Khu kinh tế ven biển Trần Đề (TP. Cần Thơ) được xác định là một trong những dự án trọng điểm nhằm phát triển kinh tế biển vùng ĐBSCL. Trong đó, động lực là Cảng nước sâu Trần Đề (gọi tắt là Cảng biển Trần Đề) được quy hoạch nằm ngay cửa sông Hậu, giữ vị trí chiến lược đối với phát triển hạ tầng logistics vùng.
Mô phỏng Khu kinh tế ven biển Trần Đề (TP. Cần Thơ). Ảnh: Kim Anh.
Theo bà Trần Thị Lan Phương – đại diện Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn: Nếu được triển khai, Cảng biển Trần Đề có thể giải bài toán lớn về logistics của miền Tây. Bởi khoảng 80% hàng xuất khẩu của ĐBSCL hiện phải vận chuyển đường bộ lên cụm cảng TP. Hồ Chí Minh – Cái Mép, làm phát sinh chi phí khoảng 170 USD/container (tương đương 7-10 USD/tấn).
Việc hình thành Cảng biển Trần Đề có thể giúp giảm 5-10% chi phí logistics cho nông sản, nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, từ tầm nhìn đến thực thi còn nhiều rào cản cần được giải quyết đồng bộ.
Về quy mô và năng lực, các phương án quy hoạch Khu kinh tế ven biển Trần Đề đưa ra những con số tham vọng, hướng tới hình thành khu kinh tế đa chức năng. Cụ thể, Cảng biển Trần Đề có quy mô 5.750 ha; các khu công nghiệp – chế biến 10.000 ha; khu logistics hậu cần 4.000 ha; khu đô thị - dịch vụ khoảng 20.000 ha. Trong đó, Cảng biển Trần Đề dự kiến tiếp nhận tàu tải trọng 100.000 DWT, công suất thiết kế 80-100 triệu tấn/năm khi hoàn thiện.
Quy mô này đòi hỏi nguồn lực tài chính rất lớn, đồng thời cần tiến độ giải phóng mặt bằng nhanh, thủ tục phê duyệt khu kinh tế đồng bộ cùng khả năng hợp tác thực chất với các tập đoàn mạnh.
Bà Trần Thị Lan Phương – đại diện Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn chia sẻ về triển vọng phát triển Khu kinh tế ven biển Trần Đề (TP. Cần Thơ). Ảnh: Kim Anh.
Một trong những rào cản lớn nhất được bà Phương nhắc đến là tính đồng bộ của hạ tầng kết nối. Mạng lưới giao thông nội vùng ĐBSCL và liên vùng hiện chưa đủ mạnh. Các tuyến như: Cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, tuyến ven biển Nam Sông Hậu và các công trình phụ trợ khu cảng… cần được hoàn thiện để kết nối cảng với các vùng sản xuất nông nghiệp, khu công nghiệp và điểm trung chuyển.
Vấn đề nhân lực địa phương, hiện cơ cấu lao động tại khu vực được quy hoạch phát triển Khu kinh tế ven biển Trần Đề chủ yếu xuất thân từ nông nghiệp. Tỷ lệ lao động qua đào tạo vẫn còn thấp, nhiều lao động chưa có kỹ năng vận hành thiết bị cảng, quản trị logistics, chế biến công nghệ cao hay các kỹ năng mềm cần thiết.
Từ kinh nghiệm, chuyên gia đề xuất nhiều giải pháp mang tính liên ngành để hiện thực hóa ý tưởng phát triển Khu kinh tế ven biển Trần Đề.
Ông Nguyễn Hoài Phương - Viện Phát triển Khoa học, Xã hội và Môi trường cho rằng, những năm qua, một số tập đoàn lớn như T&T Group, Geleximco, Him Lam, Sovico, Trường Hải (THACO)… đã khảo sát, làm việc và đề xuất ý tưởng đầu tư tại khu vực Trần Đề. Các định hướng hợp tác tập trung vào những lĩnh vực mang tính động lực như xây dựng cảng nước sâu, phát triển khu công nghiệp – đô thị ven biển, logistics và năng lượng tái tạo.
Khu vực Cảng Trần Đề hiện hữu tại xã Trần Đề (TP. Cần Thơ). Ảnh: Kim Anh.
Tuy nhiên, đa phần các dự án mới dừng lại ở mức nghiên cứu tiền khả thi hoặc ký ghi nhớ hợp tác (MOU). Theo ông Phương, đối với Khu kinh tế ven biển Trần Đề, việc thu hút các tập đoàn trong nước không chỉ mang lại vốn và công nghệ mà còn tạo hiệu ứng lan tỏa đối với chuỗi giá trị vùng, nhân lực, hạ tầng và khả năng tự chủ kinh tế vùng biển. Do đó, để xây dựng Khu kinh tế ven biển Trần Đề như kỳ vọng, TS Phương đề xuất ba nhóm giải pháp trọng tâm.
Thứ nhất, Trần Đề cần được chính thức thành lập Khu kinh tế ven biển theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, với Ban Quản lý độc lập có quyền phê duyệt dự án, ký kết hợp đồng quan hệ đối tác công – tư (PPP) và quản lý đất đai linh hoạt, nhằm tăng tính minh bạch, rút ngắn thủ tục và nâng cao niềm tin của nhà đầu tư.
Thứ hai, triển khai mô hình đầu tư kết hợp giữa Nhà nước và doanh nghiệp trong các lĩnh vực hạ tầng chiến lược như cảng biển, đường cao tốc, khu công nghiệp và logistics. Nhà nước phải tạo quỹ đất, đầu tư hạ tầng kỹ thuật cơ bản và hoàn thiện khung pháp lý; doanh nghiệp cung cấp vốn, công nghệ và quản trị.
Thứ ba, cần xây dựng thương hiệu đầu tư rõ ràng, tổ chức diễn đàn xúc tiến đầu tư cấp vùng, chủ động tiếp cận các tập đoàn trong nước thông qua các hiệp hội doanh nghiệp, phòng thương mại và các hội nghị quốc gia.
Khu kinh tế ven biển Trần Đề (TP. Cần Thơ) được xem là giải pháp giải quyết bài toàn logistics cho vùng ĐBSCL. Ảnh: Kim Anh.
Khu kinh tế ven biển Trần Đề nên được định vị là cửa ngõ logistics xanh của ĐBSCL, vừa thể hiện lợi thế, vừa phù hợp định hướng phát triển bền vững để trở thành điểm đến hấp dẫn cho các tập đoàn nội địa.
Đáng lưu ý, TP. Cần Thơ cần chuyển đổi từ cách tiếp cận “quy hoạch hành chính” sang “định hướng thị trường và quản trị vùng”. Bên cạnh việc hoàn thiện cơ chế pháp lý và chính sách đặc thù cho Khu kinh tế ven biển Trần Đề, thành phố cần ưu tiên phát triển hạ tầng kết nối liên vùng và hệ thống logistics hiện đại, bảo đảm sự liên thông giữa cảng biển – khu công nghiệp – đô thị – chuỗi cung ứng vùng.
