Từ “xã bãi ngang” lắm nhọc nhằn…
Trước khi sáp nhập trở thành một phần của xã Hòn Đất (tỉnh An Giang), Thổ Sơn thuộc diện xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo theo Quyết định số 353/QĐ-TTg ngày 15/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ. Thổ Sơn có địa hình đặc biệt, khi được bao bọc bởi 3 ngọn núi tạo thế chân kiềng, gồm: Hòn Me, Hòn Quéo và Hòn Đất.
Thổ Sơn từ xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo đã vươn lên thoát nghèo nhờ các chương trình hỗ trợ, xây dựng mô hình sinh kế bền vững. Ảnh: Trung Chánh.
Thổ Sơn nằm khiêm nhường ở rìa Tây Nam Tổ quốc, nơi sóng gió biển Tây ngày đêm xô bờ bãi, người dân chủ yếu sản xuất nông nghiệp nhưng điều kiện đất đai ven biển vốn khắc nghiệt: đất phèn, thiếu nước ngọt, mùa mưa thì bùn lầy, mùa nắng thì hanh khô mặn chát. Một thời, không ít người trẻ phải rời quê đi làm thuê xa xứ. Người ở lại cũng chỉ biết bám ruộng, bám biển, sống cầm cự qua ngày. Chính vì vậy mà hộ nghèo, cận nghèo ở xã chiếm tỷ lệ khá cao.
Năm 2022, Thổ Sơn là 1 trong 3 xã thuộc tỉnh Kiên Giang (cũ) được đưa vào danh sách các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo. Đây là một dấu mốc quan trọng, không phải là “gắn mác nghèo” để xót xa, mà là cơ hội để chính quyền và người dân được tiếp cận nguồn đầu tư, chương trình hỗ trợ nhằm tạo ra sự đổi thay căn cơ.
Hành trình Thổ Sơn thoát nghèo không thể chỉ kể bằng những con số. Đó là chuyện của những con người cụ thể, những số phận từng đối mặt nhiều khó khăn nhưng đã biết cách nắm lấy cơ hội để đổi đời. Gia đình bà Thị Hai, là hộ Khmer nghèo của xã. Gia đình bà Hai chỉ có 1,5 công đất triền núi, lại không có vốn sản xuất nên hai vợ chồng quanh năm làm thuê, làm mướn, thu nhập bấp bênh.
Cây xoài phù hợp với đất triền núi ở Thổ Sơn nên phát triển rất tốt, trở thành cây thoát nghèo, làm giàu của người dân địa phương. Ảnh: Trung Chánh.
Cuối năm 2022, gia đình bà Hai được xét hỗ trợ vốn ưu đãi để làm kinh tế vườn, với cây trồng chính là xoài cát Hòa Lộc. Nhờ sự cần cù và được hướng dẫn kỹ thuật, nên mô hình mang lại nguồn thu nhập ổn định, giúp gia đình bà thoát nghèo. Không chỉ trồng cây, người dân Thổ Sơn còn được hỗ trợ bò giống, heo nái sinh sản, gà giống nuôi theo mô hình thả vườn từ các chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Ở Thổ Sơn, có nhiều hộ như gia đình bà Thị Hai, từ những đồng vốn quý báu nhờ biết sử dụng đúng mục đích, đã mở ra cả một con đường thoát nghèo vững chắc.
Cây xoài phù hợp với đất triền núi nên phát triển rất tốt, cho năng suất trung bình khoảng 6 tấn/ha, mang lại thu nhập khá cho các nhà vườn. Hiện nay, Thổ Sơn có hàng trăm ha trồng xoài, trong đó Hợp tác xã Xoài cát Hòa Lộc Hòn Đất (ấp Hòn Me) được xem là đầu tàu phát triển kinh tế vườn ở địa phương. Trái xoài ở đây không chỉ bán trong nước, mà đã được cấp mã số vùng trồng để xuất khẩu. Mỗi năm xuất bán hàng chục tấn xoài với giá tốt, giúp nhiều hộ dân tham gia hợp tác xã có thu nhập hàng trăm triệu đồng.
Đến thoát nghèo, mở ra hy vọng
Đối với chính quyền và người dân Thổ Sơn, Quyết định 353/QĐ-TTg ngày 15/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ về việc công nhận xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo, chính là cú hích, tạo động lực vươn lên thoát nghèo. Từ khi được công nhận là xã đặc biệt khó khăn, Thổ Sơn được phân bổ nhiều nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia. Từ nguồn vốn chương trình 135, nông thôn mới, cho đến các quỹ hỗ trợ dân tộc thiểu số, tất cả đều ưu tiên triển khai về Thổ Sơn trong giai đoạn 2022-2024.
Thổ Sơn gắn liền Khu di tích lịch sử Ba Hòn và sự hy sinh anh dũng của anh hùng lực lượng vũ trang Phan Thị Ràng, là điểm du lịch sinh thái - tâm linh nổi tiếng của xã Hòn Đất. Ảnh: Trung Chánh.
Chính quyền xã xác định phải phối hợp chặt chẽ với người dân, chọn trúng những nội dung thiết thực, đầu tư đúng trọng tâm, có như vậy mới tạo ra thay đổi thật sự. Cùng với phát triển sinh kế, hạ tầng thiết yếu cũng được đầu tư mạnh mẽ. Nhiều tuyến đường liên ấp, liên xã được bê tông hóa, nối dài ra tận rìa biển. Các trạm cấp nước tập trung, điện lưới quốc gia, hệ thống trường lớp… tất cả đều được nâng cấp.
Sau 3 năm phấn đấu, tại Quyết định số 1535/QĐ‑TTg ngày 09/12/2024 của Thủ tướng Chính phủ, xã Thổ Sơn chính thức được công nhận thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo. Đây không chỉ là một “mốc son” trên giấy tờ hành chính, mà là kết tinh của bao công sức, mồ hôi của chính quyền và người dân suốt những năm tháng ròng rã. Tuy nhiên, thoát nghèo không có nghĩa là đã hết khó khăn, thách thức. Nhưng điều quan trọng là người dân Thổ Sơn đã có lòng tin và không còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại.
Từ ngày 01/7/2025, khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, Thổ Sơn cùng với các xã Nam Thái Sơn, Lình Huỳnh và thị trấn Hòn Đất sáp nhập trở thành xã Hòn Đất, tỉnh An Giang. Thổ Sơn được ví như cô sơn nữ về nhà chồng với của hồi môn đáng tự hào là “Quyết định thoát nghèo” vừa được công nhận. Sau sáp nhập, xã Hòn Đất đã trở thành một đơn vị hành chính có quy mô lớn, diện tích tự nhiên hơn 281 km2, dân số trên 61.000 người. Việc mở rộng địa giới hành chính không chỉ tạo điều kiện thuận lợi trong công tác quy hoạch, quản lý mà còn mở ra cơ hội phát triển mạnh mẽ về kinh tế - xã hội.
Với địa thế trải dài từ đồng bằng sản xuất lúa trọng điểm đến vùng ven biển giàu tiềm năng thủy sản, Hòn Đất hội tụ cả lợi thế nông nghiệp, thương mại, dịch vụ và du lịch. Đây là nền tảng để địa phương phát triển hạ tầng đồng bộ, mở rộng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, đẩy mạnh liên kết chuỗi giá trị, đồng thời phát huy tiềm năng di tích lịch sử, văn hóa để phát triển du lịch, tạo động lực mới cho tiến trình xây dựng nông thôn mới hiện đại và bền vững.
Ông Dương Minh Tâm, Bí thư Đảng ủy xã Hòn Đất cho biết, trong nhiệm kỳ 2025-2030, xã đặt mục tiêu tiếp tục giảm tỷ lệ hộ nghèo từ mức 1,65% hiện nay xuống dưới 1%. Để đạt mục tiêu này, địa phương tập trung huy động mọi nguồn lực, ưu tiên đầu tư kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất, thúc đẩy kinh tế tập thể, khuyến khích khởi nghiệp. Bên cạnh đó, xã chú trọng đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm, mở rộng dịch vụ du lịch sinh thái - tâm linh, tạo thêm sinh kế mới cho người dân.
Thổ Sơn sáp nhập trở thành một phần của xã Hòn Đất, có thế mạnh về phát triển nông nghiệp, đặc biệt là lúa chất lượng cao và mô hình lúa - tôm ở vùng ven biển, mang lại nguồn thu nhập khá cho người dân. Ảnh: Trung Chánh.
Là địa phương có thế mạnh về nông nghiệp, xã Hòn Đất đã triển khai và nhân rộng nhiều mô hình canh tác hiệu quả. Các mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là lúa chất lượng cao và mô hình lúa - tôm ở vùng ven biển, mang lại nguồn thu ổn định cho nông dân. Ngoài ra, việc phát triển thủy sản, với việc phát huy thế mạnh về khai thác và nuôi trồng ở khu vực bãi bồi, rừng phòng hộ ven biển, đã góp phần đáng kể nâng cao thu nhập cho hộ dân.
Với quyết tâm chính trị cao và sự chung sức của toàn hệ thống, công tác giảm nghèo ở xã Hòn Đất đã và đang đạt được nhiều kết quả nổi bật, tạo nền tảng cho phát triển bền vững. Mục tiêu “không để ai bị bỏ lại phía sau” đang dần trở thành hiện thực trên vùng đất giàu truyền thống cách mạng này.
Câu chuyện Thổ Sơn thoát nghèo là minh chứng sống động cho hiệu quả của các chương trình mục tiêu quốc gia, khi được triển khai đúng hướng, gần dân và có sự đồng hành thực chất. Trong đó, thành quả lớn nhất là người dân đã học được cách làm chủ tương lai bằng chính sức mình, với đồng vốn vay ưu đãi, với mảnh vườn, với những con vật nuôi được hỗ trợ và hơn hết là bằng ý chí không chấp nhận cái nghèo như một định mệnh.
