Từ một bản hợp đồng hai năm, Giáo sư – Tiến sĩ – Bác sĩ Jesús de los Santos Renó Céspedes (quốc tịch Cuba) đã lựa chọn gắn bó sáu năm liên tiếp với Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cuba Đồng Hới. Không chỉ đem kiến thức và kinh nghiệm quý báu về hóa trị ung thư đến với người bệnh, ông còn để lại dấu ấn sâu đậm bằng sự tận tâm, giản dị và tình cảm gắn bó như máu thịt dành cho đất nước Việt Nam.
GS. Renó Céspedes: “Tôi muốn cống hiến cho Việt Nam nhiều hơn”. Ảnh: T. Đức.
Tập thể bệnh viện và người bệnh đều gọi ông bằng cái tên thân thương: “ông Rề-Nô”. Mỗi khi có niềm vui, ông lại dạy cho mọi người bài hát “Guantanamera” một bài hát Cuba mà nhiều thế hệ người Việt biết đến.
Từ giảng đường Santiago de Cuba đến mái nhà thứ hai ở Việt Nam
Sinh ra tại thành phố Santiago de Cuba – vùng đất giàu truyền thống văn hóa của “hòn đảo tự do”, ngay từ khi còn nhỏ, Renó Céspedes đã ấp ủ ước mơ khoác lên mình chiếc áo blouse trắng. Năm 1978, ông bước chân vào Đại học Y khoa Santiago de Cuba. Sau sáu năm, tốt nghiệp, ông đã dành ra hai năm tham gia công tác trong quân đội.
Năm 1986, Renó Céspedes trở thành bác sĩ nội trú chuyên ngành ung thư tại Viện Ung thư và Xạ sinh học Quốc gia Havana – nơi được xem là trung tâm đào tạo và điều trị hàng đầu của Cuba. Con đường học tập và rèn luyện không hề dễ dàng. “Kinh tế khó khăn là thử thách lớn nhất, nhưng nhà trường đã hỗ trợ chi phí. Quan trọng hơn, tình yêu với y học đã giữ tôi lại, khi nhiều người khác bỏ cuộc vì áp lực”- ông Renó Céspedes nhớ lại.
Hành trình ấy đưa ông trở thành chuyên gia đầu ngành về hóa trị ung thư, với hơn 40 năm kinh nghiệm thực tiễn. Tháng 7/2019, ông sang Việt Nam trong khuôn khổ chương trình hợp tác y tế quốc tế. Ban đầu, hợp đồng chỉ có thời hạn hai năm, nhưng trong quá trình công tác, cảm nhận được tình cảm chân thành từ đồng nghiệp và người bệnh, ông đã quyết định ở lại lâu hơn. “Tôi muốn cống hiến cho Việt Nam nhiều hơn. Nhất là mảnh đất Quảng Bình (nay là tỉnh Quảng Trị), nơi mà Chủ tịch Fidel Castro kính yêu của người dân Cuba chúng tôi đã từng đến, đã yêu thương như chính quê hương mình. Và đến hôm nay, tôi đã gắn bó với nơi đây tròn sáu năm. Điều đó làm cho tôi thấy tự hào”- ông Renó Céspedes xúc động nói.
GS. Renó Céspedes thăm khám cho bệnh nhân tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cuba Đồng Hới. Ảnh: T. Đức.
Tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cuba Đồng Hới, GS. Renó Céspedes nhanh chóng hòa nhập và cùng các đồng nghiệp triển khai Dự án Hóa trị ung thư. Đây là cột mốc quan trọng, giúp bệnh nhân địa phương tiếp cận các phác đồ hiện đại mà trước kia chỉ có thể điều trị ở tuyến trung ương. Trong thời gian dịch COVID-19, khi việc di chuyển bị hạn chế, ông và các đồng nghiệp đã tiếp nhận nhiều ca bệnh từ khắp cả nước, mở rộng phạm vi điều trị cho nhiều loại ung thư: vú, phổi, tiêu hóa, tiết niệu, huyết học, xương, da, đầu cổ…
Không chỉ dừng ở đó, ông còn đề xuất thành lập Hội đồng u bướu đa chuyên khoa (Tumor Board) và xây dựng Đơn vị Tim mạch – Ung thư (Cardio-Oncology Unit). Đây là những mô hình hiện đại, mang lại cách tiếp cận toàn diện hơn trong điều trị ung thư và góp phần nâng cao chất lượng chuyên môn cho đội ngũ y bác sĩ Việt Nam.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Đức Cường, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cuba Đồng Hới, sự hiện diện của GS. Renó Céspedes mang lại thay đổi rõ rệt. “Ông đã nhanh chóng phối hợp cùng các bác sĩ trong thăm khám, hội chẩn, lập phác đồ và theo dõi sát sao quá trình điều trị. Giáo sư trực tiếp giám sát các ca truyền hóa chất, xử trí kịp thời những tình huống phức tạp, khiến bệnh nhân yên tâm ở lại điều trị, hạn chế việc chuyển tuyến và giảm gánh nặng chi phí”, Tiến sĩ Nguyễn Đức Cường nói.
Không chỉ có GS. Renó Céspedes, từ 2018 đến nay, bệnh viện còn tiếp nhận thêm sáu chuyên gia Cuba thuộc nhiều chuyên khoa khác nhau như tim mạch can thiệp, ngoại thần kinh, nội soi, truyền nhiễm – nhi khoa… Họ không chỉ tham gia cấp cứu, điều trị những ca bệnh khó mà còn truyền đạt kỹ thuật và tác phong làm việc khoa học cho đội ngũ bác sĩ trẻ. “Đó là giá trị lâu dài và bền vững mà chương trình hợp tác y tế Việt Nam – Cuba mang lại”- ông Nguyễn Đức Cường nhấn mạnh.
Mang khoa học đến gần hơn với người bệnh
Song song với công tác lâm sàng, GS. Renó Céspedes còn có nhiều đóng góp nổi bật trong nghiên cứu y học, đặc biệt ở lĩnh vực ung thư nhi khoa – một trong những chuyên ngành khó khăn và đòi hỏi sự kiên nhẫn đặc biệt.
Trong hàng loạt công trình, hai nghiên cứu tiêu biểu được giới chuyên môn đánh giá cao là thử nghiệm lâm sàng pha IV với Erythropoietin tái tổ hợp (ior® EPOCIM). Công trình này tập trung vào bệnh nhi ung thư bị thiếu máu sau hóa trị và xạ trị. Kết quả cho thấy thuốc giúp cải thiện chất lượng sống, tăng khả năng hồi phục và giảm biến chứng. Đây là hướng điều trị hỗ trợ quan trọng, mang lại hy vọng mới cho nhóm bệnh nhân đặc thù này.
Luôn tận tình hướng dẫn, truyền dạy kinh nghiệm cho các đồng nghiệp trẻ mỗi ngày. Ảnh: T. Đức.
Công trình thứ hai là ứng dụng Metaiodobenzylguanidine (MIBG) trong chẩn đoán khối u thần kinh nội tiết bằng việc sử dụng MIBG. Nghiên cứu đã mở rộng khả năng chẩn đoán sớm và chính xác các khối u phức tạp ở trẻ em – điều mà các phương pháp truyền thống gặp nhiều hạn chế. Thành quả này góp phần quan trọng trong lựa chọn phác đồ, tăng cơ hội sống cho bệnh nhi.
Ngoài ra, GS. Renó Céspedes còn tham gia nhiều dự án hợp tác quốc tế như ARCAL CXXXIII về hỗ trợ chẩn đoán và điều trị khối u ở trẻ em, hay các nghiên cứu đánh giá chất lượng sống của bệnh nhi và người chăm sóc. Điểm chung của tất cả là tính ứng dụng thực tiễn, luôn hướng đến việc mang lại lợi ích trực tiếp cho người bệnh.
Ở góc độ chuyên môn, GS. Renó Céspedes nhấn mạnh: “Tương lai của ung thư học nằm ở cá nhân hóa điều trị dựa trên chẩn đoán phân tử, kết hợp với phẫu thuật robot, xạ trị hiện đại, cùng liệu pháp theranostic vừa chẩn đoán vừa điều trị. Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là phòng bệnh. Chúng ta cần mở rộng chương trình tầm soát và dự phòng ung thư, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.”
Một trái tim Cuba đong đầy tình yêu Việt Nam
Xa quê hương nửa vòng trái đất, song Renó Céspedes tìm thấy sự đồng điệu nơi đất Việt. Ông yêu biển Quảng Bình bởi sự gần gũi và quen thuộc với những bãi biển đẹp của Cuba, ấn tượng với phong cảnh thiên nhiên hùng vĩ, và đặc biệt là nền ẩm thực đa dạng. “Tôi rất thích các món súp, hải sản ở đây thật tuyệt vời. Nhưng trên hết, con người Việt Nam quá đỗi thân thiện và giàu tình cảm”, ông Renó Céspedes chia sẻ.
GS. Renó Céspedes luôn mang đến niềm tin vào cuộc sống cho người bệnh. Ảnh: T. Đức.
Dù dự định sắp tới sẽ nghỉ hưu để trở về Cuba bên gia đình, nhưng ông luôn sẵn sàng trở lại Việt Nam bất cứ khi nào được mời. Ông kỳ vọng hợp tác y tế giữa hai nước sẽ tiếp tục được mở rộng, đưa những kỹ thuật tiên tiến hơn như xạ trị hiện đại và y học hạt nhân vào điều trị.
Khi nhắc đến chương trình “65 năm nghĩa tình Việt Nam – Cuba”, ánh mắt ông ánh lên niềm xúc động: “Đó là minh chứng tuyệt đẹp cho tình bạn hiếm có giữa hai dân tộc. Chúng tôi chỉ có thể nói một lời: “Cảm ơn Việt Nam!”.
Trước thế hệ bác sĩ trẻ, ông gửi gắm thông điệp: “Hãy yêu nghề y một cách trọn vẹn, vì đây không chỉ là công việc, mà còn là trách nhiệm thiêng liêng với con người, bằng cả trái tim và tâm hồn”.
Cuối chiều, sau giờ làm việc, trong căn phòng nhỏ, GS. Renó Céspedes chợt lặng lẽ nhìn qua ô cửa sổ, gương mặt thoáng trầm tư. Chắc ông đang dành khoảng thời gian nhớ về quê hương, nhớ về gia đình, người thân, bạn bè… Rồi bất chợt, ông quay lại phía tôi, vung hai tay vỗ nhịp và cất tiếng hát trầm ấm đến lạ: “Guantanamera, we love you Guantanamera…”. Tôi cũng bị hút theo lời hát, vỗ tay theo nhịp ông hát và cất lời theo: “Lặng nghe Mẹ ru tôi ngày thơ ngây. Ôi bao yêu thương đất quê hương này…”
