Hải Phòng tập trung nâng tầm sản phẩm OCOP, không chạy theo số lượng

Nỗ lực từ chính sách đến thực tiễn

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm (OCOP)” đã thực sự thổi một luồng sinh khí mới vào nông nghiệp, nông thôn thành phố Cảng. Sau gần 7 năm (2018-2025), TP Hải Phòng đã có 287 sản phẩm được công nhận OCOP, trong đó có 87 sản phẩm đạt 4 sao.

Từ những chai nước mắm Cát Hải đậm đà hương vị biển, những sản phẩm từ nếp cái hoa vàng Tiên Lãng, đến những giọt mật ong rừng từ Cát Bà hay những trái cây đặc sản của An Lão, Thủy Nguyên,... đã tạo ra một “bản đồ đặc sản” phong phú, góp phần nâng cao giá trị nông sản và thu nhập cho người dân.

Ngay từ khi chương trình OCOP được triển khai trên cả nước, Hải Phòng đã nhanh chóng vào cuộc với sự chỉ đạo quyết liệt của UBND thành phố và vai trò chủ công của ngành nông nghiệp. Hàng loạt văn bản chỉ đạo, kế hoạch, quyết định đã được ban hành, tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc. Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP các cấp được thành lập và hoạt động hiệu quả, đảm bảo tính minh bạch, công bằng theo đúng bộ tiêu chí của Trung ương.

Theo Phòng Phát triển Nông thôn (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng), ngay từ đầu, các đơn vị liên quan đã xác định OCOP là một chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát huy nội lực và gia tăng giá trị. Trọng tâm là phát triển sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp, dịch vụ có lợi thế ở mỗi địa phương theo chuỗi giá trị. Do đó, công tác tuyên truyền, hướng dẫn được đặt lên hàng đầu.

Thực tế cho thấy, ngành nông nghiệp đã rất nỗ lực trong việc “đưa OCOP về làng”, hơn 84 hội nghị tuyên truyền, tập huấn đã được tổ chức cho hàng nghìn lượt chủ thể là các doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX) và hộ sản xuất. Hàng chục nghìn tờ gấp, poster, sổ tay đã được phát hành. Các kênh truyền thông lớn cũng vào cuộc mạnh mẽ với các chuyên mục, phóng sự, chương trình phát thanh trực tiếp như “Hành trình OCOP”, giúp quảng bá sâu rộng về chương trình.

Về chính sách hỗ trợ, vấn đề cũng được triển khai tích cực, đơn cử như giai đoạn 2018-2020, thành phố đã chi gần 6,4 tỷ đồng để hỗ trợ 8 tổ chức, cá nhân đổi mới công nghệ, máy móc, thiết kế bao bì. Giai đoạn 2021-2025, các chính sách hỗ trợ OCOP được lồng ghép thông qua chương trình xây dựng nông thôn mới, tập trung vào việc hỗ trợ các chủ thể xây dựng hồ sơ, thiết kế nhãn mác, truy xuất nguồn gốc. Đến nay, hơn 100 sản phẩm đã được gắn tem truy xuất nguồn gốc QR code, một bước tiến quan trọng để minh bạch thông tin và tạo niềm tin cho người tiêu dùng.

Tập trung vào chất lượng, không chạy theo thành tích

Kết quả của những nỗ lực không ngừng của Hải Phòng trong gần 7 năm qua đó là sự ra đời của 111 chủ thể OCOP, trong đó có 27 doanh nghiệp, 24 HTX và 60 cơ sở sản xuất, phủ khắp 13/15 quận, huyện. Các sản phẩm OCOP Hải Phòng không chỉ đa dạng về chủng loại, từ thực phẩm, đồ uống, thảo dược đến thủ công mỹ nghệ, mà còn thể hiện được giá trị bản địa đặc sắc. Nhiều sản phẩm đã khẳng định được thương hiệu, không chỉ có mặt trên các sàn thương mại điện tử lớn như Post Mart, Shopee mà còn chen chân được vào các siêu thị, chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch.

Tuy nhiên, Phòng Phát triển nông thôn cũng thẳng thắn chỉ ra những khó khăn, vướng mắc không nhỏ. Đầu tiên là quy mô sản xuất của nhiều chủ thể còn nhỏ lẻ, manh mún. Mặt bằng sản xuất, nhà xưởng chật hẹp, khó đáp ứng các tiêu chuẩn cao hơn để mở rộng sản xuất.

Thứ hai, dù đã được hỗ trợ nhưng mẫu mã, bao bì của nhiều sản phẩm vẫn chưa chuyên nghiệp, thiếu sức hấp dẫn. Công tác xúc tiến thương mại, quảng bá còn yếu, thị trường tiêu thụ chưa thực sự ổn định. Nhiều chủ thể, đặc biệt là các HTX và hộ sản xuất, vẫn gặp khó trong việc tiếp cận vốn vay tín dụng do không có tài sản thế chấp.

Một rào cản lớn khác đến từ chính nhận thức của một bộ phận cán bộ và người dân ở cơ sở. Báo cáo của Phòng Phát triển nông thôn nêu rõ, “Sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp cơ sở tại một số địa phương còn chậm (nhất là cấp xã)”. Nhiều nơi vẫn xem OCOP là một chương trình mang tính phong trào, chưa thực sự xác định đây là một nhiệm vụ phát triển kinh tế trọng tâm.

Trong tổng số 287 sản phẩm đã được công nhận, hiện chỉ còn 242 sản phẩm còn hiệu lực, 21 sản phẩm đã hết hiệu lực mà chưa đánh giá lại. Điều này cho thấy công tác giám sát, duy trì chất lượng sau công nhận vẫn còn là một thách thức.

Để khắc phục những hạn chế này, ngành nông nghiệp Hải Phòng đã đề ra những giải pháp quyết liệt cho giai đoạn tới. Trọng tâm là chuyển hướng từ việc phát triển theo chiều rộng, chạy theo số lượng sang tập trung vào chiều sâu, nâng cao chất lượng và thương hiệu sản phẩm.

Giải pháp cốt lõi là phát triển các chủ thể kinh tế, trong đó xác định HTX và doanh nghiệp phải là "đầu tàu", dẫn dắt chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ. Vai trò của chính quyền cấp xã cũng được nhấn mạnh, phải trở thành người đồng hành, hỗ trợ tích cực nhất cho các chủ thể tại địa phương.

Trong thời gian tới, Hải Phòng sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho chủ thể, kết nối giao thương, hỗ trợ thiết kế bao bì chuyên nghiệp và đẩy mạnh truyền thông, quảng bá. Mục tiêu không chỉ là có thêm nhiều sản phẩm được gắn sao OCOP, mà là làm sao để mỗi "ngôi sao" OCOP của Hải Phòng thực sự tỏa sáng trên thị trường, mang lại giá trị kinh tế bền vững và trở thành niềm tự hào của nông nghiệp, nông thôn thành phố Cảng.

“Phát triển OCOP phải trên cơ sở cung - cầu, tuyệt đối không làm theo phong trào. Chúng tôi sẽ tăng cường công tác giám sát sau công nhận. Nếu sản phẩm không đảm bảo chất lượng, không giữ được uy tín, chúng tôi sẽ kiên quyết loại ra khỏi Chương trình”, một lãnh đạo Phòng Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng) khẳng định.