Khai thác hiệu quả tài nguyên nước
Là hồ thủy lợi lớn nhất trên địa bàn Đà Nẵng với dung tích trữ hơn 344 triệu m³, hồ Phú Ninh được xây dựng từ năm 1977 và đưa vào sử dụng sau đó ít năm. Công trình cung cấp nước tưới cho khoảng 24 nghìn ha đất nông nghiệp thuộc các huyện Phú Ninh, Núi Thành, Thăng Bình, Quế Sơn, TP Tam Kỳ và một phần huyện Duy Xuyên (Quảng Nam cũ). Nhờ nguồn nước ổn định này, nhiều vùng sản xuất đã duy trì được năng suất, đảm bảo sinh kế cho hàng vạn hộ nông dân qua nhiều mùa vụ.
Ông Huỳnh Văn Ca, xã Tây Hồ, TP Đà Nẵng cho biết: Từ khi hồ Phú Ninh vận hành, nước về đến đâu, màu xanh của ấm no, trù phú đến đó. Sản xuất của người dân chủ động và phát triển mạnh về cả diện tích và sản lượng.
Hồ Phú Ninh là hồ thủy lợi lớn nhất Đà Nẵng, có dung tích khoảng 344 triệu m³ và diện tích mặt nước khoảng 3.433ha. Ảnh: Lan Anh.
Không chỉ phục vụ sản xuất, hồ Phú Ninh còn cung cấp nước sinh hoạt và công nghiệp với lưu lượng 1,6 m³/giây, cấp nước nuôi trồng thủy sản và phục vụ du lịch sinh thái. Trong mùa mưa lũ, hồ còn tham gia cắt lũ cho hạ du, góp phần bảo vệ an toàn cho TP Tam Kỳ (Quảng Nam cũ) và các khu vực lân cận.
Trong đợt mưa lũ vừa qua, do lượng mưa tăng nhanh và kéo dài, Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi Quảng Nam đã vận hành điều tiết hồ Phú Ninh hai lần, vào ngày 22 và 27/10, nhằm đảm bảo an toàn công trình và giảm áp lực cho vùng hạ du.
Ông Nguyễn Đình Kiên, Giám đốc Chi nhánh thủy lợi Phú Ninh, cho biết việc vận hành được thực hiện theo Quy trình điều tiết hồ ban hành tại Quyết định số 2803/QĐ-UBND năm 2013 và phương án ứng phó thiên tai năm 2025. “Chúng tôi tính toán để giữ mức nước vừa đảm bảo tích nước, vừa có dung tích đón lũ”, ông Kiên nói.
Hướng đến đa mục tiêu
Bên cạnh nhiệm vụ thủy lợi, hồ Phú Ninh còn kết hợp phát điện nhờ dòng nước xả điều tiết. Ngày 1/1/1981, Nhà máy thủy điện Phú Ninh khởi công xây dựng và đến năm 1984 chính thức vận hành thương mại. Công trình gồm 2 tổ máy, mỗi tổ công suất 800 kW, sử dụng tua-bin phản kích để tận dụng cả động năng và thế năng của dòng nước. Mỗi năm, nhà máy phát ra khoảng 1,5 - 3 triệu kWh điện, bổ sung nguồn điện cho lưới khu vực.
Hồ Phú Ninh đang được khai thác hiệu quả, đa giá trị, đa mục tiêu. Ảnh: Lan Anh.
Theo ông Phạm Minh Công, Trạm trưởng Trạm thủy điện Phú Ninh, thời gian vận hành thủy điện thường kéo dài từ đầu năm đến khoảng giữa tháng 7, sau đó nhà máy tạm ngừng để hồ tích nước trở lại phục vụ mùa mưa. “Dù công suất không lớn, nhưng thủy điện Phú Ninh đã và đang đóng góp ổn định cho nguồn điện địa phương suốt hơn 40 năm. Đây cũng là mô hình khai thác nước hiệu quả, không làm thay đổi chức năng chính của hồ”, ông Công nói.
Theo thống kê của Sở NN-MT Đà Nẵng, trên địa bàn thành phố hiện có 92 hồ, đập chứa nước thủy lợi và 5 đập dâng, trong đó 24 hồ lớn và 25 hồ quy mô trung bình sử dụng cửa van điều tiết. Đây là nguồn thủy năng nhân tạo đáng kể, hoàn toàn có thể khai thác để bổ sung nguồn điện sạch và ổn định, đặc biệt trong bối cảnh năng lượng tái tạo đang ngày càng được ưu tiên.
Mỗi năm, Nhà máy thủy điện Phú Ninh phát ra khoảng 1,5 - 3 triệu kWh điện, bổ sung nguồn điện cho lưới khu vực. Ảnh: Lan Anh.
Ông Nguyễn Đinh Viễn, Trưởng phòng Quản lý năng lượng (Sở Công Thương Đà Nẵng), cho biết: “Tận dụng nguồn nước sẵn có từ các hồ thủy lợi để phát điện là cách khai thác triệt để, không lãng phí tài nguyên nước. Tuy nhiên, việc nhân rộng mô hình trên địa bàn TP Đà Nẵng cần nghiên cứu kỹ về địa hình, dòng chảy và hiệu quả đầu tư”, ông Viễn nhấn mạnh.
