Những năm qua, Sơn La kiên trì, bền bỉ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Những con số về tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, những tuyến đường, công trình hạ tầng nối dài đến tận bản làng, những mô hình sinh kế vươn lên từ mảnh đất nhọc nhằn… tất cả đã tạo nên bức tranh đổi thay rõ nét trên vùng đất này.
Một góc xã Mường Bám. Ảnh: Nguyễn Nga.
Diện mạo mới - Cuộc sống mới
Thuận Châu (cũ) là huyện vùng cao nằm phía Tây Bắc tỉnh Sơn La, địa hình chia cắt, có gần 190.000 nhân khẩu thuộc 6 dân tộc anh em cùng sinh sống, kết quả giảm nghèo thật sự ấn tượng. Chỉ sau hơn 4 năm, tổng tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo của huyện đã giảm từ 54,96% xuống còn 27,94%, bình quân giảm 9%/năm, vượt xa chỉ tiêu 6% đề ra. Riêng hộ nghèo giảm gần 19%, từ 37,06% xuống còn 18,16%. Huyện có 5 xã đạt chuẩn nông thôn mới, hàng trăm công trình hạ tầng giao thông, thủy lợi, nước sinh hoạt được đầu tư, góp phần cải thiện đáng kể điều kiện sống của người dân.
Thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, Thuận Châu nay còn 10 xã đang tiếp tục cao độ triển khai công tác giảm nghèo. Là một trong những địa phương không thuộc diện sáp nhập do vị trí đặc thù, Mường Bám có 17 bản, hơn 2.000 hộ dân, với 3 dân tộc Thái, Mông, Khơ Mú cùng sinh sống; trong đó, dân tộc Thái chiếm hơn 75%.
Trước đây, người dân Mường Bám chủ yếu sinh sống dựa vào lúa nương, ngô, sắn, sản xuất tự cung tự cấp nên thường xuyên chịu cảnh thiếu đói mùa giáp hạt. Mường Bám hôm nay đã thực sự đổi khác, với hơn 100 cơ sở kinh doanh các loại, phục vụ xây dựng, sản xuất nông nghiệp và hàng tiêu dùng thiết yếu cho sinh hoạt nhân dân.
Ông Tạ Đăng Hải, Chủ tịch UBND xã Mường Bám, thông tin: Thực hiện nhiệm vụ giảm nghèo bền vững, xã đã tập trung chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, chủ động áp dụng các mô hình sản xuât nông nghiệp để tăng năng suất, sản lượng. Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân chuyển đổi diện tích đất dốc trồng các loại cây lương thực ngắn ngày kém hiệu quả sang trồng cây ăn quả.
Phát huy lợi thế về đất đai, Mường Bám đã phát triển chăn nuôi đại gia súc theo hướng hàng hóa gắn với trồng cỏ và bảo vệ môi trường. Đến nay, Mường Bám có tổng số đàn trâu, bò trên 4.200 con, đàn lợn gần 4.000 con, đàn gia cầm trên 40.000 con. Nhiều hộ gia đình đã chủ động vay vốn để tiếp tục mở rộng chăn nuôi theo quy mô tập trung, kết hợp trồng cây ăn quả, cây lương thực.
Mường Bám hiện có hơn 100 cơ sở kinh doanh các loại, phục vụ xây dựng, sản xuất nông nghiệp và hàng tiêu dùng cho sinh hoạt của người dân. Ảnh: Nguyễn Nga.
Toàn xã hiện có gần 180 ha cây ăn quả, gần 30 ha rau củ các loại, trên 200 ha trồng cỏ voi, trên 500 ha sắn, 17 ha mắc ca và gần 10 ha sa nhân. Tỷ lệ hộ nghèo tại Mường Bám giảm mạnh 3-4%/năm, hiện còn 18,97%, cận nghèo 15,38%. Mục tiêu đến năm 2030, thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn tăng từ 10% trở lên; tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giảm dưới 15%.
Anh Lò Văn Xương, xã Mường Bám, là một trong những hộ đã thoát nghèo từ phát triển chăn nuôi và trồng cây ăn quả. Hiện, gia đình anh có 3 con bò, duy trì đàn lợn thịt trên 10 con và hàng trăm con gia cầm, mỗi năm thu nhập trên 50 triệu đồng từ chăn nuôi. Năm 2017, từ nguồn hỗ trợ của chương trình xây dựng nông thôn mới, anh đã mạnh dạn đưa hơn 500 gốc xoài Đài Loan về trồng trên diện tích hơn 1 ha. Chỉ sau 2 năm, vườn xoài cho thu hoạch những trái ngọt đầu tiên, hiệu quả kinh tế tăng cao so với cây ngô, sắn, cuộc sống gia đình anh khấm khá hơn nhiều.
Những kết quả giảm nghèo tại Thuận Châu cũng là minh chứng rõ nét cho quyết tâm, sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị tỉnh Sơn La. Theo số liệu tổng hợp từ Sở Nông nghiệp và Môi trường, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh đã giảm từ 21,66% năm 2021 xuống còn 10,89% cuối năm 2024, bình quân giảm 3,59%/năm, đạt và vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV đề ra. Tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số cũng giảm từ 21,34% xuống 10,79%, bình quân 3,51%/năm. Đã có ba huyện Mường La, Bắc Yên, Vân Hồ thoát nghèo; dự kiến đến hết năm 2025, toàn tỉnh còn 7,89% hộ nghèo, huyện Thuận Châu thoát nghèo.
Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La thăm hỏi, trao quà cho các hộ gia đình chính sách, hộ nghèo, hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn xã Mường Bám. Ảnh: Nguyễn Nga.
Tạo đà cho giảm nghèo bền vững
Những kết quả đạt được đã trở thành động lực quan trọng, tạo đà để Sơn La tiếp tục thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững trong giai đoạn tới. Tuy vậy, một trong những khó khăn của Sơn La hiện nay là tiến độ giải ngân vốn sự nghiệp còn chậm, mới đạt hơn 36% kế hoạch, khiến nhiều tiểu dự án, nhất là trong lĩnh vực phát triển sản xuất, cải thiện dinh dưỡng chưa phát huy được hiệu quả.
Nguồn lực huy động từ doanh nghiệp, xã hội, tổ chức quốc tế còn hạn chế; cơ sở hạ tầng ở một số vùng sâu, vùng xa vẫn thiếu đồng bộ, ảnh hưởng đến việc kết nối sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó, việc liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị chưa bền vững; số lượng doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn còn hạn chế.
Một số hộ nghèo chưa mạnh dạn thay đổi phương thức sản xuất, vẫn duy trì tập quán canh tác truyền thống, thiếu khát vọng vươn lên. Tâm lý trông chờ, ỷ lại vào chính sách hỗ trợ ở một bộ phận nhân dân vẫn tồn tại, trở thành rào cản lớn với mục tiêu giảm nghèo bền vững.
Trước những khó khăn đó, Sơn La xác định bước đi tiếp theo không chỉ là tiếp tục hỗ trợ, mà quan trọng hơn là trao cơ hội để người dân chủ động vươn lên. Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La, ông Nguyễn Đình Việt nhấn mạnh: Việc thực hiện chương trình MTQG giảm nghèo bền vững cùng 2 chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi tại Sơn La đã góp phần giúp địa phương tạo chuyển biến tích cực về phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện, từng bước nâng cao điều kiện sống của hộ nghèo, người nghèo, hộ dân tộc thiểu số, thu hẹp khoảng cách giữa thành thị và nông thôn, giữa các vùng, các dân tộc.
Thời gian tới, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La đề nghị các sở, ngành, các địa phương tăng cường tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và người dân; nhân rộng các mô hình tốt, cách làm hay; tạo sự lan tỏa trong cộng đồng; khuyến khích người dân tham gia tích cực, chủ động trong thực hiện chương trình.
Tập trung huy động, lồng ghép, sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư, ưu tiên cho các địa bàn đặc biệt khó khăn và các nhóm đối tượng yếu thế. Cùng với đó, tiếp tục nhân rộng các mô hình sinh kế hiệu quả, phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, gắn cây trồng chủ lực với chế biến và tiêu thụ theo chuỗi giá trị. Quan tâm, đổi mới công tác thông tin tuyên truyền, khơi dậy ý thức, năng lực tự lực, tự cường, để mỗi hộ nghèo hiểu rằng thoát nghèo bền vững trước hết phải bắt đầu từ chính ý chí và nỗ lực của bản thân.
