Kiên định mục tiêu, quyết liệt hành động

Bài bản từ tư duy đến hành động

Lạng Sơn có hơn 80% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, sinh sống rải rác ở các địa bàn có địa hình phức tạp, giao thông đi lại khó khăn, điều kiện tự nhiên không thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp quy mô lớn. Những thách thức khách quan này khiến tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh từng ở mức cao, đặc biệt tại các xã vùng sâu, vùng xa.

Tuy nhiên, điều đáng ghi nhận là thay vì bị động trước những khó khăn, Lạng Sơn đã chủ động xây dựng một lộ trình giảm nghèo bền vững (GNBV) với cách tiếp cận bài bản, tổng thể, được cụ thể hóa từ chủ trương đến hành động.

Ngay từ khi bước vào giai đoạn 2021–2025, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, tỉnh đã nhanh chóng ban hành hàng loạt quyết định, kế hoạch, phân công nhiệm vụ rõ ràng và thành lập Ban Chỉ đạo từ cấp tỉnh đến cơ sở để tổ chức thực hiện đồng bộ.

Trên cơ sở định hướng của Trung ương, các địa phương trong tỉnh đã căn cứ vào điều kiện thực tế, từ đặc điểm địa lý, dân tộc, tập quán sản xuất đến năng lực huy động nguồn lực, để xây dựng phương án giảm nghèo riêng, phù hợp.

Nhờ đó, sau 4 năm, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh đã giảm mạnh từ 12,2% (năm 2021) xuống còn 3,36% (năm 2024), bình quân giảm gần 3% mỗi năm. Mục tiêu đến hết năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 1,36% đang hoàn toàn khả thi.

Song song với đó, hơn 4.000 hộ dân đã được hỗ trợ sinh kế thông qua 249 mô hình giảm nghèo hiệu quả, tạo việc làm cho hơn 3.500 lao động. Nhiều hộ đã có thu nhập ổn định từ chăn nuôi, trồng trọt...

Gần 1.000 căn nhà cho hộ nghèo, cận nghèo được xây mới hoặc sửa chữa. Hàng loạt công trình hạ tầng thiết yếu tại các thôn, bản được đầu tư xây dựng, cải thiện điều kiện sinh hoạt và sản xuất cho người dân.

Đáng chú ý, nhiều địa phương từng có tỷ lệ hộ nghèo cao như huyện Văn Quan, Bình Gia (cũ)... nay đã vươn lên mạnh mẽ trong công cuộc GNBV, là minh chứng cho hiệu quả rõ rệt của chiến lược "giảm nghèo từ gốc" dựa trên phát huy nội lực cộng đồng và sự đồng hành của chính quyền.

Trao cần câu, không trao cá

Một trong những điểm sáng trong hành trình giảm nghèo của Lạng Sơn chính là sự thay đổi căn bản trong tư duy và phương pháp tiếp cận. Từ chỗ coi việc hỗ trợ người nghèo là “trợ cấp”, các cấp chính quyền đã chuyển sang quan điểm "trao cơ hội để người dân tự vươn lên".

Cách tiếp cận này không chỉ giúp người dân thay đổi cuộc sống bằng nỗ lực của chính mình, mà còn khơi dậy ý chí tự lực, tự cường - yếu tố then chốt để giảm nghèo bền vững.

Câu chuyện của ông Hoàng Văn Cương, xã Hồng Phong là một ví dụ tiêu biểu. Nhiều năm liền thuộc diện hộ nghèo, gia đình ông chủ yếu dựa vào cây ngô, cây sắn, năng suất thấp, hiệu quả kinh tế không cao.

Nhờ được tuyên truyền và hỗ trợ vay 50 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội, ông đã mạnh dạn trồng 4 hecta cây hồi. Chỉ sau vài năm, thu nhập gia đình ông đã tăng vọt, đạt khoảng 160 triệu đồng/năm, thoát nghèo bền vững và từng bước ổn định cuộc sống.

Từ thực tiễn tại Hồng Phong và nhiều địa phương khác, có thể thấy rõ vai trò thiết yếu của chính quyền cơ sở trong việc rà soát, phân loại hộ nghèo theo tiêu chí đa chiều, từ đó xây dựng giải pháp hỗ trợ sát thực tế, đúng người, đúng nhu cầu.

Ban chỉ đạo giảm nghèo các cấp được kiện toàn, phân công rõ ràng trách nhiệm theo dõi từng thôn, bản. Cách làm này cũng giúp các nguồn lực được sử dụng hiệu quả, tránh lãng phí và phát huy tác động thực chất.

Những “nút thắt” cần tháo gỡ

Dù đã đạt nhiều kết quả tích cực, song công tác giảm nghèo bền vững tại Lạng Sơn vẫn còn đối diện với những thách thức không nhỏ.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, tỷ lệ giải ngân các chương trình mục tiêu quốc gia còn thấp. 6 tháng đầu năm nay tỷ lệ này mới đạt 3,1% - thấp hơn nhiều so với yêu cầu thực tế. Một phần nguyên nhân xuất phát từ hệ thống văn bản hướng dẫn chưa kịp thời, thiếu chi tiết, chưa phù hợp với điều kiện địa phương. Ngoài ra, năng lực tổ chức triển khai tại cấp xã còn hạn chế.

Bên cạnh đó, rào cản từ phía người dân cũng là vấn đề cần lưu tâm. Tại một số nơi, đồng bào dân tộc thiểu số vẫn chưa nắm bắt kịp thời thông tin chính sách. Tư duy sản xuất còn lạc hậu, chủ yếu mang tính tự cung tự cấp, thiếu liên kết thị trường.

Việc chuyển đổi sang các mô hình sinh kế mới còn gặp khó khăn về kỹ thuật, vốn, cũng như đầu ra ổn định. Một số mô hình chưa được kết nối với chuỗi giá trị nông sản nên hiệu quả chưa bền vững…

Ngoài ra, tác động của thời tiết cực đoan, dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi tiếp tục là nguy cơ tiềm ẩn, ảnh hưởng đến năng suất và thu nhập của người dân, đặc biệt tại những vùng khó khăn.

Tập trung nguồn lực, "không để ai bị bỏ lại phía sau"

Lạng Sơn vừa hoàn thành sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, từ 194 đơn vị xuống còn 65. Trên nền tảng hành chính mới, tỉnh đã chủ động ban hành các hướng dẫn triển khai các nội dung Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp.

Trong giai đoạn mới, tỉnh tiếp tục khẳng định phương châm: lấy cơ sở làm trung tâm, người dân là chủ thể, hệ thống chính trị là lực lượng dẫn dắt, huy động toàn xã hội vào cuộc nhằm thực hiện mục tiêu giảm nghèo một cách thực chất.

Ông Nguyễn Hữu Chiến – Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo tỉnh Lạng Sơn nhấn mạnh: “Muốn giảm nghèo hiệu quả, phải khơi dậy ý chí tự lực của người dân. Chỉ khi người nghèo không còn đứng ngoài cuộc mà trở thành chủ thể trong hành trình vươn lên thì kết quả mới bền vững”.

Hiện nay, tỉnh đang ưu tiên phân bổ nguồn lực cho các nhiệm vụ cấp bách như xóa nhà tạm, cải thiện điều kiện giáo dục, y tế, nước sạch… Đồng thời tiếp tục đầu tư cho hạ tầng kinh tế - xã hội, hỗ trợ sản xuất theo hướng thích ứng với biến đổi khí hậu, gắn với thị trường tiêu thụ để đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Bên cạnh đó, tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách, đặc biệt tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, cũng là giải pháp được đẩy mạnh, nhằm đảm bảo tính minh bạch, đúng mục tiêu và mang lại chuyển biến thực chất cho từng hộ dân, từng bản làng đúng với tinh thần "không để ai bị bỏ lại phía sau".