Chúng tôi tìm về xã Tân Hợp, tỉnh Lào Cai vào một ngày đầu đông. Mảnh đất vùng cao không chỉ níu chân du khách bởi những cánh rừng quế bạt ngàn mà còn bởi vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vĩ của thiên nhiên cùng nét văn hóa bản địa đậm đà bản sắc. Trong câu chuyện với chúng tôi, ông Vũ Tùng Lâm, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Hợp đã mường tượng về những chặng đường mới để phát triển du lịch trên vùng non cao này. Địa phương xác định đây sẽ là “chiếc cần câu" giúp người dân thoát nghèo, vươn lên làm giàu bền vững.
Xã Tân Hợp xác định phát triển du lịch là một trong những khâu đột phá giúp người dân thoát nghèo bền vững trong giai đoạn tới. Ảnh: Thanh Tiến.
Kho báu ẩn giấu nơi "cổng trời" Nà Hẩu
Sau sáp nhập 3 xã Tân Hợp, Đại Sơn và Nà Hẩu (của huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái trước đây) thành xã Tân Hợp mới, hiện nay, Tân Hợp sở hữu một địa bàn rộng lớn với hơn 200 km2, dân số hơn 11.500 người, trong đó khoảng 85% đồng bào dân tộc thiểu số gồm Tày, Dao, Mông. Chính sự đa dạng này đã tạo nên một kho tàng văn hóa sống động và phong phú.
Ông Vũ Tùng Lâm, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Hợp cho biết: "Nhắc đến du lịch Tân Hợp bây giờ là phải nhắc đến khu vực Nà Hẩu cũ - nơi được ví như 'viên ngọc thô' chưa được mài giũa. Nằm trọn trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên, Nà Hẩu có khí hậu đặc thù, quanh năm mát mẻ. Địa hình núi cao hiểm trở ban tặng cho nơi đây những thác nước hùng vĩ tung bọt trắng xóa, những thửa ruộng bậc thang vàng óng mùa lúa chín và những cánh rừng nguyên sinh thâm nghiêm, bí ẩn".
Khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu hoang sơ, kỳ vĩ. Ảnh: Thanh Tiến.
Nhưng hồn cốt của vùng đất Nà Hẩu không chỉ nằm ở cảnh sắc thiên nhiên. Nơi đây là địa bàn cư trú lâu đời của đồng bào dân tộc Mông, vẫn còn lưu giữ gần như nguyên vẹn những nét văn hóa đặc sắc. Từ lễ cúng rừng linh thiêng thể hiện lòng biết ơn với mẹ thiên nhiên, đến những bộ trang phục rực rỡ sắc màu, những món ăn dân dã đượm vị núi rừng... tất cả tạo nên một không gian văn hóa đậm chất bản địa, có sức hút kỳ lạ với những ai muốn tìm về giá trị nguyên bản.
Bên cạnh du lịch sinh thái, Tân Hợp còn sở hữu tiềm năng lớn về du lịch tâm linh. Miếu Đức Ông, nằm trong quần thể Di tích Quốc gia Đền Đông Cuông, là một điểm tựa tâm linh quan trọng.
Ông Lâm chia sẻ, tháng 9 và tháng 10 vừa qua, xã đã tổ chức thành công Tuần lễ Văn hóa tâm linh, thu hút đông đảo thanh đồng, bản hội và du khách thập phương về chiêm bái, thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu. Sự kiện này không chỉ đáp ứng nhu cầu tâm linh mà còn là cú hích bước đầu để quảng bá hình ảnh địa phương.
Lễ cúng rừng của đồng bào Mông thu hút đông đảo người dân và du khách dịp đầu xuân. Ảnh: Thanh Tiến.
Những bước chân đầu tiên trên hành trình mới
Nhận thấy tiềm năng to lớn đó, ngay khi bộ máy chính quyền xã mới đi vào hoạt động, kế hoạch phát triển du lịch đã được xây dựng một cách bài bản. Kế thừa định hướng từ huyện Văn Yên cũ, xã Tân Hợp xác định du lịch trải nghiệm, du lịch cộng đồng và du lịch tâm linh là ba mũi nhọn chiến lược.
Ông Lâm chia sẻ: "Vừa qua, xã đã phối hợp với Ngân hàng Thế giới (ADB) và các chuyên gia đi khảo sát thực tế để xây dựng bản đồ du lịch. Từng vị trí thác nước, từng điểm ngắm cảnh, từng cung đường trekking xuyên rừng... đều được đánh dấu kỹ lưỡng. Đây là cơ sở để sau này xã kết nối với các đơn vị lữ hành, xây dựng các tour tuyến chuyên nghiệp đón khách từ Hà Nội và xa hơn là khách quốc tế".
Những cánh rừng dương xỉ hàng trăm năm tuổi tạo nên nét riêng biệt thu hút khách du lịch. Ảnh: Thanh Tiến.
Tuy nhiên, ông Lâm thẳng thắn thừa nhận, hạ tầng giao thông vẫn là điểm nghẽn lớn nhất. Từ trung tâm xã lên khu vực Nà Hẩu khoảng 15 km, dù đã được bê tông hóa nhưng nhiều đoạn đã xuống cấp, gây khó khăn cho việc di chuyển. Cơ sở vật chất du lịch cũng mới chỉ dừng lại ở mức cơ bản. Một số hộ dân đã mạnh dạn làm homestay, có chỗ ăn, chỗ nghỉ cho khách nhưng chất lượng dịch vụ chưa cao, chưa có sự đầu tư đồng bộ.
Biến "con gà, mớ rau" thành sản phẩm du lịch
Để tháo gỡ khó khăn về nhân lực, xã đã tổ chức các đoàn cán bộ và người dân đi học tập kinh nghiệm làm du lịch cộng đồng tại Nghĩa Lộ (Yên Bái) và Sơn La. Những chuyến đi thực tế ấy đã giúp bà con vỡ vạc ra nhiều điều, họ hiểu rằng làm du lịch không chỉ là xây cái nhà đẹp, mà còn là thái độ phục vụ, là cách kể câu chuyện văn hóa của mình.
Tại các cuộc họp bàn định hướng, bà con đã bắt đầu hình dung ra cách làm, biết gà đen, lợn bản, nắm rau rừng, mẻ ốc suối hay cá tầm... đều là đặc sản đãi khách, những bài thuốc tắm lá người Dao, những điệu khèn người Mông... hoàn toàn có thể trở thành sản phẩm du lịch độc đáo.
Những mớ rau rừng cũng có thể trở thành sản phẩm du lịch độc đáo. Ảnh: Thanh Tiến.
Hiện tại, một số mô hình du lịch nhỏ lẻ đã bắt đầu manh nha. Người dân đã biết chăm chút hơn cho cảnh quan quanh nhà, biết giữ gìn vệ sinh môi trường để đón khách. Tuy nhiên, để lan tỏa tinh thần này rộng rãi, để mỗi người dân đều ý thức được việc làm du lịch, cần thêm thời gian và nguồn lực.
2026 và những năm tiếp theo, Tân Hợp kỳ vọng sẽ có thêm nguồn kinh phí hỗ trợ để tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu. Xã dự kiến sẽ mời các chuyên gia, các chủ homestay thành công ở các địa phương về "cầm tay chỉ việc" cho bà con. Từ cách set-up phòng nghỉ, chế biến món ăn, cho đến việc khôi phục các nghề thủ công truyền thống như thêu thùa, rèn đúc... tất cả sẽ được hướng dẫn tỉ mỉ để tạo nên những sản phẩm du lịch hoàn chỉnh.
Trong câu chuyện về tương lai, ông Vũ Tùng Lâm đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Hiện nay, khâu quảng bá hình ảnh của Tân Hợp còn yếu.
"Nhiều nơi tiềm năng không bằng mình, nhưng họ biết cách kể chuyện, biết viết những bài viết hay, quay những video đẹp nên thu hút khách. Tân Hợp mình có 'vàng' nhưng chưa biết cách khoe", ông Lâm ví von.
Để khắc phục điểm yếu này, xã đang lên kế hoạch mời các chuyên gia truyền thông về hỗ trợ. Mục tiêu là giúp bà con biết cách sử dụng mạng xã hội để quảng bá homestay, biết quay những thước phim ngắn giới thiệu vẻ đẹp quê hương. Khi mỗi người dân trở thành một hướng dẫn viên, một người làm truyền thông, câu chuyện về mảnh đất, con người Tân Hợp sẽ được lan tỏa mạnh mẽ.
Hành trình đánh thức tiềm năng du lịch ở Tân Hợp chắc chắn còn nhiều gian nan, nhưng với hướng đi đúng đắn và sự đồng lòng của chính quyền cùng người dân, tin rằng giấc mơ về một miền quê du lịch trù phú, nơi người dân sống khỏe, sống vui trên chính mảnh đất của mình sẽ sớm thành hiện thực.
