Cây lê xanh là loại cây ăn quả đặc sản ở vùng ôn đới nước ta, chỉ trồng được ở khu vực vùng núi có độ cao từ 1.600 m so với mực nước biển trở lên, hiện nay chỉ còn tại các xã vùng cao khu vực thượng huyện Bắc Hà (Lào Cai) như xã Tả Văn Chư, Lùng Cải, Lầu Thí Ngài, Lùng Phình.
Đây là loại quả có hình bầu dục, khi chín vỏ màu xanh, má phớt hồng, quả có trọng lượng từ 300 - 500g, thịt quả trắng, nhiều nước ăn ngọt, có vị thơm mát, năng suất cao, được mùa 1 cây lê có tuổi từ 8-15 thu từ 4 - 6 tạ quả.
Thông thường vào cuối tháng 8 và đầu tháng 9 dương lịch mới là mùa thu hoạch quả lê xanh. Nhưng năm nay do thời tiết khô nắng kéo dài nên lê xanh đã chín sớm, cho thu hoạch hơn 10 ngày nay…
Bà Lê Thị Hải, 57 tuổi, ở thị trấn Bắc Hà – một “tay” buôn hoa quả có tiếng ở chợ Bắc Hà cho biết: Vụ thu hoạch lê xanh này sớm hơn mọi năm gần 2 tháng nhưng lê vẫn được mùa, giá cao gấp 2 - 3 lần so với vụ trước. Hiện giá lê xanh mua tại gốc từ 7.000 - 17.000 đồng/kg, bán lẻ tại thị trường huyện từ 10.000 - 20.000 đồng/kg, vận chuyển ra thị trường khác có giá dao động từ 30.000 - 40.000 đồng/kg. So với năm 2009, giá lê xanh trung bình 6.000 đồng/kg thì vụ này giá cao gấp gần 3 lần.
Giá lê chia làm 3 loại: loại 1 trung bình 20 ngàn đồng/kg, loại 2 giá 15 ngàn đồng/kg, loại 3 giá 10 ngàn đồng/kg. Ước tính vụ này Bắc Hà thu gần 100 tấn quả lê xanh đặc sản, trị giá trên 1 tỷ đồng.
Thập kỷ 90 có lúc diện tích cây lê xanh lên đến gần 100ha, những năm gần đây khí hậu nóng dần lên, một số cây già cỗi đã chết, trong khi lê xanh không phải chỗ nào cũng trồng được, người dân chưa có kinh nghiệm trong việc cải tạo, nhân giống, chủ yếu lấy hạt gieo “mọc thì mọc, không mọc thì thôi” nên diện tích suy giảm xuống còn hơn 15 ha. Chính vì vậy huyện Bắc Hà quan tâm giữ gìn, phát triển, mở rộng diện tích, nâng cao hiệu quả kinh tế, góp phần xoá nghèo, nâng cao đời sống đồng bào Mông. Từ năm 2006 đến nay, huyện đã đầu tư, vận động đồng bào Mông ở xã Tả văn Chư, Lùng Cải, Lầu Thí Ngài, Lùng Phình trồng mới gần 30 ha cây lê xanh.
Đặc biệt cùng với việc trồng mới cây lê xanh, từ năm 2002 đến nay, huyện Bắc Hà đã tiến hành trồng thí điểm thành công 3,5 ha giống lê Tai-nung (có nguồn gốc từ Đài Loan). Hứa hẹn mở rộng diện tích, góp phần phát triển Bắc Hà trở thành vùng trồng cây lê đặc sản của nước ta, đem lại nguồn thu nhập, góp phần xóa nghèo, nâng cao đời sống đồng bào dân tộc Mông địa phương.
