Trong bối cảnh xu hướng số hóa toàn cầu diễn ra mạnh mẽ, mô hình đô thị thông minh và bền vững đã trở thành một định hướng chiến lược, để nâng cao chất lượng sống của người dân, tối ưu hoá quản trị công và đảm bảo sự phát triển hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường. TP. Cần Thơ với vai trò là đô thị trung tâm của vùng ĐBSCL, đang đứng trước cơ hội lớn để ứng dụng các giải pháp công nghệ số để quản lý đô thị.
TP. Cần Thơ có nhiều cơ hội ứng dụng các giải pháp công nghệ số để quản lý đô thị. Ảnh: Kim Anh.
Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ TP. Cần Thơ, nhiệm kỳ 2025-2030 đã đưa ra tầm nhìn quan trọng: Đến năm 2045, xây dựng TP. Cần Thơ trở thành thành phố đáng sống của Việt Nam. Trong định hướng này, phát triển đô thị thông minh được xác định là một trong những nhiệm vụ then chốt nhằm nâng cao chất lượng quản trị, cải thiện môi trường sống và tạo lập không gian đô thị giàu bản sắc.
Mới đây, UBND TP. Cần Thơ đã ban hành Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển đô thị thông minh gắn với hạ tầng hiện đại, xây dựng nền tảng chính quyền đô thị số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong điều hành, quản lý, phục vụ người dân. Chiến lược được triển khai đến năm 2030 với định hướng kép: chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, tạo nền móng cho đô thị tăng trưởng bền vững.
Điểm nhấn quan trọng trong chiến lược trên là quan điểm lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm của mọi hoạt động đổi mới hạ tầng số. Cần Thơ sẽ thúc đẩy số hóa mạnh mẽ thủ tục hành chính; xây dựng nền tảng chính quyền đô thị số kết nối đồng bộ; ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý dữ liệu; tăng tỷ lệ xử lý hồ sơ trực tuyến, tiến tới cung cấp dịch vụ công không giới hạn cấp chính quyền.
Trung tâm dữ liệu vùng ĐBSCL đặt tại TP. Cần Thơ có khả năng dữ liệu đa ngành, chuẩn hóa cơ sở dữ liệu vùng. Ảnh: Kim Anh.
Bên cạnh đó, Cần Thơ cũng ưu tiên xã hội hóa và hợp tác công tư, kêu gọi doanh nghiệp công nghệ tham gia xây dựng các nền tảng dữ liệu, hạ tầng thông minh và phát triển các mô hình kinh doanh mới trong đô thị thông minh.
Từ góc độ nghiên cứu quản lý đô thị, ông Đỗ Lê Phúc Tâm - Viện Đô thị thông minh và Quản lý, Trường Công nghệ và Thiết kế (Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh) cho rằng, thành phố thông minh không phải là nơi ứng dụng công nghệ càng nhiều càng tốt, mà là nơi ứng dụng công nghệ “vừa đủ” để giải quyết hiệu quả các vấn đề hiện hữu, trong nguồn lực có thể huy động. Cốt lõi vẫn là phát triển bền vững và nâng cao chất lượng sống của người dân.
Ông Tâm phân tích, xu hướng đô thị thông minh trên thế giới đã trải qua ba “thế hệ”. Thế hệ 1.0 vào khoảng năm 2014, giai đoạn này chủ yếu tập trung vào hạ tầng công nghệ và thu thập dữ liệu.
Đến thế hệ 2.0 (giai đoạn 2015-2019), chính quyền đã chủ động khởi xướng các chiến lược phát triển đô thị thông minh.
Thế hệ 3.0 (sau dịch Covid-19) là giai đoạn “bùng nổ” trong chiến lược đô thị thông minh, khi mô hình Living Lab (phòng thí nghiệm sống, phòng thí nghiệm đô thị) được hình thành. Người dân trở thành trung tâm, đối tác quan trọng cùng chính quyền và doanh nghiệp phát triển chiến lược đô thị, từ định hướng, thí điểm giải pháp đến vận hành thực tế.
Ông Đỗ Lê Phúc Tâm - Viện Đô thị thông minh và Quản lý phân tích mối quan hệ giữa chuyển đổi số với chiến lược phát triển đô thị thông minh. Ảnh: Kim Anh.
Theo chuyên gia này, TP. Cần Thơ đang đi đúng hướng khi xác định bản sắc đô thị là nền tảng phát triển. Điều này giúp thành phố định hình hình ảnh đô thị trong tương lai. Chẳng hạn, Cần Thơ sẽ là thành phố sáng tạo, thành phố sinh thái hay thành phố trải nghiệm. Khi “thương hiệu” đô thị được định danh, chiến lược phát triển sẽ rõ ràng hơn và tạo bản sắc riêng cho một thành phố đáng sống vùng sông nước.
Ở góc độ kinh tế du lịch, TS Trần Hữu Hiệp - Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch ĐBSCL cho rằng, xây dựng Cần Thơ trở thành thành phố đáng sống không chỉ dựa trên công nghệ, hạ tầng hay kinh tế đêm, mà phải được tiếp cận từ góc nhìn văn hóa và đời sống tinh thần của cộng đồng cư dân.
Theo ông Hiệp, nếu chỉ chú trọng công nghệ mà bỏ quên “phần hồn” đô thị, gồm văn hóa, bản sắc, lối sống thì đô thị thông minh khó lan tỏa và vận hành hiệu quả. Ông nhấn mạnh, Nghị quyết 59-NQ/TW đã xác định rõ “TP. Cần Thơ là thành phố sinh thái, văn minh, hiện đại mang đậm bản sắc văn hoá sông nước vùng ĐBSCL, là đô thị hạt nhân vùng; có đời sống vật chất và tinh thần của người dân đạt mức cao”.
Ngược lại, khi số hóa các giá trị văn hóa bản địa, thành chất liệu cho du lịch thông minh, công nghiệp văn hóa, giáo dục hay sáng tạo nội dung, công nghệ sẽ trở thành đòn bẩy bảo tồn và phát huy bản sắc sông nước - điều làm nên sự khác biệt và sức hút của Cần Thơ.
TP. Cần Thơ phấn đấu đến năm 2045 trở thành thành phố đáng sống của Việt Nam. Ảnh: Kim Anh.
TS Trần Hữu Hiệp đề xuất, Cần Thơ cần xem văn hóa tinh thần như một trụ cột của chiến lược phát triển đô thị thông minh; quy hoạch thêm không gian xanh, khu sinh hoạt cộng đồng, phố đi bộ, không gian trải nghiệm nghệ thuật... Đồng thời, thành phố cần xây dựng bộ chỉ số thành phố đáng sống dựa trên văn hóa, như: mức độ tham gia hoạt động cộng đồng, số lượng sự kiện văn hóa hay chỉ số hài lòng tinh thần của người dân.
