Chiều 28/6, UBND TP Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang) tổ chức Hội thảo Tổng kết 10 năm quản lý và sử dụng chỉ dẫn địa lý “Phú Quốc” cho sản phẩm nước mắm (2014–2024).
Đây là một trong những hoạt động chính của Festival Nước mắm Phú Quốc truyền thống trăm năm lần thứ I năm 2025, diễn ra trong 3 ngày, từ 27-29/6. Sự kiện có ý nghĩa đặc biệt không chỉ đối với ngành sản xuất nước mắm Phú Quốc, mà còn đối với sự phát triển bền vững của đảo ngọc Phú Quốc trong giai đoạn hội nhập sâu rộng như hiện nay.
Các đại biểu tham quan khu trưng bày và mua sắm tại Festival Nước mắm Phú Quốc truyền thống trăm năm lần thứ I năm 2025. Ảnh: Trung Chánh.
Phát biểu chào mừng, Phó Chủ tịch UBND TP Phú Quốc Nguyễn Lê Quốc Toàn cho rằng: “Nước mắm Phú Quốc không chỉ là sản phẩm, mà là biểu tượng văn hóa, là linh hồn của đời sống người dân đảo, là niềm tự hào không chỉ của Phú Quốc mà của cả đất nước Việt Nam”.
Qua 10 năm, công tác quản lý và sử dụng chỉ dẫn địa lý “Phú Quốc” đã đạt nhiều kết quả tích cực: Quy trình kiểm soát chất lượng ngày càng chặt chẽ, số lượng cơ sở sản xuất tham gia hệ thống ngày một tăng. Năm 2014, Phú Quốc có 9 doanh nghiệp có sản phẩm chỉ dẫn địa lý, số lượng gần 318.700 lít, với 4 loại sản phẩm đóng gói. Đến năm 2024, đã có 21 doanh nghiệp có sản phẩm chỉ dẫn địa lý, số lượng hơn 759.600 lít, với 12 loại sản phẩm đóng gói.
Công tác bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ được chú trọng, nhận diện thương hiệu và uy tín của nước mắm Phú Quốc ngày càng lan tỏa, góp phần khẳng định vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế. Đến nay, đã có nhiều doanh nghiệp xuất khẩu sang Pháp, Anh, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc...
Tuy nhiên, theo ông Toàn, nghề sản xuất nước mắm truyền thống Phú Quốc cũng đã và đang đối mặt với nhiều thách thức lớn, như: Vấn đề giả mạo thương hiệu, lạm dụng chỉ dẫn địa lý, áp lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu, yêu cầu ngày càng cao về truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn chất lượng. Đặc biệt là bài toán làm sao để phát triển nước mắm truyền thống trong bối cảnh du lịch - dịch vụ phát triển nhanh, đô thị hóa mạnh mẽ.
Theo ông Đặng Thành Tài, Chủ tịch Hội Nước mắm Phú Quốc, hiện nay Hội có 50 hội viên là chủ nhà thùng, có tổng cộng hơn 7.000 thùng gỗ ủ chượp, tổng nhu cầu nguyên liệu khoảng 25.000 - 30.000 tấn cá cơm, sản xuất cho ra sản lượng nước mắm hằng năm từ 20-30 triệu lít nước mắm tính từ 25 đạm trở lên.
Nước mắm Phú Quốc đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý trong nước cũng như EU đã giúp cho nước mắm Phú Quốc được vươn xa. Từ khi nước mắm Phú Quốc được công nhận chỉ dẫn địa lý, UBND tỉnh Kiên Giang đã ban hành các văn bản quy định về quản lý, sử dụng chỉ dẫn địa lý Phú Quốc cho sản phẩm nước mắm.
Ông Đặng Thành Tài, Chủ tịch Hội Nước mắm Phú Quốc khẳng định việc được bảo hộ chỉ dẫn địa lý trong nước cũng như EU đã giúp cho nước mắm Phú Quốc được vươn xa. Ảnh: Trung Chánh.
Từ năm 2014 - 2024, tổng số hội viên đăng ký số thùng ủ chượp về Ban kiểm soát nội bộ là: 36/50 hội viên với số lượng thùng đăng ký từ 500 - 900 thùng/năm tùy thuộc vào sản lượng cá nhập hằng năm số lượng này sẽ biến động theo. Tuy nhiên, việc đóng chai sản phẩm nước mắm theo chỉ dẫn địa lý chưa được thực hiện một cách đồng đều trong tổng số hội viên của Hội do nhiều lý do khách quan và chủ quan và do cơ chế thị trường, khả năng tiếp cận thị hiếu của người tiêu dùng và năng lực sản xuất.
Theo ông Tài, việc sản xuất nước mắm truyền thống Phú Quốc cần tuân thủ quy trình nghiêm ngặt, thời gian dài nên giá thành tương đối cao, khó cạnh tranh trên thị trường so với các loại nước mắm khác, hơn nữa chi phí thực hiện chỉ dẫn địa lý khá cao. Từ đó, Hiệp hội Nước mắm Phú Quốc đề xuất, cần xây dựng đề án bảo tồn nguồn lợi cá cơm để phục vụ cho sản xuất nước mắm Phú Quốc. Tăng cường quảng bá cho sản phẩm nước mắm Phú Quốc bằng nhiều hình thức nhằm duy trì, bảo vệ, giữ gìn và phát triển nghề truyền thống xứng đáng là di sản quốc gia hướng tới di sản của nhân loại. Tổ chức lễ hội nước mắm Phú Quốc thường niên 1 năm/1 lần.
Ông Trần Giang Khuê, Trưởng Văn phòng đại diện Cục Sở hữu trí tuệ tại TP.HCM lấy ví dụ về chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm thịt bò Kobe của Nhật Bản, có giá bán lên đến hơn 10 triệu đồng/kg, trong khi thịt bò thông thường bán tại Việt Nam hiện nay chỉ khoảng 300 ngàn đồng/kg. Rõ ràng vai trò chỉ dẫn địa lý làm gia tăng giá trị rất cao. Vì vậy, đối với việc quản lý và sử dụng chỉ dẫn địa lý Phú Quốc cho sản phẩm nước mắm cũng hướng tới gia tăng giá trị để tăng thu nhập, chứ không phải sản xuất, bán được nhiều.
Việc chỉ dẫn địa lý “Phú Quốc” được bảo hộ trong và ngoài nước, đặc biệt là tại Liên minh châu Âu (EU) từ năm 2013, là minh chứng cho giá trị đặc thù, chất lượng vượt trội và uy tín quốc tế của sản phẩm. Từ năm 2014 đến nay, chính quyền thành phố Phú Quốc đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, tổ chức quốc tế và cộng đồng doanh nghiệp triển khai nhiều giải pháp nhằm bảo vệ và phát huy hiệu quả chỉ dẫn địa lý này.
