Giao thông xanh
Giao thông xanh đang là lĩnh vực có tốc độ chuyển đổi rõ rệt nhất. Quyết định 876/2022/QĐ-TTg đặt ra yêu cầu rất cụ thể: đến năm 2040 dừng sản xuất và nhập khẩu ôtô, xe máy dùng nhiên liệu hóa thạch; đến năm 2050, 100% phương tiện đường bộ phải sử dụng điện hoặc năng lượng tái tạo. Đây là lộ trình có tính ràng buộc cao, buộc doanh nghiệp và người tiêu dùng phải chuyển sang phương tiện xanh.
Đến năm 2050, 100% phương tiện đường bộ phải sử dụng điện hoặc năng lượng tái tạo. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Sự phát triển của xe điện là một trong những xu hướng bùng nổ tại Việt Nam. Việc ngày càng nhiều doanh nghiệp trong nước và quốc tế đầu tư vào sản xuất xe điện, pin và trạm sạc giúp thị trường trở nên sôi động, tạo ra động lực giảm phát thải từ giao thông đường bộ. Xe điện không phát thải trong quá trình vận hành và có thể giảm đáng kể lượng khí thải nếu nguồn điện dùng để sạc đến từ năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, sự chuyển đổi này vẫn cần được hỗ trợ bằng các chính sách đồng bộ như ưu đãi thuế, trợ giá hạ tầng sạc, tiêu chuẩn an toàn pin và hệ thống thu hồi, tái chế pin sau sử dụng nhằm bảo đảm tính bền vững toàn chuỗi giá trị.
Phát triển năng lượng xanh
Năng lượng tái tạo giữ vai trò trụ cột trong tiến trình giảm phát thải. Việt Nam đang có lợi thế lớn với tiềm năng điện gió trên 500 GW và mức bức xạ mặt trời cao quanh năm. Tính đến năm 2024, tổng công suất nguồn điện đạt khoảng 80 GW, trong đó hơn 24 GW từ các nguồn tái tạo. Riêng quý I/2025, năng lượng tái tạo đã đóng góp 16% sản lượng điện quốc gia, gồm 6,69 tỷ kWh điện mặt trời và 4,45 tỷ kWh điện gió.
Theo Quy hoạch điện VIII, Việt Nam sẽ ưu tiên điện gió, điện mặt trời, sinh khối, đồng thời nghiên cứu sâu hơn hydro xanh và các hệ thống lưu trữ năng lượng. Nhiều dự án quy mô lớn đang thu hút dòng vốn quốc tế. WB hỗ trợ 11,3 triệu USD cho các dự án tiết kiệm năng lượng, trong khi IFC cam kết hơn 400 triệu USD cho năng lượng tái tạo. Nhờ đó, hạ tầng năng lượng xanh của Việt Nam đang dần được nâng cấp, tạo nền tảng cho hệ thống điện phát thải thấp trong nhiều thập kỷ tới.
Công nghệ xanh: Tối ưu sản xuất, giảm phát thải
Ở lĩnh vực công nghiệp, công nghệ xanh thể hiện ở tối ưu quy trình sản xuất, sử dụng vật liệu mới và tăng cường tái chế. Nhiều doanh nghiệp đã triển khai hệ thống quản lý năng lượng, cải tiến dây chuyền để giảm tiêu hao nhiên liệu và nguyên liệu. Chính phủ cũng ban hành Nghị định 09/2021/NĐ-CP nhằm thúc đẩy sử dụng vật liệu không nung và vật liệu các-bon thấp. Mục tiêu đến năm 2030, ít nhất 25% vật liệu xây dựng chủ lực của Việt Nam sẽ được chứng nhận “xanh”.
Công nghệ xanh thể hiện ở tối ưu quy trình sản xuất, giảm tiêu hao nhiên liệu và nguyên liệu. Ảnh: Minh Anh.
Một hướng đi đáng chú ý là thu hồi và tái chế chất thải công nghiệp. Nhiều cơ sở đã lắp đặt hệ thống chưng cất dung môi thải để tái sử dụng, đồng thời thu hồi môi chất lạnh từ các thiết bị cũ. Panasonic Việt Nam là ví dụ điển hình: hãng đã thu hồi hơn 390 kg môi chất lạnh, tái chế thành công gần 300 kg và tiêu hủy phần còn lại an toàn, giúp giảm khoảng 720 tấn CO₂.
Cùng với đó, Quyết định 469/QĐ-TTg năm 2024 của Chính phủ yêu cầu từ năm 2029 dừng sản xuất và nhập khẩu điều hòa sử dụng môi chất lạnh có chỉ số GWP cao. Hiện nhiều hãng đã chuyển từ R410A sang R32 - loại môi chất có GWP thấp hơn gần 70%. Những thay đổi này cho thấy công nghệ xanh có thể mang lại hiệu quả trực tiếp, thiết thực và rõ ràng trong giảm phát thải.
PGS.TS Nguyễn Thế Chinh, Phó Chủ tịch Hội Kinh tế môi trường Việt Nam khẳng định: Phát triển công nghệ xanh đang trở thành giải pháp then chốt để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Tuy chặng đường phía trước còn nhiều thách thức từ nguồn vốn, hạ tầng đến chuyển giao công nghệ nhưng những bước đi đầu tiên đã cho thấy quyết tâm và tầm nhìn dài hạn.
