Hàng không Việt Nam sẽ giảm phát thải từ năm 2026
Chương trình CORSIA (cơ chế giảm và bù đắp carbon toàn cầu cho hàng không quốc tế) do Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) triển khai nhằm thống nhất lộ trình phát thải ròng bằng 0 vào 2050 cho các chuyến bay trên toàn thế giới. CORSIA yêu cầu các hãng hàng không giảm phát thải qua ba trụ cột: cải tiến công nghệ, tối ưu vận hành và sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững (Sustainable Aviation Fuel - SAF); phần phát thải vượt ngưỡng sẽ phải bù đắp bằng tín chỉ carbon.
Giữa năm 2025, Cục Hàng không Việt Nam (Bộ Xây dựng) đã đăng ký với ICAO tham gia giai đoạn tự nguyện của CORSIA từ 1/1/2026. Điều này đồng nghĩa, các hãng hàng không Việt Nam sẽ phải sẵn sàng đo đạc - báo cáo - thẩm tra (MRV) phát thải CO2, đồng thời tìm nguồn tín chỉ carbon để bù đắp nếu phát thải vượt mức quy định.
Nếu không tham gia sớm, từ năm 2027, đây cũng sẽ trở thành yêu cầu bắt buộc mà các chuyến bay của Việt Nam phải đáp ứng, nếu muốn tiếp tục khai thác thị trường bay ở các quốc gia thành viên ICAO.
ICAO đã xác nhận ngành hàng không Việt Nam tham gia giai đoạn tự nguyện của CORSIA từ ngày 1/1/2026. Ảnh: Trung Nguyên.
Từ cuối năm 2024 đến nay, hai hãng bay Vietjet và Vietnam Airlines đã tiên phong sử dụng SAF trong một số chuyến bay quốc tế. Điểm đặc biệt là SAF có thể giảm tới 80% lượng khí thải nhà kính so với nhiên liệu phản lực truyền thống (Jet A-1). Loại nhiên liệu này hoàn toàn tương thích với máy bay và hạ tầng tiếp nhiên liệu hiện có với lợi ích môi trường vượt trội.
Với đặc thù tiêu thụ nhiên liệu lớn và khó giảm phát thải nhanh chỉ bằng cải tiến công nghệ, ngành hàng không là đối tượng điển hình phải mua tín chỉ carbon để đáp ứng nghĩa vụ CORSIA. Các hãng hàng không trong nước như Vietnam Airlines, Vietjet, Bamboo Airways hoàn toàn có thể mua tín chỉ nội địa thay vì tín chỉ quốc tế với giá thành đắt đỏ. Điều này không chỉ giúp các hãng tuân thủ cam kết quốc tế mà còn tạo động lực tài chính để đầu tư mạnh hơn vào SAF và các giải pháp giảm phát thải.
Ngược lại, đây cũng là cơ hội cho các đơn vị cung cấp tín chỉ carbon trong nước từ năng lượng tái tạo, nông nghiệp carbon thấp, tới trồng rừng tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm của mình. Thậm chí có thể hướng tới các hãng bay quốc tế trong giai đoạn kết nối thị trường carbon quốc tế.
Giá thành SAF hiện cao hơn 2–3 lần so với nhiên liệu truyền thống, thậm chí có thời điểm gấp 5–6 lần. Bộ Xây dựng ước tính, trong vòng 5 năm tới, việc sử dụng SAF có thể khiến chi phí nhiên liệu của ngành hàng không Việt Nam tăng thêm khoảng 25 triệu USD (tương đương khoảng 4,5 – 5,5 triệu USD/năm).
Việt Nam hướng tới xuất khẩu nhiên liệu bay xanh
Trong xu thế đáp ứng CORSIA, nhiều quốc gia đã ban hành quy định chính sách SAF đối với các chuyến bay quốc tế và quốc nội như Mỹ, Australia, Singapore, Thái Lan, Anh… Tại châu Âu, Quy định 2023/2405 (RefuelEU) yêu cầu từ 1/1/2025, nhiên liệu cung ứng cho các chuyến bay tại EU phải chứa ít nhất 2% SAF. Con số này sẽ tăng lên 6% vào 2030, 20% vào 2035 và đạt 70% vào 2050, đi kèm các quy định xử phạt nghiêm khắc.
Về thành phần, SAF được sản xuất từ nguồn nguyên liệu tái tạo như dầu ăn đã qua sử dụng, mỡ động vật, phụ phẩm nông nghiệp, rác thải đô thị… và đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn an toàn hàng không quốc tế. Việt Nam sở hữu nguồn nguyên liệu tái tạo dồi dào như phụ phẩm nông nghiệp, dầu tái chế, sinh khối… – yếu tố nền tảng để phát triển ngành công nghiệp SAF trong nước.
Nếu được đầu tư công nghệ và hạ tầng, Việt Nam không chỉ đáp ứng nhu cầu nội địa mà còn có thể xuất khẩu SAF sang các thị trường tiềm năng như EU, ASEAN. Điều này vừa giúp giảm phụ thuộc nhập khẩu, vừa nâng cao vị thế công nghiệp xanh của quốc gia, góp vào nỗ lực toàn cầu giảm thiểu phát thải carbon.
Với các doanh nghiệp xăng dầu trong nước, đây là hướng đi xanh hóa các sản phẩm và định vị hình ảnh doanh nghiệp thân thiên môi trường. Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam Petrolimex đang hợp tác cùng Tập đoàn Keppel nhằm thúc đẩy nghiên cứu và triển khai giải pháp SAF đạt tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam. Trong khi đó, Công ty cổ phần Lọc Hóa dầu Bình Sơn (BSR) đã xuất bán thành công lô sản phẩm SAF thương mại đầu tiên. Ông Hoàng Thanh Sơn - Trưởng ban Nghiên cứu Phát triển BSR cho biết: BSR đã chủ động triển khai các thủ tục liên quan đến tiêu chuẩn sản phẩm, chất lượng bền vững và đăng ký với cơ quan quản lý theo yêu cầu thị trường trong nước và quốc tế. Công ty đang sở hữu chuỗi cung ứng SAF khép kín đầu tiên tại Việt Nam - từ nhập khẩu nguyên liệu, phối trộn, kiểm soát chất lượng đến cung ứng cho các công ty nhiên liệu hàng không và cấp phát cho các chuyến bay nội địa, quốc tế.
Việc sử dụng SAF không chỉ là giải pháp giảm phát thải, mà còn là “tấm vé” để ngành hàng không Việt Nam giữ vững lợi thế cạnh tranh trên các đường bay quốc tế, đáp ứng yêu cầu khắt khe từ thị trường toàn cầu, đồng thời mở ra một chương mới trong chiến lược phát triển kinh tế xanh của đất nước.
Mới đây nhất, Bộ Công Thương vừa ban hành chỉ thị số 13/CT-BCT ngày 11/8/2025 về phát triển, ứng dụng nhiên liệu hàng không bền vững SAF cho vận tải hàng không nhằm bảo vệ môi trường và đáp ứng các quy định quốc tế.
Theo đó, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước phối hợp với Bộ Xây dựng và các hãng hàng không trong và ngoài nước để nắm bắt kế hoạch, lộ trình cụ thể về nhu cầu sử dụng SAF. Cục Xuất nhập khẩu được giao chủ trì phối hợp với Tổng cục Hải quan và các cơ quan hướng dẫn thủ tục nhập khẩu nguyên liệu, bán thành phẩm và thiết bị phục vụ sản xuất; nghiên cứu, đề xuất cơ chế tạo thuận lợi trong thông quan, kiểm tra chuyên ngành, áp dụng chính sách ưu đãi thuế nhằm hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư sản xuất SAF trong nước. Các đơn vị khác cũng được giao nhiệm vụ đánh giá các nước, các doanh nghiệp có tiềm năng, kinh nghiệm trong sản xuất, cung ứng công nghệ, thiết bị cho sản xuất SAF trên thế giới để hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm đối tác, nhà cung ứng.
Với các hiệp hội xăng dầu, nhiên liệu sinh học, doanh nghiệp hàng không, Bộ Công Thương yêu cầu tham gia đề xuất các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển nhiên liệu sinh học, SAF bao gồm ưu đãi về thuế, phí hoặc những hình thức hỗ trợ khác để giảm giá thành và nâng cao khả năng cạnh tranh của nhiên liệu sinh học, SAF nhằm đưa Việt Nam thành nhà sản xuất và cung ứng nhiên liệu sinh học, SAF của khu vực và thế giới.
ICAO đã xác nhận ngành hàng không Việt Nam tham gia giai đoạn tự nguyện của CORSIA từ ngày 1/1/2026. Bộ Xây dựng (trước đó là Bộ GTVT) đã ban hành Thông tư quy định về quản lý nhiên liệu tiêu thụ và phát thải khí CO₂ trong hoạt động hàng không dân dụng; triển khai thực hiện hệ thống giám sát – báo cáo – thẩm tra (MRV) lượng phát thải của các hãng hàng không; gửi báo cáo dữ liệu phát thải quốc tế cho ICAO trong các năm 2019–2024. Các bên liên quan cũng đã phối hợp đánh giá tác động, xây dựng giải pháp phù hợp cho ngành hàng không Việt Nam khi tham gia CORSIA.
