Đổi thay cách nghĩ, cách làm
Xã Mường Chiên được thành lập trên cơ sở sắp xếp, sáp nhận các xã Cà Nàng, Chiềng Khay và Mường Chiên, huyện Quỳnh Nhai (cũ). Sau hợp nhất, xã có 21 bản, là nơi sinh sống của đồng bào 5 dân tộc Thái, Mông, Kinh, Dao và Kháng.
Mường Chiên đang từng bước giảm nghèo bền vững nhờ các quyết sách chuyển đổi sinh kế, mở hướng phát triển kinh tế phù hợp với lợi thế địa phương. Ảnh: Nguyễn Nga.
Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Đảng ủy, UBND xã đã ban hành nghị quyết phát triển kinh tế - xã hội với những mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể; chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương, chính sách của Trung ương, của tỉnh, của xã tới từng cán bộ, đảng viên và người dân; đồng thời cử cán bộ xuống từng hộ rà soát, đánh giá nguyên nhân còn nghèo để có giải pháp hỗ trợ phù hợp.
Đội ngũ cán bộ, đảng viên, già làng, trưởng bản phát huy vai trò nêu gương, đi đầu trong phong trào thi đua phát triển kinh tế. Qua đó, khơi dậy ý chí tự lực, tinh thần vượt khó, vươn lên thoát nghèo của người dân trong vùng.
Gia đình ông Hoàng Văn Thưởng, bản Có Nàng là một trong những điển hình. Năm 2014, ông được đưa vào danh sách hộ nghèo và tiếp cận vốn vay 30 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội để mua ba con bò. Đến nay, đàn bò phát triển tốt, gia đình đã thoát nghèo; ông được tín nhiệm bầu làm Chi hội trưởng Chi hội Nông dân của bản.
Không chỉ gia đình ông Thưởng, nhiều hộ nghèo và cận nghèo như ông Lò Văn Ắm, ông Lò Văn Chính (bản Ít Ta Bót) cũng tận dụng hiệu quả nguồn vốn ủy thác để đầu tư trồng quế, xoài, bưởi, chăn nuôi trâu, bò. Cuộc sống đã đổi thay, cái nghèo không còn đeo bám như trước.
Mường Chiên đang triển khai mô hình nuôi ba ba tại bản Pạ Lò, quy mô 2.000 con, tổng vốn đầu tư hơn 950 triệu đồng (Nhà nước hỗ trợ gần 490 triệu đồng); mô hình trồng dược liệu Thiên niên kiện quy mô 16 ha, với vốn hơn 700 triệu đồng; cùng nhiều chương trình hỗ trợ sinh kế khác giúp người dân tăng thu nhập ổn định.
Mô hình trồng dược liệu Thiên niên kiện dưới tán rừng, hướng sinh kế mới giúp người dân xã Mường Chiên nâng cao thu nhập. Ảnh: Nguyễn Nga.
Song song với hỗ trợ sản xuất và chuyển đổi cây trồng, xã tập trung khai thác hiệu quả các nguồn lực từ chương trình, dự án của Nhà nước để nâng cao đời sống người dân. Hiện tỷ lệ hộ nghèo còn 5,85%, hộ cận nghèo còn 3,06%.
Những đổi thay ở Mường Chiên là minh chứng về hiệu quả các chính sách giảm nghèo tại Sơn La. Từ câu chuyện của từng bản, từng hộ, tỉnh đã mở rộng cách làm, triển khai đồng bộ tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị, tạo sinh kế bền vững cho người dân.
Tái cơ cấu nông nghiệp nâng hiệu quả sản xuất
Nhiều năm trước, sinh kế của phần lớn hộ nghèo trên địa bàn Sơn La phụ thuộc vào việc canh tác trên đất đồi dốc với các loại cây trồng truyền thống như ngô, sắn. Năng suất thấp, đất đai thoái hóa và thiên tai thất thường khiến thu nhập của người dân ở nhiều bản vùng cao bấp bênh: được mùa thì đủ ăn, mất mùa thì lại tái nghèo.
Trước thực trạng đó, Sơn La đã triển khai tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị và phát triển bền vững. Cây trồng được cơ cấu lại theo hướng phát huy lợi thế từng vùng. Trong đó, địa phương phát triển mạnh các loại cây ăn quả, mở rộng diện tích chè và dược liệu, đồng thời hình thành vùng cà phê chất lượng cao tại những khu vực có khí hậu phù hợp.
Cùng với tái cơ cấu, tỉnh triển khai nhiều dự án hỗ trợ sinh kế thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Nổi bật là các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị: nâng cao chất lượng cà phê tại Sông Mã; liên kết sản xuất mía - cà phê tại Mai Sơn; 5 dự án phát triển sản xuất cộng đồng (hỗ trợ bò, dê sinh sản) tại Mường La, Thuận Châu, Quỳnh Nhai, Mộc Châu và Bắc Yên…
Nhờ triển khai hiệu quả việc chuyển đổi mô hình sản xuất, nhiều hộ dân Sơn La có thêm sinh kế ổn định và thoát nghèo bền vững. Ản: Nguyễn Nga.
Bên cạnh đó, dự án phát triển giáo dục nghề nghiệp và việc làm bền vững giúp người dân tiếp cận kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi; áp dụng quy trình VietGAP, IPHM, hữu cơ vào sản xuất. Nhiều mô hình sinh kế nhóm hộ và lớp đào tạo nghề được triển khai, tạo nền tảng để người dân chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa quy mô tập trung.
Theo lãnh đạo Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Sơn La, việc triển khai các mô hình hỗ trợ sinh kế không chỉ mang đến phương thức sản xuất mới mà quan trọng hơn là tạo ra sự thay đổi tư duy, từ sản xuất manh mún sang sản xuất hàng hóa. Đây là cú hích quan trọng giúp bà con tự tin bước vào sản xuất theo hướng hàng hóa.
Sự hình thành các vùng nguyên liệu gắn với doanh nghiệp chế biến đã tạo bước đột phá lớn. Doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm giúp người dân yên tâm mở rộng sản xuất. Thu nhập bình quân trên một héc-ta đất nông nghiệp tăng đều qua các năm, đạt khoảng 73 triệu đồng/ha.
Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm mạnh, từ 21,66% năm 2021 xuống còn 10,89% cuối năm 2024 và tiến tới còn 7,89% vào cuối năm 2025. Những con số này khẳng định hiệu quả rõ rệt của chuyển đổi sinh kế đối với công tác giảm nghèo. Quan trọng hơn, người dân không chỉ thoát nghèo về thu nhập mà còn được trang bị tri thức, kỹ năng và phương thức sản xuất bền vững - nền tảng then chốt để chống tái nghèo.
