Trong vài năm trở lại đây, sầu riêng đã trở thành một trong những mặt hàng nông sản chiến lược của Việt Nam, đặc biệt là tại Đắk Lắk, địa phương được coi là “thủ phủ” của loại trái cây đặc sản này.
Phân hóa rõ rệt về giá cả
Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk cho biết: Năm 2025, diện tích sầu riêng của tỉnh đạt khoảng 40.000 ha, sản lượng dự kiến đạt tới 400.000 tấn, tăng đáng kể so với năm 2024. Tuy nhiên, song hành với sự tăng trưởng đó, thị trường sầu riêng lại cho thấy sự phân hóa rất rõ rệt, phản ánh sự cạnh tranh gay gắt và yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng cũng như các thị trường nhập khẩu.
Thị trường sầu riêng có sự phân hóa rõ rệt. Ảnh: Trần Thọ.
Ngay đầu vụ thu hoạch 2025, giá sầu riêng tại vườn dao động từ 58.000-70.000 đồng/kg. Ở những vườn đạt chuẩn chất lượng, có truy xuất nguồn gốc minh bạch và tỷ lệ xuất khẩu cao, giá thậm chí lên tới 70.000-75.000 đồng/kg. Đây là mức giá đảm bảo lợi nhuận tốt cho cả nông dân lẫn doanh nghiệp.
Ngược lại, các vườn chưa đạt yêu cầu về chất lượng, không đủ điều kiện xuất khẩu chính ngạch thì chỉ bán được với giá khoảng 35.000-40.000 đồng/kg, thậm chí vẫn có nguy cơ thua lỗ. Điều này cho thấy, thay vì “một mặt bằng giá chung” như trước kia, thị trường đã hình thành sự phân tầng rất rõ: sầu riêng chất lượng cao ngày càng được định giá vượt trội, trong khi sản phẩm kém chất lượng gần như không có cửa cạnh tranh.
Sự phân hóa này phản ánh đúng xu thế tất yếu khi ngành hàng bước vào giai đoạn hội nhập sâu rộng, nơi mà tiêu chuẩn, uy tín và khả năng truy xuất nguồn gốc quyết định trực tiếp đến giá trị sản phẩm.
Theo nhận định của Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk, phân hóa trên thị trường sầu riêng hiện nay không chỉ là thách thức, mà còn là cơ hội để sàng lọc, tái cấu trúc ngành hàng theo hướng bền vững, chuyên nghiệp và hội nhập sâu hơn với thế giới.
Thuận lợi và thách thức
Theo ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk, điểm sáng nổi bật của mùa vụ 2025 là Đắk Lắk tiếp tục khẳng định vị thế trung tâm sản xuất sầu riêng của cả nước. Với diện tích và sản lượng dẫn đầu, nhiều vùng trồng, cơ sở đóng gói đã được cấp mã số xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, thị trường lớn và tiềm năng bậc nhất thế giới.
Ngành sầu riêng đang đứng trước nhiều cơ hội nhưng cũng có không ít thách thức. Ảnh: Trần Thọ.
Cùng với đó, ý thức của nông dân và doanh nghiệp về sản xuất sạch, minh bạch trong truy xuất nguồn gốc cũng ngày càng được nâng cao. Điều này không chỉ giúp duy trì uy tín của thương hiệu sầu riêng Việt Nam mà còn tạo tiền đề quan trọng để mở rộng sang các thị trường khó tính hơn như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc…
Ngành sầu riêng Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội lớn khi nhu cầu thế giới tăng cao, đặc biệt là từ Trung Quốc, quốc gia có sức tiêu thụ khổng lồ và sẵn sàng trả giá cao cho những sản phẩm đạt chuẩn.
Tuy nhiên, khó khăn hiện nay đối với ngành hàng sầu riêng là các thị trường nhập khẩu ngày càng siết chặt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, từ dư lượng hóa chất, kim loại nặng cho tới dịch bệnh. Chỉ cần một lô hàng vi phạm quy định, toàn bộ uy tín ngành hàng có thể bị ảnh hưởng nặng nề.
Ngoài ra, chi phí logistics tiếp tục ở mức cao, đặc biệt với vận tải biển, khiến giá thành sản phẩm đội lên, ảnh hưởng trực tiếp đến sức cạnh tranh. Thêm vào đó, tình trạng thương lái ép giá ở một số địa phương vẫn diễn ra, gây áp lực cho người trồng.
Cạnh tranh cũng ngày càng gay gắt, không chỉ giữa các tỉnh trong nước như Đắk Lắk, Đắk Nông, Tiền Giang… mà còn từ các quốc gia khác như Thái Lan, Malaysia, những nước đã có nền công nghiệp sầu riêng phát triển lâu đời, hệ thống logistics hoàn thiện và thương hiệu quốc tế mạnh.
Hướng đến chuỗi xuất khẩu bền vững
Trước những thuận lợi và khó khăn đan xen, Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và hỗ trợ nông dân trong lưu thông, xuất khẩu. Ba nhóm giải pháp trọng tâm được triển khai gồm: Xây dựng chuỗi xuất khẩu bền vững; đào tạo, tập huấn kỹ thuật; kết nối thị trường và giám sát chất lượng.
Trong đó, về việc xây dựng chuỗi xuất khẩu bền vững, Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk sẽ phối hợp cùng doanh nghiệp vận hành mô hình “luồng xanh an toàn”, cam kết không sử dụng chất cấm, đảm bảo minh bạch truy xuất nguồn gốc. Đây là bước then chốt để sầu riêng Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe.
Cần những giải pháp để ổn định sản xuất và tăng cường xuất khẩu mặt hàng sầu riêng. Ảnh: Trần Thọ.
Về công tác đào tạo và tập huấn kỹ thuật, Hiệp hội tích cực hỗ trợ nông dân, hợp tác xã trong canh tác, thu hoạch, sơ chế và bảo quản, nhằm giảm tỷ lệ sượng, nâng cao chất lượng đồng đều. Còn về việc kết nối thị trường và giám sát chất lượng, Hiệp hội phối hợp với cơ quan quản lý, phòng kiểm nghiệm xây dựng vùng nguyên liệu an toàn, đồng thời mở rộng quan hệ với Tham tán Thương mại và doanh nghiệp nhập khẩu để đa dạng hóa thị trường đầu ra.
Theo Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk, nếu muốn ngành sầu riêng Việt Nam xuất khẩu bền vững và đủ sức cạnh tranh với các quốc gia khác thì buộc phải hành động quyết liệt ngay từ bây giờ: Tối ưu chi phí đầu vào, giảm thiểu tối đa các chi phí phát sinh, kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt ở tất cả các khâu sản xuất, và đặc biệt là thực hiện minh bạch truy xuất nguồn gốc.
Về vấn đề này, ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk nhấn mạnh: “Đây không chỉ là xu thế, mà là con đường sống còn, là điều kiện bắt buộc để ngành sầu riêng Việt Nam giữ vững lợi thế, nâng cao uy tín, và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế”.
