Nhà thơ Phan Nhật Tiến qua nét vẽ của họa sĩ Lê Sa Long.
Nhà thơ Phan Nhật Tiến sinh ra và lớn lên ở Phú Thọ. Sau khi tốt nghiệp trung học, ông nhập ngũ và trở thành chiến sĩ quân báo của Binh chủng Thông tin trên địa bàn miền Đông Nam bộ từ cuối năm 1971 cho đến ngày đất nước thống nhất. Đã nửa thế kỷ định cư chốn đô thị không còn tiếng súng, ông vẫn nguyên vẹn những ký ức một thời bom đạn: “Chao chát nhớ về Trường Sơn ngày ấy/ Ào ạt mưa, ào ạt gió, ào ạt thương”.
Không có ý định theo đuổi danh vọng văn chương, nhà thơ Phan Nhật Tiến chỉ chọn thi ca để ghi lại đời mình, để bái tạ quá khứ: “Người ngã xuống luôn là người thân yêu nhất/ Cái giá của hòa bình có đong đếm được đâu/ Có ai cấm mình nhắc lại nỗi đau/ Cả dân tộc, chẳng phải mình gánh chịu”.
Chiến tranh đã đi qua, đọng lại trong ông ám ảnh “Xót xa lắm, khi không còn giọt nước/ Cho đồng đội bớt đau hơi thở sau cùng”.
Khác với hai tập thơ “Hoa ở chốt” và “Mỏm đá đợi trăng” trước đây chủ yếu phục dựng những thước phim âm bản chập chờn những hy sinh và những mất mát trong khói lửa, tập thơ “Góc chiều” của nhà thơ Phan Nhật Tiến vừa được Nhà xuất bản Hội Nhà Văn ấn hành đề cập nhiều đến cuộc sống hiện tại.
Ông tập cách bước ra khỏi dĩ vãng, nhưng lắm khi thảng thốt “Làn sương tím của bao ngày xa nhớ/ Bỗng ùa về vây kín góc chiều anh”. Bởi lẽ, chính ông thẳm sâu tâm hồn một cựu chiến binh vẫn thường xuyên nghẹn ngào về bao nhiêu người bạn cùng thế hệ dấn thân bảo vệ non sông: “Ngồi bên nhau nghe thời gian nhắc lại/ Nghĩa tình lung linh vết áo sờn vai/ Trao tay nhau chén cơm thơm lòng mẹ/ Lòng rưng rưng nhớ hạt gạo chiến trường”.
Cả thảy 53 bài thơ trong tập thơ “Góc chiều” giúp công chúng hình dung một hành trình lặng lẽ và giăng mắc của nhà thơ Phan Nhật Tiến. Chữ “thương” được ông dùng ở nhiều văn cảnh, như một thái độ ân cần với những con người đã gặp gỡ, với những vùng đất đã ghé chân, với những duyên phận đã hạnh ngộ. Có thể đó là một lần ngoái lại xa xăm “Hoàng hôn thoáng đậu hững hờ/ Chạnh thương nghiêng ngả con đò ngày xưa/ Tháng năm không đợi không chờ/ Vẫn ao ước một giấc mơ tròn đầy”. Có thể đó là một lần ưu tư hôm nay “Sẽ chẳng còn ai thương lá rụng/ Cũng chẳng ai cảm nhận cành cong/ Chỉ có người trong cuộc/ Mới thương lá, xót cành”. Và có thể đó là một lần ngại ngùng tiếc nuối “Trời đêm sao chẳng lung linh/ Sương đầm lên chuyện chúng mình ướt sân/ Bâng khuâng lòng mãi tần ngần/ Xin cho thêm nữa một lần thương nhau”.
Tập thơ "Góc chiều" do Nhà xuất bản Hội Nhà Văn ấn hành. Ảnh: NXB.
Thơ Phan Nhật Tiến chân thành với ngôn từ bình dị. Ông tự thú trước trái tim chưa bao giờ ngừng xao xuyến “Vẫn mơ trăng đợi vai mềm/ Vẫn nghe sóng vỗ qua miền chiêm bao”, chỉ mong có được những phút giây thanh thản “Ta ngồi đây để ngẫm từ sâu lắng/ Trả tình xưa cho con nước cuối chiều”. Bởi lẽ, ông đã qua tuổi cổ lai hy nên đủ thấu hiểu cho từng khoảnh khắc bơ vơ và đủ cảm thông cho từng khung cửa trống vắng “Đò ngang riêng nỗi truân chuyên/ Qua sông ai lỡ bỏ quên câu thề/ Gió lùa lưng áo tái tê/ Khách đi thì có, khách về vẫn không”.
Đọc thơ Phan Nhật Tiến, không khó nhận ra một phẩm chất nhân hậu và đa mang. Ông luôn nỗ lực níu kéo bóng hình đã nhạt nhòa “Anh lang thang vay hết nửa buổi chiều/ Lắng tìm lại lọn tóc hồ ngày ấy”, ông luôn bận bịu kết nối bồi hồi đã tan biến “Gắng vá víu khoảng đời khờ dại/ Lỡ yếu lòng nên đã mãi mất em”.
Trong “Góc chiều” nhiều vân vi lắm bùi ngùi, nhà thơ Phan Nhật Tiến không giấu giếm sự yếu đuối cá nhân “Bươn chải tháng ngày/ Những khi mệt mỏi/ Chỉ ước được gối đầu vào chân Mẹ/ Để nghe lời ru thấu nghĩa vô thường”. Thế nhưng ông vẫn nhẹ nhàng chấp nhận, ông vẫn độ lượng buông bỏ, để nghĩ đến con đường tương lai bằng sự an nhiên và sự tận tụy “Mình đã trải qua/ Một khoảng đời cay đắng/ Trả day dứt về miền tĩnh lặng/ Để gió sớm mai dang tay đón mặt trời”.
