tạo nên một buổi chiều tuyệt diệu. Quả là một vẻ đẹp ẩn hiện trong hai câu thơ tuyệt vời của thi hào Vương Bột thời Sơ Đường trong bài Đằng Vương Các:
“Lạc hà dữ cô vụ tề phi
Thu thủy cộng tràng thiên nhất sắc”
(Ráng trời chim vụ cùng bay
Trời dài thu thủy chung rày sắc xanh)
Còn nhớ như in, vào những ngày còn nhỏ, buổi chiều gia đình tôi dọn cơm giữa sân, khoáng đãng mát mẻ. Trong bữa ăn, thỉnh thoảng tôi nhìn lên bầu trời thấy nhiều đàn chim bay về núi. Hình ảnh sinh động tuyệt vời ấy không phai trong trí nhớ cho đến bây giờ. Thích nhất là nhìn đàn cò trắng về núi. Chúng bay theo đội hình chữ V nằm ngang, mũi nhọn tiến lên phía trước. Chúng sắp xếp cự ly đều đặn để tạo nên hình thể chữ V đẹp không chê vào đâu được. Trên nền trời xanh pha chút ráng đỏ của hoàng hôn mới chớm, chữ V màu trắng ở trên cao, bay vun vút trong không gian mát rượi của chiều tà. Bay vun vút như thế, vậy mà hình dáng chữ V không hề lệch lạc. Nhìn chúng bay đẹp một cách mê hồn mà quên mất cả ăn cơm.
Có một loài chim chẳng biết tên, đội hình chúng bay về núi là một đội hình hàng ngang. Chiều nào cũng vậy. Chúng bay về núi sau đàn cò trắng khoảng 5 phút. Một hàng ngang thẳng đét. Hay thật, không có con nào lệch ra khỏi hàng ngang rất chuẩn ấy. Hàng ngang ấy cứ vun vút tiến lên. Sở dĩ được như thế, có lẽ do tốc độ bay. Tất cả đều phải bay cùng tốc độ và cùng một khoảng cách chính xác, như thế hàng ngang mới thẳng mà không cong. Chúng bay để giữ đội hình tài tình không kém đàn cò trắng.
Nhưng cũng có loài chim chúng bay về núi chẳng có đội hình gì cả. Chúng chỉ bay theo bầy. Ở loài chim này, đội hình biến thiên nhưng chủ yếu là hình thuẫn. Hay đó cũng chính là đội hình của chúng. Nhìn cái đám hình thuẫn này sinh động và đẹp chẳng thua kém những đội hình chuẩn xác.
Đặc biệt, có loài chim chúng bay về núi từng con từng con, rải rác và không cùng một thời điểm đồng loạt. Chúng bay rất nhanh và đơn độc. Loại này thường to con, có lẽ yếu tố bầy đàn không mấy quan trọng đối với chúng. Nhìn nó bay đơn độc giữa bầu trời bao la sắp tối, chúng ta mới thương làm sao. Và, một nỗi buồn man mác vây phủ tâm hồn.
Đó là những loại chim về núi để ngủ. Nhưng cũng có những loại chim không về núi ngủ. Chúng ngủ ở đồng bằng, cụ thể là trong những vòm cây, vòm tre…ở đồng bằng. Ví như chim sẻ, chim sâu… Những loại chim này bay không có đội hình gì cả. Chủ yếu cũng theo bầy đàn. Nhìn chúng bay thấp cũng vui mắt và đẹp nhưng ấn tượng không mênh mang thanh thoát.
Những buổi chiều tà, cả nhà ngồi ăn cơm giữa sân trong gió mát, nói chuyện râm ran, nhìn lên trời ngắm những đội hình chim bay về núi, tâm hồn thơ thới vô cùng. Ôi, những đội hình chim bay về núi đẹp đến tuyệt vời không phai mờ trong ký ức thân thương.
