Ngành vận tải biển toàn cầu đang bước vào giai đoạn bước ngoặt khi các quốc gia thảo luận về thuế carbon với ngành. Theo hãng phân tích Siglar Carbon, riêng trong năm 2025, việc đưa vận tải biển vào Hệ thống giao dịch phát thải của Liên minh châu Âu (EU ETS) sẽ khiến các doanh nghiệp phải tốn thêm hơn 6 tỷ USD chi phí phát thải.
Dự báo đến cuối thập kỷ này, tổng chi phí phát thải với ngành có thể vượt 50 tỷ USD mỗi năm, khi hàng loạt cơ chế định giá carbon cùng có hiệu lực, gồm FuelEU Maritime, UK ETS và quy định về Cường độ nhiên liệu nhà kính (GFI) của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), dự kiến khởi động từ năm 2028. Nếu các cơ chế này chồng chéo và nhiều quốc gia khác áp dụng thuế phát thải tương tự châu Âu, chi phí phát thải toàn cầu cho ngành hàng hải có thể lên tới 100 tỷ USD/năm vào năm 2030.
Ngành vận tải biển toàn cầu đang đối mặt áp lực lớn từ các cơ chế định giá carbon và quy định phát thải mới. Ảnh: Narasimha.
Nghiên cứu của LSEG cho biết, giá carbon tại châu Âu dự kiến đạt 150 USD/tấn CO2 vào năm 2030, gây áp lực lớn cho các hãng tàu vẫn phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch. Trong khi cơ chế GFI của IMO được xem là “lớp chi phí toàn cầu” mới, ước tính tiêu tốn 22 tỷ USD/năm khi bắt đầu và tăng lên 33 tỷ USD vào năm 2030.
Tuy nhiên, câu hỏi lớn vẫn còn: Liệu cơ chế toàn cầu của Tổ chức Hàng hải Quốc tế có thay thế các hệ thống khu vực hay chỉ làm tăng thêm chi phí chồng chéo? Một cấu trúc phân mảnh có thể gây bất bình đẳng cạnh tranh, khi một số tuyến hàng hải chịu chi phí cao hơn đáng kể.
Các chuyên gia nhận định, việc định giá carbon giờ đây không còn là nghĩa vụ môi trường, mà đã trở thành nhân tố tài chính cốt lõi chi phối hoạt động của ngành hàng hải. Từ giá cước thuê tàu, tính toán hành trình, đến thẩm định tín dụng và mô hình rủi ro bảo hiểm đều bị ảnh hưởng bởi chi phí phát thải.
Đối với các chủ tàu, nhà khai thác và tổ chức tài chính, bài toán carbon đã dịch chuyển từ vấn đề “tuân thủ quy định” sang bài toán sống còn về lợi nhuận. Các tập đoàn vận tải lớn buộc phải tái cấu trúc mô hình kinh doanh, đầu tư vào nhiên liệu xanh như methanol, LNG hoặc hydro, đồng thời tối ưu lộ trình và tốc độ tàu để giảm phát thải.
Các chuyên gia cho rằng, trong “kỷ nguyên của chi phí phát thải”, năng lực thích ứng sẽ quyết định vị thế cạnh tranh của doanh nghiệp. Ai nhanh chóng đầu tư vào công nghệ sạch sẽ có lợi thế dài hạn, trong khi những hãng chậm chuyển đổi có nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.
