Tôi băng qua cánh đồng tuổi thơ bằng những đàn trâu mẹ làm từ lá mít, những con cào cào từ cỏ tranh, những đàn cá bảy màu mẹ bắt khi ra ao giặt đồ…
Không có những con rô bốt biết hát, không có búp bê babies… Chỉ có mẹ với đôi tay khéo léo, đôi chân vững chãi nắm tay tôi chạy dọc miền tuổi thơ. Khi bóng ngày lui về nghỉ ngơi, đêm trả khoảng thời gian thư thả. Mẹ câu tôi trên đôi chân của mình chơi cất rớ. Dưới ánh đèn hột vịt đỏ le lói, tiếng mẹ ấm áp, tiếng tôi cười giòn tan xé không gian tịch lặng của đêm. Những "chiếc rớ" cất trên chiếc phản gỗ đã trao cho tôi niềm tin rằng mình luôn có một điểm tựa vững vàng là mẹ.
Hướng dẫn trò chơi cất rớ. Ảnh minh họa của Trường Mầm non Vật Lại (Hà Nội)
Cất rớ - cất vó - xích đu tiên - phi tàu bay… Tôi không biết còn bao nhiêu tên cho trò chơi ấy vì đây là trò chơi phổ biến trong các gia đình vùng quê dọc dải đất hình chữ S. Vậy nên, nó có nhiều biến thể tên gọi, cũng là đặc trưng cơ bản của văn hóa dân gian. Tôi tin ai trong chúng ta cũng từng được cha hoặc mẹ, nằm ngửa, co hai chân lên, đặt mình trên mu bàn chân rồi nhịp nhàng đưa lên đưa xuống kèm theo những bài vè “Cất vó/ mẻ có/ mẻ không/ cất cho thật vổng” hay “cá rô – khô rớ/ cá mè – xòe rớ/ cá nục – sục rớ”… Cũng như tên gọi thì mỗi ông bố bà mẹ đều có cách hát lời hát khác nhau khi chơi với con mình. Dù tên gọi có khác, lời ca có khác nhưng nó vẫn là trò chơi tuổi thơ, nơi những đứa con tự tin “mạo hiểm” vì có cha mẹ bên cạnh và thích thú bay bổng theo những nhịp lên nhịp xuống của trò chơi.
Mỗi thời đại đều có cách yêu thương và chơi cùng con khác nhau. Thời nay, tôi có quá nhiều phương tiện bổ trợ để tương tác cùng con nhưng vẫn thấy nghèo trò chơi. Nhiều lúc thấy bị lệ thuộc không biết bắt đầu với con như thế nào nếu thiếu sách vở, thiều đồ chơi, thẻ hình... Nhưng với mẹ tôi những năm một nghìn chín trăm hồi ấy, mẹ giàu có lắm. Mẹ có bao trò để chơi cùng con cái.
Ban ngày, đôi chân mẹ với gánh hàng thoăn thoắt lúc bình minh. Khi bóng hoàng hôn đổ xiêu xiêu chầm chậm, mẹ trở về nhà với mớ rau con cá, hào dầu, bọc gạo, bữa cơm tối.
Rồi khi mọi việc đã xong xuôi, trong ánh sáng mờ của ngọn đèn vặn nhỏ sợ cạn dầu, mẹ nắm tay tôi. Chơi kéo cưa lừa xẻ, tập tầm vông… Nhưng kiểu gì tôi cũng đòi chơi bằng được cất rớ. Cảm giác được mẹ câu lên thả xuống trên đôi chân gầy gầy, tôi thấy thật thật vững tâm. Đôi chân của mẹ đưa tôi lên cao bằng sự khéo léo và sức gồng. Đôi tay xương xương nắm đôi bàn tay bé con của tôi nhịp nhàng theo nhịp chân câu lên hạ xuống.
Tôi yêu thích rồi từ lúc nào không rõ, thuộc những bài vè ngăn ngắn trong trò chơi, có lẽ sau này tôi biết quý ca dao dân ca Việt Nam là bởi bắt đầu từ các bài hát trong trò chơi của mẹ.
Ngày ấy tôi làm gì biết mẹ mệt, làm gì biết mẹ mỏi vì tôi là trẻ con. Tôi thấy mẹ cười, ánh mắt nhìn tôi đầy hạnh phúc mỗi khi tôi sảng khoái được mẹ nâng lên hạ xuống liên tục trong tiếng “sục rớ - sục rớ”. Thường thì chơi đến khi đèn đỏ tim - dấu hiệu cạn dầu, tôi gối đầu trên cánh tay của mẹ đánh một giấc ngon. Mỗi đêm, trò chơi cứ dẫn lối tôi chìm vào giấc ngủ. Cảm giác trước khi đi ngủ được vui chơi cùng mẹ chẳng ở đâu, chẳng bao giờ có lại. khi tuổi thơ trôi qua, chỉ còn lại kí ức tròn trịa không gì thay thế.
Sau này lớn lên nhìn những chiếc vó ngoài sông, tôi lại nghĩ về trò chơi cất rớ tuổi thơ trên đôi chân của mẹ.
Cũng khi lớn lên, tôi mới nhận ra những tháng năm tôi bé bỏng là lúc mẹ còn sức khỏe để cõng, kênh mình trên vai, công trên chân. Cũng khi ấy trong tôi mới thổn thức nhận thức: thế giới này chỉ cha mẹ là người dịu dàng nhất, người biết cất giữ mệt mỏi để đổi lấy nụ cười của con. Và chỉ trong sợi dây vô hình của cha mẹ, ta mới đủ dũng khí bay mà không lạc, lên cao mà không sợ ngã.
