Diêm dân "giam" muối: Rủi ro như đánh bạc

Mặc cả giá nào cũng không bán!

Đúng đợt nóng tràn về, chúng tôi xuống Bạch Long, huyện Giao Thuỷ (Nam Định). Được nắng, già trẻ ùa ra cánh đồng muối rộng trên 250ha từ sớm. Bà con cho biết, số ngày nắng đẹp thế này chỉ đếm trên đầu ngón tay, vì vậy phải tận dụng tối đa thời gian để làm muối. Trong làng vắng vẻ bao nhiêu thì ngoài đồng lại đông đúc bấy nhiêu. Tiếng cào cát, đổ nước ào ạt. Hỏi mua muối 3 người dân thì cả 3 đều trả lời ngắn gọn: Không bán. Người thứ 4 hỏi lại tôi: Anh mua được bao nhiêu? – 2.000 đ/kg, trả tiền ngay. Diêm dân: Không bán! Và anh ta giải thích: Tư thương họ cấp tiền trước cho tôi cũng với giá đấy rồi. Hôm nọ, một Cty còn trả giá 2.200đ/kg cơ.

Thực tế, giá muối của bà con Thịnh Long bán hiện nay chỉ dao động từ 1.700-1.800đ/kg. Tuy nhiên đấy là tư thương tại chỗ mua. Người bên ngoài vào mua phải trên 2.000đ/kg. Tư thương luôn có lợi thế đặc biệt khi mua muối. Một là người làng hoặc họ hàng với diêm dân. Hai là họ đã cấp tiền cho dân vay để làm muối hoặc chi tiêu trong những ngày không có muối, sau đó diêm dân bán muối trừ nợ. Cty hay các tư thương ở vùng khác vào đây mua không dễ mà phải mua lại "nước hai, nước ba". Tư thương Lưu Thị Tuất cho biết: “Chúng tôi mua của dân, sau đó Cty nào đến mua chúng tôi bán lại. Thường chỉ lời được 1-2 giá vì mua bán trao tay. Nếu có vốn trữ lại thì lợi nhuận cao hơn”.

Sang cánh đồng muối Tiến Thắng, huyện Hải Hậu và nhiều cánh đồng muối khác ở Nam Định chúng tôi cũng không mua được muối. Chưa bao giờ diêm dân có "quyền lực" như hiện nay, họ được quyền rao giá chứ không phải người mua. Đơn giản, diêm dân làm ra muối đến đâu tư thương mua hết đến đó. Tư thương mang thuyền hoặc xây dựng kho chứa muối giữa đồng. Cứ chiều đến, hàng ngàn xe muối được chở ra khỏi ruộng nhưng không có cảnh xem hàng, mặc cả…mà các xe tiến thẳng đến các kho chứa của tư thương như một chương trình được lập sẵn. Đong muối và đổ vào kho xong, quay ra người dân nhận một cục tiền từ tư thương khi mồ hôi còn chưa ráo…Họ cười. Bởi chưa bao giờ giá muối cao và bán dễ dàng như thế. 

Trữ muối chờ giá có mạo hiểm?

Đi dọc các đồng muối ở Nam Định, đâu đâu cũng gặp người dân xây kho trữ muối. Tuy nhiên, do không có tiền đầu tư lớn nên những kho chứa của dân chỉ trữ được dăm mười tấn. “Với thời giá hiện nay, đặc biệt khi giá xăng dầu tăng lên gần 20 ngàn đồng/lít, chắc chắn giá muối sẽ còn tăng cao, nhất là vào thời điểm giáp Tết. Vì vậy, trữ muối có khả năng thắng lớn. Chỉ có điều, lãi suất ngân hàng hiện đang rất căng nên phải tính toán kỹ trữ thời điểm nào, bao nhiêu thôi”- một tư thương ở Giao Lâm, Giao Thuỷ tính toán. Với diêm dân, phần đông họ nghĩ đơn giản hơn: Nhiều người mua, chắc chắn giá lên. Nhưng chỉ lên 1-2 giá họ bán liền lấy tiền đầu tư tiếp.

PCN HTX muối Bạch Long Nguyễn Thanh Hùng cho biết: “Thời điểm này dân bắt đầu trữ muối. Với người dân thì thường họ chỉ trữ vài ngày đến 1 tuần, nhưng tư thương thì họ trữ lâu hơn. Hiện cả xã có trên 30 đại lý và Cty thu mua muối. Có tư thương đã trữ được 400 tấn như bà Phạm Thị Cầu, còn số trữ 100-200 tấn thì nhiều". Tuy nhiên ông Hùng vẫn cho rằng, diêm dân phải thận trọng trong việc trữ muối.

Thứ nhất, nếu vay tiền ngân hàng để trữ muối thì liệu giá lên có đủ bù đắp lãi suất ngân hàng và sự hao hụt đến trên 13%/tháng không? Thứ hai, giá thời điểm này là giá đạt đến đỉnh rồi, sẽ khó lên nữa, đặc biệt là khi Chính phủ cho NK muối.

Trữ muối vào thời điểm này có lợi không? Câu hỏi thật khó trả lời. Nhưng nếu là những nhà kinh doanh thận trọng thì không nên trữ muối. Ở chỗ không phải là giá muối không tăng mà là lãi suất, trượt giá…có thể sẽ đưa lợi nhuận của người trữ muối về con số 0. Một chuyên gia về muối cho rằng, nếu việc nhập muối bằng container, đóng như đóng hàng hoá giá trị cao hiện nay được thay bằng vận chuyển tàu thuỷ thì giá cước vận chuyển sẽ giảm đi rất nhiều. Khi đó, sẽ không có chuyện giá muối nhập khẩu lại bằng, thậm chí cao hơn giá trong nước. Và chỉ với việc giá muối nhập thấp hơn giá muối trong nước đôi chút mới hy vộng kéo giá muối vốn đang cao ngất ngưởng hiện nay về giá trị thật của nó.