Bảo đảm chính sách đất đai cho đồng bào dân tộc thiểu số

Việt Nam có 54 dân tộc anh em, trong đó, đồng bào DTTS dân tộc thiểu số chiếm khoảng 14,7% dân số cả nước; mỗi dân tộc có những bản sắc văn hóa riêng, đa dạng, phong phú và thống nhất, hòa hợp. Trong suốt tiến trình cách mạng Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm tới người dân tộc thiểu số với những chính sách đồng bộ, được luật hóa, tạo điều kiện tốt nhất để đồng bào phát triển toàn diện, góp phần gìn giữ, củng cố và tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, vì sự phát triển của đất nước.

Bà Đoàn Thị Thanh Mỹ, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đất đai không chỉ là tư liệu sản xuất cơ bản mà còn là nền tảng văn hóa, xã hội quan trọng đối với đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) ở Việt Nam. Với đặc điểm lịch sử, kinh tế và xã hội riêng biệt, đồng bào DTTS thường sinh sống ở vùng miền núi, nơi điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, cơ sở hạ tầng còn hạn chế và tỷ lệ hộ nghèo cao so với mặt bằng chung của cả nước.

Do đó, trên cơ sở kế thừa Luật Đất đai 2013, Luật Đất đai năm 2024 đã dành một chương mục quan trọng để cụ thể hóa chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), với 7 quy định then chốt nhằm bảo đảm quyền lợi chính đáng và tạo điều kiện phát triển bền vững cho đồng bào.

Trước hết, Luật quy định chính sách hỗ trợ đất đai cho cá nhân là người DTTS thuộc hộ nghèo, cận nghèo tại vùng đồng bào DTTS và miền núi. Đây là nhóm đối tượng được giao đất ở, đất nông nghiệp lần đầu trong hạn mức và được miễn tiền sử dụng đất. Trường hợp đã được giao đất nhưng nay không còn hoặc thiếu đất ở thì tiếp tục được giao đất ở lần hai hoặc được phép chuyển mục đích từ các loại đất khác sang đất ở, đồng thời được miễn tiền sử dụng đất trong hạn mức. Nếu thiếu đất sản xuất, đồng bào được giao bổ sung đất nông nghiệp theo quy định.

Thứ hai, quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện phải xác định rõ diện tích các loại đất dành cho việc thực hiện chính sách hỗ trợ đồng bào DTTS. Đây là điểm mới quan trọng, bảo đảm tính chủ động, minh bạch trong phân bổ quỹ đất ngay từ khâu lập kế hoạch.

Thứ ba, Luật quy định dự án bố trí đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS được xếp vào nhóm dự án Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Điều này thể hiện rõ quan điểm ưu tiên, coi chính sách với đồng bào DTTS là một trong những nhiệm vụ phát triển chung của đất nước.

Thứ tư, Luật cũng xác định việc vi phạm chính sách về đất đai đối với đồng bào DTTS là hành vi bị nghiêm cấm. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để ngăn chặn tình trạng lợi dụng, trục lợi chính sách.

Thứ năm, Luật và các nghị định liên quan quy định rõ trách nhiệm của UBND các cấp trong việc rà soát, lập phương án triển khai chính sách đất đai đối với đồng bào DTTS, bảo đảm sát với thực tiễn và nhu cầu của từng địa phương.

Thứ sáu, để có nguồn lực triển khai, Quỹ phát triển đất sẽ ứng vốn cho các tổ chức được giao thực hiện chính sách hỗ trợ về đất đai đối với đồng bào DTTS. Đây là bước đi thiết thực nhằm khắc phục tình trạng thiếu vốn, chậm tiến độ trong bố trí đất ở, đất sản xuất cho đồng bào.

Thứ bảy, kinh phí thực hiện chính sách đất đai đối với đồng bào DTTS được bố trí từ ngân sách nhà nước và các nguồn vốn hợp pháp khác. Trong trường hợp địa phương không tự cân đối được, UBND cấp tỉnh sẽ báo cáo Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định hỗ trợ.

Có thể thấy, với hệ thống quy định đồng bộ, chặt chẽ, Luật Đất đai 2024 đã tạo hành lang pháp lý vững chắc để hiện thực hóa chính sách đất đai cho đồng bào DTTS. Vấn đề còn lại là sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền các cấp trong tổ chức thực thi, kịp thời tháo gỡ khó khăn, bảo đảm chính sách đi vào cuộc sống, góp phần nâng cao đời sống, sinh kế và phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số.