Gỡ khó để sản phẩm OCOP ‘cất cánh’

Qua 6 năm triển khai Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), tỉnh Bắc Kạn đã từng bước phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng cao, đảm bảo quy chuẩn chất lượng, đáp ứng nhu cầu thị trường. 

Một số sản phẩm OCOP đã phát huy được giá trị đặc trưng vùng miền, tạo được thương hiệu riêng như trà hoa vàng, miến dong, tinh bột nghệ.

Nhưng thực tế cũng chỉ ra, quy mô sản xuất, trình độ ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất của các chủ thể OCOP vẫn còn thấp. Hiện nay, hầu hết các hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác, thậm chí các doanh nghiệp là chủ thể của sản phẩm OCOP ở tỉnh Bắc Kạn quy mô còn rất nhỏ.

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Kạn, số sản phẩm đạt OCOP của tỉnh khá nhiều nhưng phần lớn có quy mô sản xuất nhỏ, chưa có vùng nguyên liệu ổn định dẫn đến không đáp ứng được những đơn đặt hàng số lượng lớn. Sản phẩm theo mùa vụ chiếm 14% trong tổng số sản phẩm OCOP của tỉnh.

Hoạt động sở hữu trí tuệ, truy xuất nguồn gốc, mã số mã vạch và ghi nhãn hàng hóa chưa được các chủ thể OCOP thực sự quan tâm và đầu tư đúng mức. Nhiều chủ thể vẫn chưa nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ tài sản trí tuệ như đăng ký nhãn hiệu, bảo hộ kiểu dáng công nghiệp đối với sản phẩm.

Ngoài ra, phần lớn sản phẩm OCOP của tỉnh Bắc Kạn vẫn sử dụng bao bì đơn giản, thiếu tính thẩm mỹ, chưa được thiết kế chuyên nghiệp hoặc mang đặc trưng vùng miền rõ nét. Mẫu mã, kiểu dáng, chất liệu bao bì chưa đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng.

Hoạt động duy trì, phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể còn gặp khó khăn do sản phẩm chưa được sản xuất theo quy trình chặt chẽ, hồ sơ truy xuất nguồn gốc chưa thực hiện được đầy đủ.

Việc ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào quy trình sản xuất, bảo quản, chế biến sản phẩm OCOP tại một số chủ thể còn hạn chế do phần lớn các HTX có xuất phát điểm thấp.

Công tác thu thập dữ liệu chưa được thống nhất, thường xuyên không có biểu mẫu quy định thông tin cần thu thập cụ thể. Do chưa áp dụng công nghệ thông tin vào thu thập dữ liệu nên việc thống kê khi cần thiết vẫn còn thủ công gây khó khăn trong quá trình thực hiện.

Để tháo gỡ các khó khăn, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Kạn kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định sửa đổi, bổ sung Quyết định số 148/QĐ-TTg ngày 24/02/2023 của Thủ tướng Chính phủ về Bộ tiêu chí và quy định đánh giá, phân hạng sản phẩm chương trình OCOP trong giai đoạn tiếp theo làm căn cứ để các địa phương thực hiện phù hợp với chính quyền địa phương hai cấp.

Sở cũng kiến nghị Văn phòng điều phối Nông thôn mới Trung ương sớm xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu, ứng dụng công nghệ số với biểu mẫu thống nhất chung để thu thập và quản lý cơ sở dữ liệu về OCOP.

Hướng dẫn cụ thể, chi tiết các tiêu chí trong Bộ tiêu chí đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP theo Quyết định số 148/QĐ-TTg thuận lợi cho các chủ thể và địa phương trong quá trình triển khai, đánh giá và hoàn thiện hồ sơ sản phẩm.

Bà Vi Thị Thúy, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Kạn cho biết, cần xây dựng phần mềm quản lý, thu thập cơ sở dữ liệu OCOP dùng chung toàn quốc, tích hợp danh mục sản phẩm OCOP theo từng địa phương, chủ thể. Thông tin quy trình sản xuất, công nghệ áp dụng, hồ sơ chất lượng, dữ liệu về truy xuất nguồn gốc, mã số mã vạch, đăng ký sở hữu trí tuệ, đánh giá, phân hạng sao và kết quả tham gia hội chợ, kết nối tiêu thụ để công tác quản lý sản phẩm OCOP ở địa phương hiệu quả hơn.