Hướng tới nông nghiệp xanh, giảm phát thải và tạo tín chỉ carbon

Từ sản xuất lúa truyền thống đến nền nông nghiệp giảm phát thải

Với hơn 230.000 ha diện tích gieo trồng lúa mỗi năm, Thanh Hóa là một trong những tỉnh có quy mô sản xuất lúa lớn của cả nước. Tuy nhiên, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, sản xuất nông nghiệp nói chung và canh tác lúa nói riêng không chỉ đảm bảo an ninh lương thực mà còn cần thích ứng linh hoạt, giảm phát thải khí nhà kính. Lúa - cây trồng chủ lực của tỉnh -  cũng là nguồn phát thải khí mê-tan đáng kể, đòi hỏi các giải pháp sản xuất thông minh, bền vững hơn.

Những năm qua, ngành Nông nghiệp Thanh Hóa đã kiên trì đổi mới phương thức sản xuất, vừa nâng cao năng suất, vừa giảm phát thải, hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng “0” theo cam kết của Việt Nam tại COP26. Năm 2023, Thanh Hóa là một trong 6 tỉnh Bắc Trung Bộ chuyển nhượng thành công tín chỉ carbon rừng thông qua Ngân hàng Thế giới, thu về 162,5 tỷ đồng - dấu mốc quan trọng khẳng định tiềm năng phát triển kinh tế carbon của địa phương.

Trên cơ sở thành công đó, năm 2024, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Viện Khoa học Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Trung Bộ và Công ty TNHH Green Carbon triển khai thí điểm dự án “Tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa” tại xã Yên Phong, huyện Yên Định (cũ), với diện tích 100 ha. Kết quả cho thấy, lượng phát thải giảm 4,84 tấn CO₂ quy đổi/ha, tương đương 4,84 tín chỉ carbon/ha – minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của mô hình canh tác mới.

Bước sang năm 2025, Thanh Hóa tiếp tục mở rộng quy mô và tăng cường hợp tác quốc tế. Ngày 12/2/2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng Công ty Faeger Nhật Bản đã ký biên bản ghi nhớ hợp tác triển khai dự án “Giảm phát thải khí nhà kính và xây dựng tín chỉ carbon trong sản xuất lúa tại Thanh Hóa”. Năm đầu tiên, dự án thực hiện trên 200 ha, hướng đến mục tiêu 50.000 ha vào năm 2030.

Vụ xuân 2025, mô hình thí nghiệm quy mô 4.000 m² được triển khai tại Trung tâm nghiên cứu khảo nghiệm và dịch vụ cây trồng Thọ Xuân, áp dụng phương pháp tưới ngập khô xen kẽ (AWD). Đến vụ mùa, diện tích mở rộng 170 ha tại các xã Tây Đô và Thọ Long. Cùng thời gian này, dự án của Công ty TNHH Green Carbon được nhân rộng lên 1.315 ha ở 10 xã thuộc huyện Yên Định (cũ), và 4.300 ha trong vụ Thu mùa tại 7 xã khác. Ngoài cây lúa, mô hình 500 ha mía giảm phát thải cũng được triển khai tại vùng nguyên liệu của Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn.

Đặc biệt, Thanh Hóa còn tiên phong ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp xanh. Tỉnh phối hợp với Trường Đại học Bách khoa thực hiện thí điểm mô hình “Ứng dụng AI trong sản xuất nông nghiệp bền vững” tại xã Hoằng Lộc và xã Hà Long. Các mô hình bước đầu ghi nhận năng suất tăng 8 - 10% so với canh tác truyền thống, trong khi lượng phát thải giảm 4 - 5 tấn CO₂/ha, tương đương 4 - 5 tín chỉ carbon/ha.

Hướng đến nền nông nghiệp xanh, sạch, tuần hoàn và đa giá trị

Thành công bước đầu của các mô hình giảm phát thải đã tạo niềm tin và động lực lớn cho hàng nghìn hộ nông dân. Bà con không chỉ giảm chi phí nước, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật mà còn chủ động hơn trong quy trình canh tác, nâng cao chất lượng nông sản, đồng thời tạo cơ hội tham gia thị trường tín chỉ carbon - một nguồn thu nhập mới, bền vững.

Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa cho biết: Trong thời gian tới, Thanh Hóa định hướng mở rộng diện tích sản xuất nông nghiệp giảm phát thải với quy mô 100.000 ha lúa và 15.000 ha mía. Để đạt được mục tiêu này, ngành Nông nghiệp tỉnh tập trung vào năm nhóm giải pháp trọng tâm.

Đẩy nhanh thực hiện các chủ trương, chính sách về nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn và thông minh thích ứng biến đổi khí hậu; đồng thời, tham mưu cơ chế, chính sách khuyến khích sản xuất giảm phát thải, tạo tín chỉ carbon cho cây trồng chủ lực.

Xây dựng quy trình kỹ thuật chuẩn hóa theo hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, áp dụng rộng rãi các phương pháp tiên tiến như AWD, SRI để đảm bảo tính khoa học, đồng bộ và minh bạch trong tính toán lượng phát thải giảm được. Ứng dụng công nghệ số trong giám sát và báo cáo. Hệ thống quan trắc, vệ tinh và phần mềm quản lý dữ liệu sẽ giúp theo dõi chính xác, đáp ứng yêu cầu kiểm chứng quốc tế. Xây dựng cơ chế phân chia lợi ích công bằng, bảo đảm người nông dân - chủ thể trực tiếp sản xuất - được hưởng lợi từ nguồn thu tín chỉ carbon, từ đó khuyến khích sự tham gia bền vững của cộng đồng và tăng cường hợp tác với doanh nghiệp, viện, trường, tổ chức quốc tế và các quỹ môi trường để mở rộng kết nối thị trường carbon, huy động nguồn lực đầu tư, đào tạo và chuyển giao kỹ thuật.

Với cách tiếp cận bài bản, khoa học và đồng bộ, Thanh Hóa đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành địa phương đi đầu trong phát triển nông nghiệp xanh, sạch, tuần hoàn và đa giá trị. Giảm phát thải không chỉ là yêu cầu cấp thiết của thời đại, mà còn là cơ hội vàng để nâng cao giá trị hạt gạo, bảo vệ môi trường và tạo sinh kế bền vững cho người nông dân xứ Thanh.