Quyết định loại bỏ hai loại thiết bị giám sát khỏi chương trình vệ tinh khí tượng – khí hậu thế hệ mới GeoXO, do Cục Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA) phụ trách, đang gây nhiều tranh cãi. Kế hoạch này nằm trong định hướng của chính quyền Tổng thống Trump nhằm thu hẹp vai trò của NOAA, chỉ tập trung vào dự báo thời tiết thay vì kết hợp nghiên cứu biến đổi khí hậu và môi trường.
Theo đó, thiết bị đo thành phần khí quyển, vốn có khả năng theo dõi ô nhiễm không khí, khói bụi từ cháy rừng, khí thải nhà kính và smog, cùng thiết bị đo màu đại dương, giúp phân tích chất lượng nước, hiện tượng tảo nở hoa, nguồn lợi thủy sản và năng suất sinh học biển, đều bị hủy bỏ dù đã được ký hợp đồng chế tạo.
Lũ lụt do cơn bão Helene bao trùm các đường phố ở Asheville, Bắc Carolina, tháng 9/2024. Ảnh: EPA.
Nhiều nhà khoa học cho rằng, đây là bước lùi trong nỗ lực nghiên cứu khí hậu và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, bởi nó làm giảm đáng kể lượng thông tin cần thiết để dự báo chính xác các hiện tượng cực đoan như bão, cháy rừng hay hạn hán.
Theo nguồn tin từ NOAA, thay vì sáu vệ tinh như dự kiến ban đầu, nay chỉ còn bốn vệ tinh được chế tạo, với tổng chi phí tối đa 12 tỷ USD, thấp hơn mức dự toán dưới thời Tổng thống Biden. Tuy vậy, nhiều chuyên gia cảnh báo, việc giảm số lượng vệ tinh sẽ làm suy yếu khả năng dự phòng, gia tăng nguy cơ mất dữ liệu quan trọng và đe dọa tính liên tục của hệ thống giám sát vốn được duy trì ổn định từ thập niên 1970.
Báo cáo nội bộ của NOAA và Bộ Thương mại Mỹ từng khẳng định, thiết bị đo thành phần khí quyển là “cực kỳ thiết yếu” để giám sát chất lượng không khí, tầng ozone và biến đổi khí hậu, đồng thời cảnh báo Mỹ có nguy cơ tụt hậu so với các quốc gia khác nếu cắt bỏ.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Trump đề xuất đóng cửa nhiều cơ sở nghiên cứu, bao gồm cả mạng lưới giám sát khí nhà kính, khiến cộng đồng khoa học lo ngại Mỹ sẽ đánh mất vị thế dẫn đầu trong quan sát Trái đất. Các chuyên gia chỉ trích đây là một “tầm nhìn ngắn hạn”, đánh đổi lợi ích lâu dài và an toàn cộng đồng lấy khoản tiết kiệm trước mắt, trong khi Mỹ đang đối mặt với nhiều thách thức do biến đổi khí hậu gây ra.
