Giới trẻ hành động nâng cao nhận thức về nhiễm độc chì

Hưởng ứng Tuần lễ Quốc tế Phòng chống Nhiễm độc chì (ILPPW) lần thứ 13, với chủ đề “Không có mức độ an toàn: Hành động ngay để chấm dứt phơi nhiễm chì”, Trung tâm Nghiên cứu về Giới, Gia đình và Môi trường trong Phát triển (CGFED) phối hợp cùng sinh viên Viện Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, tổ chức chuỗi hoạt động truyền thông sáng tạo, lan tỏa nhận thức cộng đồng về mối nguy hại của chì đối với sức khỏe con người và môi trường.

Phơi nhiễm chì vẫn đang diễn ra âm thầm

Chì là kim loại độc hại, được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực công nghiệp, đặc biệt trong sơn và các sản phẩm tiêu dùng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), “không có mức phơi nhiễm chì nào được xem là an toàn”. Mỗi năm, phơi nhiễm chì liên quan đến khoảng 1,5 triệu ca tử vong toàn cầu, chủ yếu do các bệnh về tim mạch và rối loạn thần kinh. Với trẻ em, chì là chất độc thần kinh mạnh, có thể gây tổn thương não bộ không thể hồi phục, làm giảm chỉ số IQ và ảnh hưởng hành vi lâu dài.

Báo cáo của UNICEF và PURE EARTH cho biết, ước tính có hơn 3,24 triệu trẻ em Việt Nam có hàm lượng chì trong máu cao hơn mức an toàn. Con số này phản ánh tình trạng phơi nhiễm chì vẫn đang diễn ra âm thầm, nhất là trong môi trường đô thị, nơi các loại sơn và vật liệu xây dựng chứa chì vẫn còn được sử dụng.

Một khảo sát gần đây do CGFED phối hợp cùng Mạng lưới Loại bỏ Sơn chì (LEEP) thực hiện tại Hà Nội và TP.HCM cho thấy, có tới 46% mẫu sơn được phân tích vượt mức giới hạn quy định 600 ppm. Đáng chú ý, các mẫu có màu sắc tươi như đỏ, vàng thường chứa hàm lượng chì cao hơn do sử dụng sắc tố crom chì. Tuy nhiên, 48% mẫu sơn nội địa đã tuân thủ quy chuẩn và các thương hiệu đa quốc gia gần như hoàn toàn đáp ứng mức giới hạn này - minh chứng rằng việc sản xuất sơn không chì hoàn toàn khả thi tại Việt Nam.

Là quốc gia tiên phong trong khu vực ASEAN, Việt Nam đã ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về giới hạn hàm lượng chì trong sơn (QCVN 08:2020/BCT) theo Thông tư 51/2020/TT-BCT, quy định mức tối đa là 600 ppm cho các nhóm sơn gốc nước, sơn dung môi và sơn bột màu dùng trong sản xuất da. Quy định này sẽ tiếp tục được siết chặt xuống 90 ppm từ tháng 7/2027 - tương đương tiêu chuẩn an toàn cao nhất thế giới hiện nay.

Theo các chuyên gia, bước tiến này không chỉ góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam đổi mới công nghệ, hướng tới các dòng sản phẩm “xanh”, thân thiện môi trường. Tuy nhiên, để quy chuẩn thực sự đi vào đời sống, yếu tố then chốt nằm ở nhận thức và hành động của người tiêu dùng.

Giới trẻ hành động vì tương lai không chì

Với chủ đề “Không có mức độ an toàn: Hành động ngay để chấm dứt phơi nhiễm chì”, Tuần lễ ILPPW năm 2025 nhấn mạnh vai trò của thanh niên trong công cuộc giảm thiểu độc tố kim loại nặng. Hưởng ứng chiến dịch, CGFED đã đồng hành cùng sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền trong hoạt động triển lãm “Sơn không chì - Safe Paint Safe Future”, nơi các ý tưởng truyền thông sáng tạo được thể hiện bằng hình ảnh, video, minigame và các sản phẩm báo chí đa phương tiện.

Thông qua chương trình, những nhà báo trẻ tương lai không chỉ được tiếp cận kiến thức khoa học về độc chất mà còn học cách truyền tải thông điệp bền vững tới cộng đồng. Sau buổi triển lãm, nhiều sinh viên cho biết họ đã thay đổi cách nhìn về chì và nhận ra tầm quan trọng của truyền thông trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Bạn Nguyễn Bùi Thảo Linh, sinh viên lớp Báo Mạng điện tử K45A2, chia sẻ rằng bản thân “sẽ chú ý hơn khi chọn các sản phẩm liên quan tới sơn, đặc biệt là đồ gia dụng và đồ chơi trẻ em”. Linh cho biết, trong công việc sau này nếu có cơ hội làm truyền thông hay thiết kế, cô sẽ “ưu tiên giới thiệu các sản phẩm xanh không chì, không độc hại” đến người tiêu dùng.

Cô cũng bày tỏ mong muốn lan tỏa thông điệp phòng tránh phơi nhiễm chì tới cộng đồng: “Mình tin rằng chỉ khi mọi người cùng nâng cao nhận thức và thay đổi thói quen tiêu dùng thì chúng ta mới có thể hạn chế được tác hại của chì, hướng tới một môi trường sống an toàn và lành mạnh hơn”.

Không chỉ dừng ở việc tìm hiểu về chì, nhiều sinh viên cho biết triển lãm đã giúp họ “thức tỉnh” trước những nguy cơ tiềm ẩn của kim loại này. Bùi Ngọc Nhi, sinh viên lớp Báo Phát thanh K45, chia sẻ rằng trước đây cô từng nghĩ chì chỉ độc nếu ăn phải, nhưng thực tế việc hít bụi sơn hoặc sống trong môi trường có hàm lượng chì cao cũng có thể gây tổn thương thần kinh nghiêm trọng, nhất là ở trẻ nhỏ.

Nhi nói thêm: “Mình còn biết chì không chỉ có trong sơn, mà còn tồn tại trong một số loại mỹ phẩm, đồ chơi hay vật liệu trang trí nếu không được kiểm soát chất lượng. Triển lãm giúp mình nhận ra tầm quan trọng của việc đọc kỹ thông tin sản phẩm trước khi mua và tiêu dùng, rồi hiểu vì sao việc chuyển sang sơn không chì là điều cần thiết cho một môi trường sống bền vững”.

Những chia sẻ này cho thấy sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của thanh niên - nhóm người tiêu dùng năng động, có khả năng lan tỏa thông tin nhanh chóng qua mạng xã hội. Khi họ trở thành người tiêu dùng thông thái, thông điệp “sơn không chì - tương lai an toàn” không chỉ dừng ở một chiến dịch, mà có thể trở thành xu hướng sống xanh của cả cộng đồng.