Đà Nẵng tìm cách 'chặn đứng' đổ trộm xà bần

Tràn lan “rác tặc”

Thời gian qua, tình trạng đổ xà bần và phế thải xây dựng trái phép là vấn đề nổi cộm tại nhiều địa bàn của TP Đà Nẵng. Đây không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật và làm mất mỹ quan đô thị, mà còn tiềm ẩn nhiều hệ lụy về môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người dân.

Tại phường Sơn Trà, trước diễn biến phức tạp của tình trạng này, từ tháng 9/2025 chính quyền địa phương đã thành lập tổ công tác xóa điểm nóng ô nhiễm rác thải gồm 16 thành viên đại diện Trung tâm Cung ứng dịch vụ sự nghiệp công, Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị, Công an phường và lực lượng an ninh cơ sở. Nhờ cơ chế phối hợp chặt chẽ, tổ công tác duy trì trực 24/7 tại các vị trí trọng điểm, thường xuyên tuần tra và kịp thời ngăn chặn vi phạm. Từ cuối tháng 9 đến nay, tổ đã xử phạt trung bình hơn 10 trường hợp/tháng, thu hàng chục triệu đồng tiền phạt và dọn gần 70 tấn rác tại 30 điểm ô nhiễm.

Mới đây nhất, chiều 30/11, lực lượng chức năng đã mật phục, bắt quả tang một xe tải đang đổ trộm phế thải xây dựng tại khu đất trống cuối đường Khúc Hạo, dưới chân cầu Thuận Phước – vốn được xem là “điểm nóng” đổ xà bần. Phương tiện vi phạm đã bị tạm giữ và xử lý theo quy định.

Tương tự tại khu vực phường Cẩm Lệ, Hòa Khánh… những bãi đất trống cũng trở thành nơi chất rác xà bần, rác thải sinh hoạt tràn ra vỉa hè, lòng đường. Không chỉ xà bần, đủ loại rác sinh hoạt từ túi nilon, hộp xốp cho tới cả áo quần cũ cũng bị mang ra vứt chất đống tại đây.

Theo bà Hoàng Thị Ngọc Hiếu, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Môi trường đô thị Đà Nẵng, các đơn vị vệ sinh môi trường hiện thực hiện việc quét dọn, thu gom rác sinh hoạt theo phạm vi được giao. Tuy nhiên, nhiều người dân và cơ sở kinh doanh vẫn tùy tiện vứt rác, đặc biệt tại các vỉa hè và lô đất trống ít người qua lại, gây mất mỹ quan đô thị và tạo ra các điểm ô nhiễm mới.

Đáng chú ý, hành vi vi phạm thường diễn ra âm thầm vào ban đêm hoặc rạng sáng, khiến việc giám sát, xử lý gặp khó khăn. Phần lớn các vụ đổ trộm xuất phát từ công trình xây dựng nhỏ lẻ, hộ gia đình hoặc các tổ thợ xây. Do muốn tiết kiệm chi phí vận chuyển để xử lý đúng quy định, nhiều người đã chọn cách đổ trộm xà bần. Trong khi đó, lực lượng kiểm tra mỏng, địa bàn rộng, khiến hành vi tái diễn liên tục.

Từ phản ánh của người dân cho thấy, một nguyên nhân quan trọng khác là việc thành phố chưa công khai rõ các điểm đổ thải hợp pháp. Nhiều hộ dân không biết nơi tiếp nhận rác xây dựng, buộc phải thuê dịch vụ thu gom với chi phí cao, đặc biệt đối với xà bần. Điều này cho thấy, dù xử phạt nghiêm minh có tác dụng răn đe, nhưng nếu thiếu cơ chế giám sát hiệu quả và giải pháp hỗ trợ cộng đồng, vấn nạn đổ thải trái phép vẫn khó kiểm soát.

Quy hoạch bổ sung điểm trung chuyển rác

Theo các chuyên gia, để giải quyết tận gốc tình trạng đổ xà bần và chất thải xây dựng trái phép, Đà Nẵng cần sớm hình thành một hệ thống thu gom, vận chuyển và xử lý bài bản, đồng bộ từ cấp thành phố đến cấp cơ sở. Hiện nay, các điểm tập kết tạm thời vẫn còn manh mún, phân tán và chưa đáp ứng nhu cầu thực tế, khiến nhiều chủ thầu, hộ dân khó tiếp cận các địa điểm xử lý hợp pháp. Chính sự thiếu hụt hạ tầng này đã phần nào tạo điều kiện để hành vi đổ trộm phát sinh, đặc biệt tại những khu vực vắng người, khó kiểm soát.

Ông Nguyễn Trường Sơn, Phó Giám đốc Sở NN-MT TP Đà Nẵng cho biết, vào tháng 6/2025 đã báo cáo UBND thành phố, nêu rõ tình trạng đổ thải tự phát gia tăng và kiến nghị một số nhóm giải pháp mang tính khả thi. Trong báo cáo, Sở nhấn mạnh rằng việc quy hoạch các điểm trung chuyển chất thải xây dựng là giải pháp quan trọng nhất, bởi chỉ khi có hệ thống điểm tập kết rõ ràng, minh bạch, thành phố mới có thể điều tiết được dòng chất thải, giảm áp lực cho các khu vực dân cư và hạn chế tình trạng đổ trộm.

Trên cơ sở đề xuất của Sở, ngày 16/6/2025, UBND TP Đà Nẵng đã ban hành công văn thống nhất chủ trương và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng đơn vị liên quan. Theo đó, UBND các xã, phường phải tổ chức rà soát địa bàn, phối hợp với Trung tâm Phát triển quỹ đất và các cơ quan chức năng để lựa chọn vị trí phù hợp làm điểm trung chuyển rác thải xây dựng. Việc lựa chọn phải đảm bảo tiêu chí thuận tiện cho người dân tiếp cận, không ảnh hưởng đến khu dân cư và phù hợp với quy hoạch sử dụng đất.

Sau khi các vị trí được thống nhất, Sở NN-MT sẽ tham mưu UBND thành phố bổ sung vào quy hoạch hệ thống xử lý chất thải rắn, nằm trong khuôn khổ Đề án xử lý rác thải rắn của thành phố đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Đồng thời, các điểm trung chuyển sau khi được phê duyệt sẽ được công bố công khai để người dân dễ dàng tra cứu, từ đó chủ động đưa chất thải đến đúng nơi quy định. Đây được coi là bước quan trọng nhằm tạo hành lang pháp lý và cơ sở hạ tầng rõ ràng, thay thế tình trạng tự phát trước đây.

Ông Nguyễn Trường Sơn cho biết thêm, về định hướng quy hoạch chung của đề án xử lý rác thải rắn, thành phố đang xây dựng và xác định 2 địa điểm chính là bãi rác Khánh Sơn (Đà Nẵng cũ) và bãi rác ở Quảng Nam cũ. Ngoài ra, trong đề án xử lý rác thải của Quảng Nam và Đà Nẵng trước đây, các địa phương cấp huyện cũ cũng được giao nhiệm vụ quản lý. Hiện nay Sở đang điều chỉnh lại chức năng quản lý của cấp xã nhằm bố trí thêm các điểm xử lý sự cố rác thải theo từng khu vực.

Cùng với đó, Sở NN-MT đã giao Chi cục Môi trường đôn đốc các địa phương khẩn trương đề xuất bổ sung quy hoạch, bảo đảm phù hợp nhu cầu và giảm nguy cơ phát sinh điểm đổ trộm. Công tác giám sát cũng được yêu cầu siết chặt, kết hợp với tuyên truyền để người dân hiểu và tuân thủ quy định.

“Sau khi xác định và công khai các điểm tập kết, người dân đưa rác thải đúng nơi quy định sẽ không bị xử lý vi phạm. Ngược lại, trường hợp đổ thải ngoài phạm vi quy hoạch sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định pháp luật. Đây vừa là biện pháp răn đe, vừa là cam kết của thành phố trong việc lập lại trật tự, bảo vệ môi trường và xây dựng hình ảnh đô thị văn minh, sạch đẹp”, ông Sơn nhấn mạnh.

Trước đó, Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Phan Thái Bình ký Công văn số 4079 ngày 21/11/2025 yêu cầu UBND các xã, phường, đặc khu chủ trì, phối hợp với các cơ quan đơn vị liên quan tăng cường trách nhiệm quản lý địa bàn, thường xuyên kiểm tra, tuyên truyền người dân tập kết rác đúng nơi quy định. Đồng thời yêu cầu các chủ đầu tư phải thực hiện các giải pháp đảm bảo vệ sinh môi trường trong quá trình thi công công trình; kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm theo quy định pháp luật đối với các trường hợp vi phạm, đặc biệt là đổ giá hạ, xà bần trái phép gây ô nhiễm môi trường làm mất mỹ quan đô thị.

Ngoài ra, UBND thành phố giao Công an thành phố, Sở NN-MT thường xuyên phối hợp và hỗ trợ UBND các xã, phường, đặc khu trong công tác kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.