Từ 1/10, hệ thống CIFER của Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) tự động khóa chức năng tiếp nhận gia hạn hồ sơ với 118 doanh nghiệp đến hạn tái đăng ký theo Lệnh 248. Đây là cơ chế vận hành mặc định, không có quy trình gia hạn thủ công.
Tới 20/11, hệ thống mới được mở trở lại, sau khi Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật gửi 2 công hàm vào 6/10 và 24/10, đề nghị GACC xem xét. Điều này khiến nhóm doanh nghiệp kể trên còn khoảng 20 ngày để hoàn thiện thủ tục trước 16/12 - mốc thời gian được Cục đặt ra trong bối cảnh cơ quan quản lý phải rà soát 13 mục yêu cầu kỹ thuật trước khi chuyển hồ sơ sang phía Trung Quốc.
Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Nguyễn Quý Dương. Ảnh: Bảo Thắng.
75% doanh nghiệp không hoàn thiện hồ sơ đúng hạn trên CIFER
Trong số 598 hồ sơ đăng ký trên CIFER thuộc thẩm quyền xác thực của Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, có 118 doanh nghiệp thuộc nhóm phải tái đăng ký đợt đầu, gồm các mặt hàng gạo, hạt điều, quả khô, quả đông lạnh và gia vị. Đây là nhóm sản phẩm bắt buộc phải có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền trước khi GACC thẩm định.
Theo Phó Cục trưởng Nguyễn Quý Dương, trước thời điểm hệ thống tự đóng vào 1/10, GACC đã gửi thông báo nhắc nộp hồ sơ tới từng doanh nghiệp, thông qua tài khoản CIFER và email. Tuy nhiên, đến hạn cuối là 30/9, Cục chỉ nhận được hồ sơ của 29 đơn vị. 89 doanh nghiệp còn lại (khoảng 75%) không gửi lên hệ thống CIFER, dẫn đến việc không thể gia hạn đúng kỳ.
Theo Điều 20 Lệnh 248, doanh nghiệp phải chủ động nộp hồ sơ gia hạn từ 3 đến 6 tháng trước khi mã số cũ hết hạn. Ông Dương khẳng định, quy định này đã được phổ biến xuyên suốt từ năm 2021, được nhắc trong nhiều cuộc họp và cả hội nghị trực tuyến vừa tổ chức hôm 5/8.
Tới 22/9, Cục tiếp tục ban hành công văn nhắc nhở về việc gia hạn đăng ký doanh nghiệp xuất khẩu thực phẩm có nguồn gốc thực vật vào Trung Quốc theo Lệnh 248, trong đó đã thông tin đầy đủ yêu cầu, quy trình và thời hạn thực hiện gia hạn đăng ký trên hệ thống CIFER.
“Cơ quan quản lý đã cung cấp thông tin đầy đủ. Việc doanh nghiệp có theo dõi và nộp đúng hạn hay không là yếu tố Cục không kiểm soát được”, ông Dương nói.
Trường hợp của 3 doanh nghiệp Gentraco, Vinarice và Thành Tín là ngoại lệ. Dù nộp hồ sơ trong thời hạn 3-6 tháng theo quy định của Lệnh 248, hệ thống lại không tiếp nhận. Vấn đề này đã được Cục trả lời bằng Công văn số 4387/TTTV-ATTPMT.
Nguyên nhân được Cục xác định là: Điều 20 Lệnh 248 chưa quy định rõ khoảng thời gian để cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu (ở đây là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật) tiếp nhận và chuyển hồ sơ gia hạn, dẫn đến phát sinh vướng mắc kỹ thuật trong quá trình triển khai.
Cục đã làm việc với GACC, bằng 2 công hàm nói trên, đề nghị xem xét mở hệ thống CIFER để doanh nghiệp có thể tiếp tục hoàn thiện hồ sơ gia hạn. Đến nay, hồ sơ của các doanh nghiệp, bao gồm cả Gentraco, Vinarice và Thành Tín đã được tiếp nhận và chuyển tiếp bình thường trên CIFER. Doanh nghiệp có thể theo dõi tiến độ trực tiếp bằng tài khoản của mình.
Thủ tục đăng ký cho doanh nghiệp xuất khẩu vào Trung Quốc trên cổng CIFER. Ảnh: GACC.
Tránh rủi ro 'đi tắt giờ'
Phó Cục trưởng Nguyễn Quý Dương lưu ý, việc mở gia hạn trên CIFER Trung Quốc chỉ thông báo tới doanh nghiệp qua tài khoản hệ thống. Cục không nhận được thông báo chính thức.
Một số doanh nghiệp, vì nhiều lý do, có thể chưa nắm được thông tin này, khiến tiến độ có nguy cơ bị gián đoạn. Do đó, trong công văn gửi các hiệp hội ngành hàng, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đề nghị doanh nghiệp nộp hồ sơ tái đăng ký trước 16/12 để đủ thời gian thẩm định và gửi sang phía Trung Quốc trước khi hệ thống tiếp nhận tự động khóa vào 1/1/2026.
Theo ông Dương, những hồ sơ nộp quá sát hạn, chẳng hạn như gửi ngày 28-29/9 trong đợt trước, khiến Cục không thể đánh giá đầy đủ 13 mục kỹ thuật trước khi hệ thống tự đóng vào 1/10. “Khoảng thời gian giữa nộp - thẩm định - chuyển tiếp phải đủ rộng thì hồ sơ mới có thể thông suốt”, ông nói.
Trong đợt gia hạn đến 31/12 này, nếu doanh nghiệp nộp muộn và hồ sơ chưa đầy đủ, Cục cân nhắc khả năng sẽ chuyển tiếp theo cơ chế tự động. Khi đó, mọi rủi ro liên quan đến thương mại, bao gồm khả năng gián đoạn xuất khẩu, sẽ do doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm.
Cục cũng lưu ý nhiều hồ sơ doanh nghiệp gửi lên CIFER chỉ có đơn đề nghị mà không đính kèm tài liệu theo đúng yêu cầu của GACC. Đây cũng là một phần nguyên nhân khiến khá nhiều hồ sơ không đủ cơ sở xem xét. Những nội dung thiếu này không thể hoàn thiện vào phút cuối, đặc biệt trong bối cảnh còn chưa đầy 3 tuần nữa là hết hạn.
Đánh giá về thủ tục gia hạn mã số trên hệ thống CIFER, ông Dương nhấn mạnh là "đơn giản hơn nhiều so với đăng ký lần đầu". Tuy nhiên, việc thực hiện chậm có thể dẫn đến gián đoạn xuất khẩu ngay giai đoạn cao điểm trước Tết, thời điểm thị trường Trung Quốc tiêu thụ mạnh các mặt hàng nông sản của Việt Nam.
Cục đã kích hoạt chế độ hỗ trợ 24/24 qua điện thoại và email, đồng thời đề nghị các hiệp hội tăng cường truyền thông nội bộ để doanh nghiệp trong ngành nắm được thời hạn và yêu cầu kỹ thuật. Trong tuần vừa qua, một số doanh nghiệp đã gửi bổ sung hồ sơ. Dù vậy, số lượng tồn lại vẫn khá lớn.
“Khoảng 20 ngày tới là giai đoạn quyết định. Doanh nghiệp xử lý càng sớm thì giảm được càng nhiều nguy cơ ùn tắc kỹ thuật và gián đoạn giao thương”, ông Dương bày tỏ.
