[Bài 3] Khi người dân trở thành ‘đại sứ du lịch xanh’

Chuyện đâu của riêng ai

Cách đây vài năm, cảnh túi nilon, vỏ hộp xốp, chai nhựa nằm ngổn ngang trên bãi biển Vũng Tàu, Long Hải hay Xuyên Mộc là chuyện bình thường. Rác không chỉ do du khách để lại mà còn từ sinh hoạt của chính người dân ven biển: thói quen dùng nhựa một lần, gom rác bỏ bừa ra bờ kè, để thủy triều mang đi. Cứ thế, biển trở thành nơi “gánh” mọi thứ phế thải.

Những đợt rác ồ ạt tràn vào bờ, du khách kêu ca, hình ảnh biển đẹp trở thành “điểm nóng” báo chí phản ánh, khiến cộng đồng giật mình nhận ra chính họ đang làm tổn thương nơi mình sinh sống và kiếm kế sinh nhai.

Từ năm 2024, các chương trình tuyên truyền “Không xả rác ra biển”, “Giữ biển sạch là giữ miếng cơm của mình” được chính quyền và các đoàn thể triển khai mạnh. Các hộ kinh doanh ven biển ký cam kết giảm túi nilon, đặt thùng rác trước quán. Nhiều gia đình bắt đầu chuẩn bị túi vải, chai thủy tinh mỗi khi ra biển, tập thói quen nhặt rác xung quanh sau khi vui chơi.

Ông Lê Văn Nghiệp, 62 tuổi, ngụ phường Thắng Tam, kể: “Ngày trước nghĩ biển rộng, rác rồi cũng trôi đi. Nay thấy khách chê, biển ô nhiễm, con cháu mình cũng không có chỗ tắm sạch nữa. Giữ biển là giữ cho chính mình”.

Không còn tâm lý “trách nhiệm của nhà nước”, người dân ven biển đã xem giữ biển sạch là việc cần làm mỗi ngày, không chờ đến các đợt ra quân lớn. Chính sự chuyển biến này giúp bãi biển trong lành hơn trước, giảm được lượng rác đổ trộm xuống biển từ nguồn sinh hoạt.

Ở khu vực Vũng Tàu, nhắc đến bảo vệ môi trường biển, nhiều người nghĩ ngay đến ông Vũ Văn Mạnh và chiếc xe máy cày chở đầy rác. Suốt nhiều năm, ông tự nguyện đi nhặt rác, mua sọt, bao tải và bỏ tiền sắm xe để vận chuyển rác lên điểm tập kết.

Việc làm bền bỉ của ông lan tỏa mạnh mẽ, thu hút hơn 100 người dân và tình nguyện viên đồng hành, giúp các bãi biển sạch hơn và giảm gánh nặng cho công nhân vệ sinh. “Nhờ có xe của ông Mạnh, chúng tôi đỡ cực hơn nhiều”, chị Lê Thị Bình, công nhân dọn rác ở Long Cung - Thủy Tiên chia sẻ.

Phong trào này tiếp tục mở rộng, thu hút hàng trăm người từ các câu lạc bộ và du khách tham gia dọn rác ở nhiều bãi biển. Thông điệp chung là rõ ràng: giữ gìn môi trường biển không phải việc của riêng ai, mà là trách nhiệm của cả cộng đồng để điểm đến luôn sạch đẹp, đáng nhớ với du khách.

Tại Bãi Sau (phường Vũng Tàu), UBND phường đã phối hợp với Công ty TNHH Tâm Hoàng Thiên đưa vào vận hành thử nghiệm xe sàng cát tự động vào ban đêm, từ 20h đến rạng sáng để làm sạch cát và thu gom rác thải tồn đọng như túi nylon, vỏ chai, que kem, vỏ dừa và gỗ vụn. Xe hoạt động nhẹ nhàng, không gây ồn, cuốn cát lẫn rác lên bộ lọc; cát sạch được trả lại bãi, còn rác được gom vào khoang chứa. Sau mỗi lượt chạy, bãi biển sớm trở nên phẳng mịn và sạch sẽ hơn.

6 tháng đầu năm, du lịch của Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) đạt nhiều kết quả khả quan. Tổng lượt khách đến tham quan, vui chơi giải trí, tắm biển và nghỉ dưỡng gần 10,6 triệu lượt, tăng gần 30% so cùng kỳ. Trong đó, tổng lượt khách lưu trú ước đạt gần 3 triệu lượt, tăng hơn 17% so cùng kỳ. Riêng khách quốc tế lưu trú ước đạt 169.374 lượt, tăng 21% so cùng kỳ. Tổng doanh thu từ khách du lịch ước đạt 11.037 tỷ đồng, tăng 26,66% so với cùng kỳ.

Những mô hình cộng đồng lan tỏa thói quen xanh

Không chỉ dừng lại ở việc nhặt rác, giảm thiểu rác thải và chất thải rắn ra ngoài môi trường, người dân TP.HCM đã ý thức hơn về những thói quen xanh, ý thức bảo bệ môi trường. Điều này không chỉ giúp cuộc sống trở nên trong lành, có ý nghĩa hơn mà khiến phố biển của TP.HCM trở nên đáng sống hơn, thu hút khách du lịch hơn.

Hành động bảo vệ môi trường đang trở thành thói quen và mục tiêu để mỗi tập thể ven biển TP.HCM cùng quyết tâm thực hiện. Mỗi tuần, hàng trăm người dân, học sinh, thanh niên ra bãi biển nhặt rác, thu gom phế liệu. Việc này không chỉ làm sạch biển mà còn gieo thói quen cho trẻ nhỏ, để bảo vệ biển thành văn hóa sống.

Từ ý thức mới về bảo vệ môi trường, chung tay giảm thiểu rác thải nhựa, nhiều mô hình cộng đồng được hình thành, giúp thói quen giảm rác trở nên cụ thể và dễ duy trì. Trong đó phải kể đến việc phân loại rác tại nguồn tại nhiều khu phố ở Vũng Tàu, Bà Rịa và Long Hải… đã được cấp thùng rác hai ngăn, người dân được hướng dẫn tách rác hữu cơ và tái chế. Rác sạch hơn, dễ thu gom và hạn chế mùi hôi, bãi biển bớt áp lực xử lý sau mỗi kỳ lễ.

Mô hình “Ngôi nhà của pin” được cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và toàn thể người dân thực hiện thu gom pin đã qua sử dụng hàng ngày trong sinh hoạt, bỏ vào thùng đựng pin được bố trí. Những “ngôi nhà gỗ” thu gom pin thải được đặt ở trường học, trụ sở khu phố, tránh tình trạng pin độc hại vứt lẫn trong rác sinh hoạt hay ra biển.

Hay mô hình “Đô thị xanh - Nâng bước em đến trường” tập kết phế liệu tái chế được UBND phường Vũng Tàu đặt tại khu dân cư, trường học. Số tiền bán phế liệu được gây quỹ hỗ trợ học sinh nghèo, khiến hành động phân loại rác trở nên vừa ý nghĩa vừa thiết thực.

Những mô hình này xuất phát từ cộng đồng, dễ duy trì và tạo hiệu ứng dây chuyền. Chị Trần Thị Lan, tiểu thương chợ Phước Tỉnh, chia sẻ: “Giờ phân loại rác thành thói quen. Gom chai lọ bán gây quỹ, túi sinh học khách cũng thích hơn. Mình giữ sạch trước cửa nhà, khách vui, biển sạch”.

Nhờ các mô hình tự quản, lượng rác thải sinh hoạt không còn đổ dồn ra biển như trước. Theo thống kê, lượng rác phát sinh tại một số bãi tắm công cộng đã giảm khoảng 15-20% so với cùng kỳ năm trước. Hình ảnh biển sạch, cộng đồng thân thiện hơn cũng được du khách ghi nhận tích cực trên các nền tảng mạng xã hội, góp phần tạo thương hiệu “du lịch xanh” cho TP.HCM.

Từ những hành động nhỏ như bỏ rác đúng nơi, giảm nhựa dùng một lần, phân loại phế liệu, người dân ven biển đang dần trở thành “người gác biển” thực thụ. Khi ý thức cộng đồng thay đổi, biển được trả lại vẻ trong xanh, du khách cũng quay trở lại với niềm tin và tình cảm tốt đẹp hơn dành cho điểm đến.