Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 132/2025/NĐ-CP và Nghị định số 133/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025, quy định phân định thẩm quyền giữa cấp tỉnh và cấp xã; mở rộng phân quyền, phân cấp cho UBND cấp tỉnh và Chủ tịch UBND cấp tỉnh, nhằm tăng cường tính chủ động của địa phương trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về khoa học và công nghệ (KHCN).
Nghị định được xây dựng trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh và cấp xã), bỏ cấp huyện, với mục tiêu tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Nghị định số 133/2025/NĐ-CP phân quyền 16 nhiệm vụ và phân cấp 62 nhiệm vụ, bao gồm cấp phép viễn thông, sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, quản lý tần số vô tuyến điện và đổi mới sáng tạo.
Quy định này giúp địa phương quyết định, thực hiện và chịu trách nhiệm, trong khi Bộ KHCN đóng vai trò giám sát và hỗ trợ kỹ thuật; đồng thời cải cách hành chính được đẩy mạnh nhằm đơn giản hóa thủ tục, nâng cao hiệu lực quản lý và thúc đẩy chuyển đổi số trên phạm vi toàn quốc.
Đáng chú ý, nội dung trọng tâm của Nghị định 132/2025/NĐ-CP nêu rõ, UBND cấp xã được phân quyền thực hiện 5 nhóm nhiệm vụ trong các lĩnh vực quản lý Nhà nước gồm: Đo lường; chất lượng sản phẩm, hàng hóa; công nghệ thông tin; cung cấp thông tin trên môi trường mạng.
Cụ thể, đối với nhiệm vụ kiểm tra nhà nước về đo lường: Theo quy định tại Điều 4 của Nghị định, UBND cấp xã, phường, đặc khu (gọi chung là cấp xã) có thẩm quyền kiểm tra nhà nước về đo lường trong phạm vi địa phương.
Nội dung kiểm tra bao gồm: Phép đo, phương tiện đo và lượng của hàng đóng gói sẵn khi lưu thông trên thị trường. Quy định được triển khai theo đúng hướng dẫn tại Luật Đo lường (khoản 3 Điều 46) và Nghị định số 86/2012/NĐ-CP của Chính phủ (khoản 4 Điều 13).
Trình tự, thủ tục kiểm tra nhà nước về đo lường cũng được quy định trong Phụ lục kèm theo Nghị định này nhằm đảm bảo tính minh bạch và đồng bộ trong thực thi pháp luật tại cơ sở.
Đối với nhiệm vụ quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa: Tại Điều 5 quy định, UBND cấp xã thực hiện quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa trên địa bàn mình quản lý. Việc thực hiện tuân theo quy định tại khoản 3 Điều 33 Nghị định số 132/2008/NĐ-CP, bảo đảm giám sát chất lượng và an toàn cho người tiêu dùng ngay từ cấp cơ sở.
Đối với trách nhiệm về công nghệ thông tin: Tại Điều 6 của Nghị định phân định rõ thẩm quyền của UBND cấp tỉnh và UBND cấp xã. Theo đó, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm hướng dẫn UBND cấp xã cũng như các tổ chức, cá nhân trong quản lý đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin sử dụng vốn ngân sách nhà nước trong phạm vi quản lý theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 61 Nghị định số 73 về quy định quản lý đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước.
UBND cấp xã có nhiệm vụ thực hiện quản lý đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin trong phạm vi quyền hạn của mình, theo điểm b và c khoản 2 Điều 61 của Nghị định số 73.
UBND cấp xã được phân quyền thực hiện 5 nhóm nhiệm vụ quản lý KHCN, trong đó có nội dung được cung cấp thông tin trên môi trường mạng. Ảnh: Minh họa.
Về cung cấp thông tin trên môi trường mạng, Nghị định thể hiện vai trò chủ động của cấp xã. Tại Điều 7, Nghị định nhấn mạnh trách nhiệm của UBND cấp xã trong việc công khai và cung cấp thông tin trên môi trường mạng, bao gồm: Thông tin về chiến lược, kế hoạch, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội; Các dữ liệu cơ bản như tổ chức bộ máy hành chính, bản đồ địa giới, điều kiện tự nhiên, lịch sử, truyền thống văn hóa, di tích, danh thắng, tiểu sử tóm tắt và nhiệm vụ đảm nhiệm của lãnh đạo địa phương, nhằm hiện đại hóa công tác quản lý và tăng cường tính công khai, minh bạch trong hoạt động hành chính.
Trong bối cảnh tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước tại địa phương, đặc biệt trong lĩnh vực KHCN, việc phân định rõ ràng thẩm quyền giữa UBND cấp tỉnh và cấp xã trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ KH-CN nhằm tăng cường hiệu lực quản lý, thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin, đảm bảo chất lượng hàng hóa và hoạt động đo lường tại cơ sở.
Qua đó, chính quyền địa phương 2 cấp sẽ hoạt động hiệu quả hơn, sát thực tế hơn, góp phần thực hiện tốt mục tiêu cải cách hành chính và phát triển bền vững đất nước.
Việc ban hành Nghị định không chỉ là bước đi phù hợp trong tiến trình cải cách thể chế, mà còn là tiền đề quan trọng để đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại địa phương trong thời gian tới.
