Hà Nội: Viết tiếp hành trình xây dựng nông thôn mới, hiện đại và đáng sống

Bước đi vững chắc từ nền móng đầu tiên

Thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 của Hội nghị Trung ương 7 (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình số 02/CTr-TU với mục tiêu xuyên suốt: Phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, từng bước nâng cao đời sống nông dân. Đây là bước khởi đầu quyết định, đặt nền móng cho chiến lược phát triển khu vực ngoại thành, hướng đến xây dựng Thủ đô đồng bộ, bền vững cả nội và ngoại thành.

Trên tinh thần "Đảng lãnh đạo, Nhà nước hỗ trợ, nhân dân làm chủ và hưởng lợi", Hà Nội xác định rõ: Quy hoạch là khâu đi đầu, thể chế chính sách là điều kiện bảo đảm, nhân dân là trung tâm.

Thành phố đã ban hành hàng loạt nghị quyết chuyên đề, đồng thời thí điểm nhiều chính sách đột phá, trong đó có chương trình dồn điền đổi thửa - một "cuộc cách mạng" về đất đai, tạo điều kiện cho tích tụ ruộng đất, ứng dụng cơ giới hóa và hình thành các vùng sản xuất tập trung.

Chỉ trong vòng 3 năm (2012-2014), công tác dồn điền đổi thửa tại Hà Nội đã cơ bản hoàn thành, từ chỗ mỗi hộ có tới hàng chục thửa nhỏ lẻ, nay chủ yếu còn 1-2 thửa/hộ. Diện tích đất dôi dư được quy hoạch phục vụ công trình công cộng, đấu giá tạo nguồn lực xây dựng nông thôn mới. Đây là điểm sáng mang dấu ấn riêng của Hà Nội trong giai đoạn 2011-2015, giúp thành phố cơ bản đạt 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới.

Vươn tới những nấc thang cao hơn

Bước vào giai đoạn 2016-2020, Hà Nội tiếp tục khẳng định sự quyết liệt khi đưa xây dựng nông thôn mới là một trong 8 chương trình công tác trọng tâm toàn khóa. Đáng chú ý, dù chỉ còn chưa đến 50% số xã chưa đạt chuẩn, song đều là các xã khó, ở vùng xa trung tâm, thiếu hụt các tiêu chí "cứng" như thu nhập, hạ tầng, môi trường.

Thành phố tập trung nguồn lực đầu tư cho hạ tầng giao thông, thủy lợi, trường học, văn hóa, điện nước và đặc biệt là đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp, phát triển mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, liên kết chuỗi giá trị.

Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) được xác định là điểm nhấn mới, tạo cú hích mạnh mẽ trong phát triển kinh tế nông thôn. Năm 2020, Hà Nội đạt nhiều kết quả nổi bật: 90% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, 13 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 7 huyện được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt 55 triệu đồng/năm.

Tiếp nối thành công hai giai đoạn trước, năm 2021, Thành ủy Hà Nội ban hành Chương trình số 04/CTr-TU nhằm "Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân".

Chương trình được triển khai với yêu cầu cao hơn: Không chỉ đạt chuẩn mà còn phải nâng cao chất lượng, hướng tới mô hình nông thôn văn minh, hiện đại, sinh thái và giàu bản sắc.

Tính đến hết năm 2024, Hà Nội đã hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới cấp thành phố, sớm hơn kế hoạch 1 năm, trở thành địa phương dẫn đầu cả nước với 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 229 xã đạt chuẩn nâng cao (vượt 146,8%), 109 xã đạt chuẩn kiểu mẫu (vượt 136,2%).

Toàn bộ 100% huyện, thị xã đạt hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, trong đó 6/17 huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Đây là những con số mang tính dẫn dắt cả nước trong triển khai xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu.

Song hành với đó, chương trình OCOP tiếp tục bứt phá với hơn 3.400 sản phẩm được đánh giá, phân hạng - chiếm 21,3% toàn quốc. Các nhóm sản phẩm nông sản, thực phẩm chế biến, thủ công mỹ nghệ không chỉ tiêu thụ mạnh trong nước mà còn xuất khẩu tới hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, đóng góp đáng kể vào kim ngạch hơn 2 tỷ USD xuất khẩu nông, lâm sản của thành phố năm 2024.

Nông thôn Hà Nội: Nơi đáng sống, đáng tự hào

Nếu như trước đây, khái niệm "nông thôn mới" gắn với những con số về hạ tầng, thu nhập hay trường học, thì đến giai đoạn này, khái niệm ấy đã mang tầm vóc mới: Một không gian sống hiện đại, hài hòa, giữ gìn bản sắc và phát triển bền vững.

Tỷ lệ hộ nghèo toàn thành phố giảm về 0% theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022-2025. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn tăng gấp 6 lần so với năm 2010. Hạ tầng y tế, giáo dục được đầu tư đồng bộ, 100% trạm y tế xã có bác sĩ, 100% người dân tham gia bảo hiểm y tế.

Trên khắp vùng quê Hà Nội, không khó để bắt gặp những hình ảnh đầy sức sống: Đường hoa rực rỡ, trường lớp khang trang, nhà văn hóa, sân thể thao nhộn nhịp, người dân phấn khởi, chủ động tham gia quản lý, xây dựng cộng đồng.

Điều đặc biệt là tư duy phát triển của người nông dân cũng đã thay đổi. Từ sản xuất nhỏ lẻ, tự phát chuyển sang làm ăn bài bản, gắn kết thị trường, áp dụng khoa học - kỹ thuật và số hóa. Khái niệm "kinh tế nông nghiệp" thay thế cho "sản xuất nông nghiệp", mở ra không gian mới cho tư duy sáng tạo, mô hình nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ ngày càng phổ biến.

Hà Nội không chỉ có nông thôn mới về hạ tầng, mà còn có lớp nông dân mới - văn minh, tri thức, chủ động thích ứng với chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

Đặc biệt, hai làng nghề tiêu biểu - gốm Bát Tràng và lụa Vạn Phúc đã trở thành thành viên chính thức của Mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo thế giới, nâng tầm làng nghề Thủ đô trên bản đồ văn hóa quốc tế.

Giai đoạn 2021-2025 khép lại, Hà Nội không chỉ hoàn thành mục tiêu trước thời hạn mà còn khẳng định một chuẩn mực mới: "Nông thôn hiện đại - phồn vinh - văn minh - hạnh phúc". Đây chính là nền tảng để Thủ đô bước vào giai đoạn tiếp theo, tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu, hình mẫu trong hành trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, hiện đại và đáng sống trên cả nước.

Hà Nội đã, đang và sẽ phát triển một nền nông nghiệp đô thị xanh, an toàn, thân thiện và bền vững; xây dựng nông thôn giàu bản sắc Tràng An - xứ Đoài; kiến tạo một tầng lớp nông dân "thanh nông tri điền", làm chủ công nghệ, có trình độ để cùng đất nước bước vào "Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc".