Hạ tầng thủy lợi mở lối nông thôn mới Tây Ninh

Nâng cao thu nhập cho người dân là tiêu chí quan trọng trong xây dựng nông thôn mới. Ở Tây Ninh, vùng đất giàu tiềm năng phát triển nông nghiệp, người dân sống chủ yếu bằng nghề trồng trọt, chăn nuôi. Tuy nhiên, trước tác động của biến đổi khí hậu, tình trạng hạn hán, ngập úng, xâm nhập mặn ngày càng gay gắt, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất và thu nhập của nông dân. Vì thế, cùng với đổi mới tư duy sản xuất, việc đầu tư hạ tầng thủy lợi, nhất là các tuyến đê bao kết hợp giao thông nông thôn, được xem là giải pháp then chốt giúp địa phương chủ động ứng phó thiên tai, ổn định sinh kế và phát triển nông nghiệp bền vững.

Niềm vui từ bờ đê sông Tra

Sau khi được thành lập trên cơ sở sáp nhập ba xã: Thuận Mỹ, Thanh Phú Long và Thanh Vĩnh Đông, xã Thuận Mỹ mới được bao bọc bởi hệ thống sông sông Vàm Cỏ và sông Tra. Với đặc thù địa hình ven sông, Thuận Mỹ đang đối mặt với tình trạng sạt lở bờ sông và xâm nhập mặn. Chính quyền xã Thuận Mỹ xác định đầu tư hạ tầng thủy lợi hỗ trợ sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững là nhiệm vụ cấp thiết, trọng tâm là các công trình cống ngăn mặn cho đến đê bao kết hợp giao thông nông thôn để bảo vệ vùng sản xuất.

Chúng tôi theo chân đoàn cán bộ xã Thuận Mỹ dọc tuyến đê sông Tra - công trình được xem là “lá chắn” của người dân vùng hạ lưu trước xâm nhập mặn và ngập úng mùa mưa. Con đê uốn lượn giữa đồng tôm, ruộng lúa, mặt đường bê tông rộng 3,5 m sáng bóng dưới nắng mới, xe cộ qua lại tấp nập. Hình ảnh đó phần nào cho thấy sức sống mới từ công trình được đưa vào sử dụng gần 10 năm qua.

Ông Huỳnh Thiện Phương, Phó Trưởng phòng Kinh tế xã Thuận Mỹ, cho biết, tuyến đê bao dài hơn 50 km được xây dựng và đưa vào sử dụng vào năm 2016, với tổng vốn đầu tư khoảng 85 tỷ đồng từ ngân sách Nhà nước. Công trình nhằm ngăn mặn, trữ ngọt, bảo vệ vùng sản xuất nông nghiệp, hoa màu và vườn cây ăn trái của người dân. Ngoài ra, tuyến đê kết hợp đường giao thông nông thôn giúp người dân trong khu vực đi lại, vận chuyển hàng hóa thuận lợi, an toàn góp phần ổn định dân sinh và thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội tại địa phương.

Trên đoạn đường ven đê, tiếng xe ô tô hòa cùng tiếng trò chuyện rộn ràng của bà con tạo nên bức tranh đời sống bình yên mà ấm áp. Bà Nguyễn Thị Hương, người đã gắn bó hơn 30 năm với vùng đất này, xúc động chia sẻ: “Trước đây, gia đình tôi trồng lúa, mà năm nào đến tháng 9, tháng 10 nước cũng ngập vô, mất trắng hết. Bà con chán nản, không còn ai muốn làm. Từ khi Nhà nước đầu tư làm đê, ai nấy đều vui, sẵn sàng hiến đất, góp công chung tay cùng chính quyền. Có đê bao, bà con chuyển sang nuôi tôm, cuộc sống khấm khá hơn, kinh tế cũng ổn định hơn”.

Cùng chung niềm vui ấy, ông Nguyễn Văn Diệu sống gần đó cho biết thêm, Thuận Mỹ thuộc vùng hạ với hệ thống kênh rạch chằng chịt, 6 tháng mặn, 6 tháng ngọt. Trước kia, mỗi khi vào mùa vụ, bà con phải thuê ghe nhỏ chở nông sản nên thường bị ép giá. Giờ thì xe tải chạy thẳng vào tận ruộng, bà con không còn lo cảnh bị ép giá nữa.  “Từ ngày cây cầu và tuyến đê bao được đưa vào sử dụng, đường sá phẳng phiu, nối liền các ấp, nhà nào cũng sắm phương tiện để thuận tiện di chuyển, cuộc sống thay đổi rõ rệt”, ông Diệu phấn khởi nói.

Có tầm quan trọng như vậy, nên cả người dân và cán bộ xã đều mong muốn mở rộng thêm con đường này. “Sau hơn 10 năm đưa vào vận hành, tuyến đê bao sông Tra dù phát huy hiệu quả lớn nhưng do lưu lượng phương tiện ngày càng nhiều, mặt đường 3,5 m đã trở nên chật hẹp. Chính quyền kiến nghị đầu tư mở rộng lên 6 m để đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa, đi lại an toàn hơn”, ông Huỳnh Thiện Phương, Phó Trưởng phòng Kinh tế xã Thuận Mỹ kiến nghị.

Vững tin xây dựng nông thôn mới

Theo ông Đỗ Thành Hải, Phó Chủ tịch UBND xã Thuận Mỹ, xã hiện sản xuất theo mô hình “một cây, một con”, trong đó thanh long và tôm là hai sản phẩm chủ lực. Toàn xã hiện có hơn 150 km kênh mương nội đồng, 50 m đê bao sông Tra được đầu tư nạo vét, khơi thông thường xuyên, bảo đảm nguồn nước tưới tiêu.

Trước khi hệ thống thủy lợi hoàn chỉnh, nước triều cường dâng cao khiến người dân chỉ sản xuất được một vụ lúa/năm, năng suất thấp. Sau khi có đê bao và cống điều tiết, địa phương chủ động ngăn mặn, giữ ngọt, chuyển đổi cơ cấu cây trồng - vật nuôi, từng bước hình thành vùng sản xuất tập trung gắn với tiêu thụ sản phẩm.

“Địa phương xác định bảo đảm nguồn nước là yếu tố then chốt. Hằng năm, xã đều nạo vét, khơi thông kênh mương nội đồng, duy trì trữ ngọt, tiêu thoát nước linh hoạt để chủ động ứng phó hạn - mặn. Nhờ đó, những năm gần đây, dù nắng hạn gay gắt, người dân vẫn duy trì được sản xuất ổn định”.

Ông Đỗ Thành Hải cho biết thêm, với đặc thù địa hình ven sông, từ tháng 1 đến tháng 6, nước mặn xâm nhập sâu, có khi tới hơn 10 km vào nội đồng. Để thích ứng, địa phương tổ chức đóng - mở cống linh hoạt, điều tiết hợp lý để vừa ngăn mặn, vừa trữ ngọt, bảo đảm nguồn nước sinh hoạt và sản xuất.

Thuận Mỹ cũng đang đối mặt với tình trạng sạt lở bờ sông tại một số đoạn, đặc biệt ở khu vực cù lao. Ngay từ khi sáp nhập, xã đã chỉ đạo ngành chuyên môn phối hợp với Chi cục Thủy lợi tỉnh khảo sát, đánh giá toàn bộ hệ thống đê bao để ứng phó triều cường, lũ lớn và xâm nhập mặn.

Hiện nay, xã đang triển khai 6 công trình nạo vét kênh mương nội đồng nhằm tăng khả năng tiêu thoát nước. Chính quyền xã đã kiến nghị tỉnh quan tâm đầu tư hệ thống kè bảo vệ bờ sông, nhất là đoạn nối liền với tuyến kè kênh Chợ Gạo đến kênh 30/4, nhằm bảo vệ tài sản và tính mạng người dân.

Những giải pháp đồng bộ ấy giúp người dân yên tâm bám ruộng, bám đê. Từ chỗ “chạy lũ, chạy mặn”, nay bà con chủ động sản xuất quanh năm, nhiều hộ vươn lên khá giả, xây nhà kiên cố, sắm xe máy, đầu tư máy móc phục vụ sản xuất. Tính đến cuối năm 2024, thu nhập bình quân đầu người tại xã Thuận Mỹ đạt khoảng 80 triệu đồng/năm, gần gấp đôi so với năm 2017. Mục tiêu giai đoạn 2026-2030, xã phấn đấu đạt 100 triệu đồng/người/năm, hướng tới xã nông thôn mới nâng cao - kiểu mẫu.

Ông Đỗ Thành Hải cho biết thêm, từ nay đến năm 2030, xã Thuận Mỹ sẽ tiếp tục triển khai nhiều công trình trọng điểm dọc các tuyến sông, kênh rạch lớn để chống bồi lắng, chủ động nguồn nước tưới tiêu, phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững. Song song đó là đầu tư hạ tầng giao thông nông thôn đồng bộ, kết nối giữa các vùng sản xuất với khu dân cư, góp phần hoàn thiện tiêu chí giao thông trong bộ tiêu chí nông thôn mới.

Xây dựng giao thông nông thôn phải gắn với xây dựng nông thôn mới. Hệ thống giao thông là phần quan trọng trong vùng thủy lợi khép kín, phục vụ cho sản xuất và đời sống. Thủy lợi - giao thông - dân cư nếu kết hợp hài hòa sẽ tạo thành “tam trụ” vững chắc, giúp người dân vươn lên làm giàu, quê hương khởi sắc.

Từ bờ đê sông Tra, nhìn ra những cánh đồng xanh mướt, những ao tôm lấp lánh dưới nắng, ai cũng thấy rõ hơi thở cuộc sống đang căng tràn. Thuận Mỹ hôm nay không chỉ là vùng đất vượt qua khó khăn mà còn là minh chứng cho sức mạnh đoàn kết, cho ý chí vươn lên của người nông dân Tây Ninh, những người đã và đang viết tiếp câu chuyện đổi thay từ chính dòng nước quê hương mình.