ĐBSCL chủ động ứng phó lũ lớn, bảo vệ an toàn lúa thu đông

Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), 9 tháng đầu năm 2025, sản xuất trồng trọt tại ĐBSCL và Đông Nam Bộ cơ bản hoàn thành kế hoạch. Diện tích lúa toàn vùng đạt 4,1 triệu ha, sản lượng ước đạt 26,12 triệu tấn, năng suất bình quân 63,43 tạ/ha. So với năm 2024, diện tích tăng hơn 2.700 ha, sản lượng tăng 183.000 tấn. Vụ đông xuân 2024 - 2025 đạt kết quả khả quan, góp phần bù đắp sự sụt giảm ở các vụ hè thu, thu đông và mùa.

Trong bối cảnh sản xuất thuận lợi, ĐBSCL bước vào mùa lũ năm 2025 với nhiều lo ngại. Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi cho biết, đỉnh lũ chính vụ trên sông Cửu Long dự báo đạt 3,5 - 3,7 m tại Tân Châu và 3,3 - 3,5 m tại Châu Đốc, cao hơn năm 2024 từ 0,12 - 0,36 m. Thời gian xuất hiện đỉnh lũ vào cuối tháng 9 đến nửa đầu tháng 10/2025.

Tại khu vực nội đồng, mực nước phổ biến trên báo động I, nhiều nơi vùng giữa và ven biển vượt báo động III, trùng với kỳ triều cường cao nhất tháng 11. Kết quả đánh giá hệ thống bờ bao cho thấy khoảng 220 ô bao có nguy cơ bị ảnh hưởng với diện tích 56.302 ha. Trong đó TP Cần Thơ chịu tác động nhiều nhất với 116 ô bao, diện tích hơn 21.700 ha, Tây Ninh ít bị ảnh hưởng nhất với 1 ô bao khoảng 4.000 ha.

Trước diễn biến này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu các địa phương tăng cường giám sát lũ, triều cường và mưa bão để thu hoạch an toàn hơn 1,5 triệu ha lúa hè thu. Với hơn 708.000 ha lúa thu đông, các diện tích gieo sạ phải đảm bảo nằm trong ô bao kiên cố, chống lũ triệt để. Những khu vực không sản xuất lúa thu đông cần chủ động xả lũ, lấy phù sa, rửa phèn, tiêu diệt mầm bệnh, đồng thời tận dụng khai thác thủy sản tự nhiên mùa lũ nhằm tăng thêm thu nhập.

Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết: Ngành đã khuyến cáo lịch thời vụ rõ ràng cho từng vùng nhằm bảo đảm vụ thu đông đạt năng suất và an toàn trước diễn biến lũ. Theo đó, vùng ngập sâu như Đồng Tháp Mười, Tứ giác Long Xuyên gieo sạ từ cuối tháng 6 đến 20/8, diện tích 410.000 ha. Vùng ngập nông dọc sông Tiền, sông Hậu xuống giống từ đầu tháng 7 đến 10/8 với 160.000 ha. Vùng ven biển xuống giống cuối tháng 7 đến 30/8, diện tích 130.000 ha.

Về cơ cấu giống, ngành nông nghiệp khuyến cáo ưu tiên các giống lúa thơm (chiếm trên 30% diện tích) gồm Jasmine 85, nhóm ST, Nàng Hoa 9, VD20, Đài Thơm 8. Các giống chủ lực xuất khẩu như OM5451, OM6976, OM18, OM7347, OM4900 cần chiếm 50 - 60%. Hạn chế gieo sạ lúa nếp và giống chất lượng trung bình để đảm bảo giá trị thương phẩm và ổn định đầu ra.

Không chỉ chú trọng cây lúa, các địa phương còn mở rộng diện tích rau màu, cây ngắn ngày phù hợp với điều kiện đất đai và nhu cầu thị trường. Đồng thời tăng cường giám sát dịch hại trên cây công nghiệp, cây ăn trái và đẩy mạnh áp dụng chứng nhận VietGAP, hữu cơ, Rainforest để nâng cao chất lượng nông sản. Việc gắn sản xuất với liên kết chuỗi, từ hợp tác xã, cánh đồng lớn đến doanh nghiệp tiêu thụ được xem là giải pháp căn cơ để ổn định thu nhập cho nông dân trong điều kiện thiên tai ngày càng phức tạp.

Ông Nguyễn Văn Tám, nông dân xã Châu Phú (An Giang) canh tác 3,6 ha lúa thu đông vừa xuống giống được hơn 1 tháng chia sẻ: “Mùa này sản xuất lúa thu đông bà con lo lũ lớn, nhưng nhờ có lịch thời vụ cụ thể và hỗ trợ của ngành nông nghiệp, chúng tôi yên tâm gieo sạ lúa thu đông nằm trong đê bao an. Nếu tuân thủ đúng khuyến cáo, chắc chắn sẽ tránh được thiệt hại”.

Ông Trần Thanh Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang cho biết, vụ lúa thu đông năm nay An Giang xuống giống 254.700 ha, đều nằm trong các khu đê bao an toàn và các vùng sản xuất tập trung không bị ảnh hưởng của lũ. Hiện các trà lúa trong giai đoạn phát triển tốt, lúa trên 1 tháng tuổi, một số vùng trong địa bàn xuống giống lúa thu đông sớm đã thu hoạch gần 1.000 ha với năng suất khá cao.

Theo ông Hiệp, thực tế, lũ về cũng mang lại nhiều mặt tích cực như bồi đắp phù sa, bổ sung nguồn thủy sản tự nhiên, tạo sinh kế mùa nước nổi. Do đó, nông dân và chính quyền địa phương đều xác định “sống chung với lũ” để phát triển sản xuất bền vững.

Mặc dù lũ 2025 được dự báo cao, nhưng với sự chuẩn bị đồng bộ từ khâu dự báo, thời vụ đến giống lúa và hệ thống thủy lợi, vụ lúa thu đông 2025 ở ĐBSCL được kỳ vọng tiếp tục an toàn, thắng lợi. Điều này không chỉ góp phần đảm bảo an ninh lương thực quốc gia mà còn nâng cao kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam.