Bố trí tái định cư phù hợp, minh bạch và đúng quy định
Những năm gần đây, thời tiết cực đoan, mưa lũ, sạt lở đất xảy ra liên tiếp đã gây thiệt hại lớn về tài sản, nhà cửa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Trước thực tế đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường Lào Cai đã chủ động phối hợp với các địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp bố trí tái định cư an toàn, bền vững.
Theo ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lào Cai, việc xác định khu vực bố trí dân cư được thực hiện chặt chẽ, tuân thủ đúng quy hoạch, pháp luật về đất đai. Các khu tái định cư - dù xen ghép hay tập trung - đều phải nằm ngoài khu vực đất quốc phòng, an ninh, rừng tự nhiên, rừng phòng hộ hoặc khu vực khoáng sản quốc gia; đồng thời đảm bảo không tách biệt khỏi cộng đồng dân cư. Việc sắp xếp chỉ áp dụng cho các hộ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi thiên tai, có xác nhận của chính quyền cơ sở, nhằm đảm bảo công bằng, minh bạch.
Lào Cai đồng bộ nhiều giải pháp triển khai tái định cư cho người dân trong vùng bị ảnh hưởng do thiên tai. Ảnh: Bích Hợp.
Do đặc thù địa hình miền núi, việc bố trí tái định cư tập trung gặp khó khăn về quỹ đất, hạ tầng giao thông. Vì vậy, Lào Cai khuyến khích các địa phương ưu tiên hình thức tái định cư xen ghép. Cách làm này vừa tận dụng được quỹ đất hiện có, vừa giúp người dân nhanh chóng hòa nhập, ổn định cuộc sống tại nơi ở mới. Với những địa bàn buộc phải di dời tập trung, các địa phương được yêu cầu khẩn trương xác định vị trí, nhu cầu, nguồn lực và lập hồ sơ dự án theo quy định tình trạng khẩn cấp để triển khai kịp thời.
Chủ động quỹ đất, hỗ trợ người dân an cư lâu dài
Để chủ động nguồn đất phục vụ tái định cư trong tương lai, Sở Nông nghiệp và Môi trường Lào Cai đã hướng dẫn các địa phương rà soát, đưa các vị trí phù hợp vào kế hoạch sử dụng đất 5 năm, quy hoạch xây dựng và quy hoạch nông thôn mới. Đây là bước chuẩn bị quan trọng nhằm hình thành quỹ đất dự phòng, tránh bị động khi xảy ra thiên tai.
Chủ động, linh hoạt trong bố trí tái định cư, nền tảng ổn định đời sống người dân vùng thiên tai tại Lào Cai. Ảnh: Bích Hợp.
Với các hộ tái định cư xen ghép, chính quyền địa phương rà soát cụ thể để có phương án hỗ trợ phù hợp. Nếu hộ còn quỹ đất nông nghiệp liền kề đủ điều kiện an toàn, xã xem xét cho phép chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở. Trường hợp không còn đất, người dân có thể được vận động, hỗ trợ nhận chuyển nhượng hoặc hiến tặng đất hợp pháp, đảm bảo có nơi ở mới an toàn, tiết kiệm ngân sách.
Việc xác định vị trí và chuyển mục đích sử dụng đất đều phải tuân thủ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh đến năm 2030. Hiện Sở Nông nghiệp và Môi trường đang rà soát, tham mưu UBND tỉnh Lào Cai phân bổ lại chỉ tiêu đất cho các xã sau sắp xếp, dự kiến hoàn thành trong tháng 10/2025.
Cùng với đó, UBND cấp xã chịu trách nhiệm đo đạc, xác định ranh giới, diện tích đất tái định cư; hướng dẫn người dân hoàn thiện thủ tục đất đai, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất. Các xã phải tổ chức họp dân công khai, thông báo chủ trương, phương án bồi thường, vận động người dân đồng thuận thực hiện. Những hộ tự nguyện hiến đất được ghi nhận, khen thưởng, góp phần thúc đẩy tiến độ.
Đối với khu tái định cư tập trung, chính quyền ưu tiên sử dụng đất công, đất chưa sử dụng hoặc quỹ đất dự trữ để tiết kiệm ngân sách. Trong quá trình lập, triển khai dự án, các địa phương phối hợp với Sở Tài chính Lào Cai xác định nguồn vốn, quy mô đầu tư; đồng thời được phép áp dụng Nghị quyết 66.3/2025/NQ-CP của Chính phủ để tháo gỡ vướng mắc về quy hoạch và thủ tục đầu tư.
Khu tái định cư thôn Làng Nủ, xã Phúc Khánh, tỉnh Lào Cai được xây dựng khang trang, sạch, đẹp. Ảnh: Bích Hợp.
Song song với công tác đất đai, Sở Nông nghiệp và Môi trường Lào Cai chỉ đạo các đơn vị chuyên môn thực hiện đầy đủ quy định về môi trường đối với khu tái định cư, đảm bảo phát triển bền vững. Các Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai khu vực sẵn sàng phối hợp cung cấp trích lục bản đồ, hỗ trợ cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, cập nhật cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý.
Nhờ sự chủ động, linh hoạt của các cấp, ngành, công tác tái định cư vùng thiên tai ở Lào Cai đang được triển khai bài bản, nhân văn, giúp hàng trăm hộ dân có nơi ở mới an toàn, ổn định, từng bước yên tâm lao động, sản xuất, thích ứng với biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt.
