Giao thông xanh xác lập lộ trình giảm phát thải đến năm 2030

Ưu tiên năng lượng sạch tại đô thị lớn

Theo báo cáo kiểm kê khí nhà kính quốc gia, lĩnh vực giao thông vận tải thuộc khối năng lượng chiếm khoảng 18% tổng phát thải CO₂ của Việt Nam. Với tốc độ tăng trưởng phương tiện cơ giới bình quân 7-9% mỗi năm, lượng phát thải từ giao thông có xu hướng tăng nhanh, gây áp lực lên chất lượng không khí đô thị và làm tăng chi phí logistics. 

Chương trình hành động chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải của ngành giao thông vận tải, căn cứ Quyết định 876/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng, vì thế, đang được triển khai theo hướng thống nhất giữa quy hoạch hạ tầng, sử dụng năng lượng sạch và quản lý phát thải.

Những nội dung trọng tâm của gồm thúc đẩy sử dụng phương tiện giao thông sử dụng điện và năng lượng xanh, đặc biệt tại các đô thị lớn - nơi nhu cầu đi lại và mức tiêu thụ năng lượng cao. Cùng với đó là yêu cầu phát triển hạ tầng phục vụ phương tiện sạch, trong đó trạm sạc và các công trình hỗ trợ được lồng ghép vào quy hoạch giao thông và đô thị để đáp ứng nhu cầu thực tế.

Đối với vận tải nặng, chương trình định hướng nghiên cứu và từng bước áp dụng các dạng năng lượng sạch theo khả năng công nghệ, nhằm giảm dần sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Cùng với đó, các lĩnh vực vận tải thủy, đường sắt, hàng hải và hàng không được yêu cầu nâng cao hiệu suất năng lượng thông qua tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình vận hành và cải tiến thiết bị.

Một hợp phần quan trọng khác là xây dựng hệ thống dữ liệu phục vụ theo dõi mức tiêu thụ năng lượng và phát thải trong giao thông vận tải. Dữ liệu này là cơ sở để kiểm kê phát thải theo chuẩn đo đạc - báo cáo - thẩm định (MRV), giúp cơ quan quản lý đánh giá xu hướng tiêu thụ và định hướng giải pháp giảm phát thải theo từng giai đoạn.

Thu thập dữ liệu tiêu thụ năng lượng và phát thải theo chuẩn MRV

Trong quá trình triển khai, các bộ ngành tham gia theo chức năng chuyên môn. Bộ Xây dựng lồng ghép không gian dành cho hạ tầng sạc và các công trình phục vụ phương tiện sử dụng điện vào quy hoạch đô thị và hạ tầng kỹ thuật. Bộ Công Thương hướng dẫn đấu nối trạm sạc vào lưới điện theo quy định an toàn điện lực.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường hướng dẫn việc kiểm kê phát thải theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường, trong đó giao thông vận tải là một trong những lĩnh vực phải theo dõi. Các địa phương chủ động triển khai giải pháp phù hợp điều kiện hạ tầng và nhu cầu thực tế khi phát triển phương tiện sử dụng điện và năng lượng xanh.

Một số địa phương đã đưa xe buýt điện vào khai thác, tạo tín hiệu tích cực cho quá trình chuyển đổi. Việc vận hành thử nghiệm cho thấy chi phí bảo dưỡng và mức độ ổn định của phương tiện phù hợp với các tuyến có lưu lượng lớn, là cơ sở để mở rộng ứng dụng trong thời gian tới.

Từ nay đến năm 2030, chương trình định hướng hoàn thiện hạ tầng phục vụ phương tiện sử dụng điện và năng lượng xanh, đồng thời xây dựng cơ chế theo dõi phát thải phù hợp quy định hiện hành. Những thách thức về chi phí đầu tư, hạ tầng điện và khả năng huy động nguồn lực dự kiến được xử lý thông qua các giải pháp tín dụng xanh và hỗ trợ kỹ thuật.

Theo TS Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia, dữ liệu tiêu thụ năng lượng và phát thải là yếu tố quan trọng để đánh giá quá trình chuyển đổi. Việc duy trì hệ thống MRV giúp cơ quan quản lý theo dõi mức tiêu thụ nhiên liệu và xu hướng phát thải một cách minh bạch.