Bọ rầy xuất hiện nhiều trong vòng một tháng giao mùa giữa hai mùa nắng mưa Nam bộ. Ngày trước, dân cư bắt bọ rầy vì chúng phá hoại mùa màng. Dần dà, bọ rầy được chế biến thành đặc sản nức danh. Nghề săn và buôn bán bọ rầy vì thế "hốt" bạc.
Anh cán bộ đoàn thị trấn Tịnh Biên (An Giang) Phạm Văn Sang dẫn chúng tôi đi một vòng chợ Tịnh Biên nhộn nhịp. Có cả một hàng dài những người phụ nữ với thau chậu hoặc lồng lưới đứng sát nhau bên ngoài chợ bán những loại vật: dế, bò cạp, rắn, chuột…từ lâu đã trở thành đặc sản ở khắp nơi. Đặc biệt có khoảng mười người bê những chiếc rổ nhỏ, bên trong đựng đầy một loại côn trùng màu đỏ thẫm, bò lúc nhúc.
“Bọ rầy, đặc sản chỉ có ở Tịnh Biên thôi đấy, ăn vào bảo đảm nghiện ngay”- anh Sang giới thiệu khi những vị khách tỏ ra hơi lợm họng. Bọ rầy có hình dạng giống bọ hung nhưng to cỡ ngón tay cái người lớn. Màu sắc của bọ rầy lại giống gián nhưng thân ngắn hơn. Loài bọ này có cánh, đầu và bộ chân rất cứng nhưng thân mềm và tròn.
Anh Sang cho biết, bọ rầy chỉ xuất hiện trong vòng một tháng đầu tiên của mùa mưa. Tháng sáu hay tháng bảy âm lịch, sau những cơn nắng chảy người miền biên, đất đồng khô khát, nứt nẻ. Những cơn mưa đầu tiên ngấm vào đất chan hòa như dòng sữa ngọt, cây cỏ bắt đầu đâm thủng lớp đất khô khát, vươn lên tìm nguồn sống. Đó cũng là mùa đuông đất sinh sôi nảy nở. Đuông đất, sống trong lòng đất nhưng mưa xuống là chui lên trở thành bọ rầy. Bọ rầy sống chủ yếu trên xoài, mít, đào và ăn các loại lá cây.
Loài côn trùng này tập trung nhiều ở các xã An Nông, An Phú, An Cư và thị trấn Tịnh Biên. Vì vậy, ở những nơi này, có hàng trăm người hành nghề đánh bắt bọ rầy. “Trước đây, người ta bắt bọ rầy chủ yếu vì chúng phá hoại cậy cối, nay thì nó là nghề vì mang lại thu nhập đáng kể”. Ông Nguyễn Văn Sắc, nông dân ở xã An Phú có thâm niên nhiều năm đánh bắt bọ rầy cho biết. Để bắt được loài bọ này, người ta thường nhặt phân bò, phân trâu khô đốt cho khói tỏa lên trời. Chỉ một lúc, chúng ngửi được mùi thơm bay đến, vần vũ trong đám khói, cầm chổi huơ đập chúng rớt xuống đất, bắt bỏ vào giỏ.
Ban đêm, việc bắt bọ rầy đơn giản hơn, người ta đặt những chiếc đèn măng song sáng dưới đất rồi leo lên các tán cây rung mạnh, bọ rầy bay tứ tán nhưng sẽ tập trung lại ở chỗ có ánh sáng, chỉ việc bắt bỏ vào giỏ. “Một người mỗi đêm bắt được khoảng 5kg bọ rầy. Tính cả tháng có bọ rầy, nông dân bọn tui có một khoản thu nhập đáng kể mà công việc lại nhẹ nhàng” ông Sắc tâm sự. Nhờ nghề đánh bắt bọ rầy mà nhiều nhà có thêm thu nhập, thậm chí có người đi săn bọ rầy gần cả tháng nay có thể đủ tiền mua áo quần và tập sách cho các con chuẩn bị cho năm học mới, đó là lời khẳng định của anh Chau Sol ở ấp 1, xã An Nông – Tịnh Biên.
Bọ rầy được bán ở chợ Tịnh Biên với giá 15.000 đồng/kg (50 con), từ đây nó được mang đi các nhà hàng khắp ĐBSCL để tiêu thụ với số lượng lớn. Ông Sắc cho biết thêm: Nhu cầu ngày một lớn nên ở quê ông đang tính toán việc xuất ngoại sang Campuchia để săn loại “đặc sản” này. Chị Ngô Thị Ánh Nguyệt, chuyên bán bọ rầy ở tại chợ cửa khẩu quốc tế Tịnh Biên cho hay: Nằm trong những ngày diễn ra vía Chùa bà chúa sứ Núi Sam, lượng khách đến tham quan đông, bán số lượng lên vài thiên bọ rầy là bình thường, có ngày bắt loài côn trùng này không đủ bán giá tăng gấp đôi mà vẫn có người hỏi mua nườm nộp.
Ông chủ vừa nói vừa cười khoái trá ra chiều tự hào về món đặc sản không nhiều nơi có được. Khách thì mãi gật gù, tiếc hùi hụi vì không biết được món đặc sản này sớm hơn. Tất nhiên, ai cũng hẹn lòng chờ mùa mưa năm tới lại lên biên săn bọ rầy.
Đêm yên tĩnh, ông Sắc bắt đầu nhóm bếp để chiêu đãi thực khách món đặc sản vùng Bảy Núi này có một không hai ở miền Tây này. “Bọ rầy chế biến đơn giản, không mất nhiều công mà vẫn tươi ngon”- ông nói. Bọ rầy sau khi bắt xong, chỉ cần rửa qua với nước sau đó ngắt bỏ cánh, chân và ngắt đít rút bỏ ruột sau đó đem chiên. Ông chủ vừa nói vừa bỏ vài chục con bọ rầy vào nồi dầu sôi réo. Bọ rầy bơi trong dầu đánh xèo xèo, một mùi hương thơm nức bắt đầu lan tỏa rồi xộc thẳng vào mũi làm khách ngẩn ngơ người. Chừng mười phút, món đặc sản đã sẵn sàng, những chú bọ rầy tròn căng, vàng ươm đặt nằm trên dĩa, cùng vài nhát cà chua và lá xà lách.
Ông chủ rót rượu mời. Thực khách có vẻ không còn đủ kiên nhẫn để chờ nữa dù lúc đầu...ớn lạnh khi nghe tới món ăn này. Bọ rầy có mùi thịt rất thơm, dai và bùi. Những con bọ nằm trong miệng, cắn bụp một cái, bên trong lớp vỏ giòn khấc, mùi thơm nức lan tỏa, vịt ngọt của thịt thấm đến từng chân răng. Ông chủ lém lỉnh tiếp tục rót rượu với nụ cười như chừng hiểu được sự thỏa mãn của thực khách trước món ăn “đệ nhất khoái khẩu vùng biên”. Bọ rầy bây giờ đã có hàng loạt cách chế biến, cách nào cũng ngon. Chỉ cần đi kèm với muối tiêu chanh và vài xị đế coi như là đã tới cảnh tiên bồng.