Khoa học công nghệ: Bước chuyển mình của ngành trồng trọt

MC 1: Đào Thanh

Xin kính chào quý vị và bà con, cảm ơn quý vị và bà con đã quay trở lại với Nông nghiệp Radio.

Thưa quý vị và bà con, trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ, bước vào giai đoạn phát triển mới, khoa học và công nghệ được xem là nền tảng quan trọng, đóng vai trò đòn bẩy thúc đẩy tăng trưởng trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là nông nghiệp và môi trường. Những năm gần đây, nhờ ứng dụng mạnh mẽ các tiến bộ khoa học công nghệ, nền nông nghiệp nước ta đã có bước phát triển vượt bậc: nhiều giống cây trồng, vật nuôi mới có năng suất và chất lượng vượt trội được nghiên cứu, đưa vào sản xuất, góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới.

MC2:

Trong số các lĩnh vực của nông nghiệp, trồng trọt chính là ngành chịu tác động lớn nhất và cũng được hưởng lợi nhiều nhất từ khoa học công nghệ.

Theo thống kê từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chỉ trong vòng 10 năm trở lại đây, hàng trăm giống cây trồng mới đã được nghiên cứu và công nhận. Trong đó có thể kể đến các giống lúa như ĐT8, OM5451, ST24, ST25 — không chỉ cho năng suất cao mà còn đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng khắt khe của thị trường quốc tế. Đáng chú ý hơn, khoa học công nghệ còn mở ra cơ hội “hồi sinh” và phát triển các giống cây trồng bản địa quý hiếm. Thay vì mai một, các giống bản địa như lúa nếp Tú Lệ, cam Vinh, hay bưởi Đoan Hùng nay đã được cải tiến để đạt năng suất và chất lượng vượt trội, trong khi vẫn giữ được hương vị và đặc tính truyền thống vốn có.

Tại Sơn La, một tỉnh miền núi vùng Tây Bắc, vốn gắn liền với hình ảnh khó khăn, thiếu thốn và hạn chế về trình độ văn hóa. Thế nhưng, nơi đây đã vươn lên trở thành một kỳ tích nông nghiệp với sự phát triển mạnh mẽ của cây ăn quả trên đất dốc. Đến năm 2024, Sơn La tự hào dẫn đầu cả nước về diện tích trồng cây ăn quả, giúp hàng chục nghìn hộ dân đổi đời nhờ nông nghiệp bền vững. Sự chuyển mình này không đến một cách ngẫu nhiên. Ngay từ năm 2015, tỉnh Sơn La đã chú trọng ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp. Người dân được tiếp cận các phương pháp canh tác tiên tiến, dưới sự hướng dẫn trực tiếp của các chuyên gia từ Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Theo lời kể của ông Hoàng Văn Chất, nguyên Bí thư tỉnh ủy Sơn La, tỉnh đã đưa ra những chính sách hỗ trợ để giúp người dân học hỏi và áp dụng những kỹ thuật canh tác mới, từ đó nâng cao sản xuất, phát triển kinh tế.

Băng ông Hoàng Văn Chất

MC 2

Không chỉ có những giống mới, các giải pháp canh tác tiến bộ, một trong những thành tựu nổi bật của khoa học công nghệ trong lĩnh vực trồng trọt hiện nay chính là công nghệ chỉnh sửa gen — được coi là bước tiến chiến lược, đang mở ra kỷ nguyên mới trong chọn tạo giống cây trồng.

Khác với công nghệ biến đổi gen truyền thống, công nghệ chỉnh sửa gen cho phép can thiệp chính xác vào hệ gene của cây trồng mà không cần đưa DNA ngoại lai vào, từ đó vừa đảm bảo an toàn sinh học, vừa giữ được đặc tính quý giá của giống bản địa. Công nghệ này giúp cải thiện các tính trạng quan trọng như năng suất, khả năng chống chịu sâu bệnh, thích nghi tốt hơn với biến đổi khí hậu, tất cả với chi phí thấp và thời gian nghiên cứu rút ngắn đáng kể.

Song, để công nghệ này phát huy hiệu quả thực sự, giới chuyên gia cho rằng cần sớm hoàn thiện hệ thống chính sách hỗ trợ phù hợp. Cụ thể, cần đầu tư mạnh hơn cho các nhóm nghiên cứu trong nước, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế với các viện, trường, tổ chức có kinh nghiệm và tiềm lực trong lĩnh vực chỉnh sửa gen. Ngoài ra, việc xây dựng một cơ chế quản lý linh hoạt, minh bạch cũng là yêu cầu cấp thiết để có thể đánh giá, cấp phép và đưa các sản phẩm giống chỉnh sửa gen ra thị trường nhanh chóng, an toàn và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Tiến sĩ Đỗ Tiến Phát, Trưởng phòng Công nghệ tế bào thực vật thuộc Viện Công nghệ sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam chia sẻ:

Băng TS Đỗ Tiến Phát:

“Một khung pháp lý rõ ràng sẽ là nền tảng để kết nối nghiên cứu - quản lý - doanh nghiệp, giúp đưa các sản phẩm từ phòng thí nghiệm nhanh chóng ra thị trường.”

MC 2:

Không chỉ trong trồng trọt, mà ở hầu hết các lĩnh vực khác của nông nghiệp như chăn nuôi, thủy sản, bảo vệ thực vật hay quản lý môi trường nông thôn, khoa học công nghệ đang trở thành lực đẩy quan trọng, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu.

Nhờ ứng dụng khoa học công nghệ, nhiều khâu trong chuỗi giá trị nông sản từ sản xuất, thu hoạch đến chế biến, bảo quản và tiêu thụ đều được cải tiến đáng kể. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng nông sản mà còn giúp tăng giá trị gia tăng, mở rộng thị trường xuất khẩu và xây dựng thương hiệu nông sản Việt trên trường quốc tế.

Nhấn mạnh vai trò trung tâm của khoa học công nghệ trong chiến lược phát triển nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và bền vững. Để từ đó ngành nông nghiệp Việt Nam không những đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, mà còn tạo dựng được vị thế trên thị trường quốc tế với những mặt hàng nông sản chất lượng cao, giá trị xuất khẩu ngày càng tăng. TS. Nguyễn Văn Long, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ NN&MT chia sẻ các trụ cột chiến lược để đổi mới hoạt động khoa học, công nghệ của toàn ngành trong thời gian tới.

Băng ông Nguyễn Văn Long:

MC 1:

Vâng thưa quý vị và bà con, có thể thấy, với mục tiêu phát triển nông nghiệp hiện đại thì khoa học công nghệ không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu. Từ những thửa ruộng, vườn cây đến phòng thí nghiệm và cả những dây chuyền chế biến hiện đại, dấu ấn của công nghệ ngày càng rõ nét, góp phần làm nên một nền nông nghiệp xanh – thông minh – bền vững. Chặng đường phía trước của ngành nông nghiệp chắc chắn vẫn còn nhiều khó khăn, song với nền tảng vững chắc từ khoa học công nghệ và sự đồng hành của bà con nông dân, doanh nghiệp cùng chính sách hỗ trợ kịp thời từ Nhà nước, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng vào một nền nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững, có trách nhiệm và mang tầm vóc toàn cầu.

MC 2: Bây giờ mời quý vị và bà con cùng đến với một số tin vắn trong lĩnh vực canh tác cây trồng.

MC 1:

Thưa quý vị và bà con, Hà Tĩnh hiện có hơn 1.200 ha chè, sản lượng gần 14.000 tấn/năm, mang lại thu nhập ổn định cho người dân. Khuyến cáo từ Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi tỉnh, trong mùa nắng hạn, người dân cần đặc biệt chú ý tưới nước, tấp ủ gốc để giữ ẩm cho cây, nhất là tại những nương chè chưa có cây che bóng mát. Sau đợt nắng nóng cần cắt, dọn hết những búp non và lá bị cháy táp trên mặt tán, thực hiện bón phân cân đối, ưu tiên sử dụng phân hữu cơ, phân vi sinh để tăng sức đề kháng cho cây. Ngoài ra, việc đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm, chủ động nguồn nước lâu dài, chăm sóc theo hướng quản lý dịch hại tổng hợp (IPHM) là giải pháp then chốt để đảm bảo năng suất, chất lượng cây chè bền vững.

MC 2:

Toàn huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La hiện có hơn 12.000ha cây ăn quả, trong đó, diện tích trồng xoài chiếm hơn 3.300ha. Dự kiến trong năm nay, sản lượng xoài của Yên Châu đạt gần 25.000 tấn, đóng góp quan trọng trong tổng sản lượng khoảng hơn 104.000 tấn quả của toàn huyện. Với nỗ lực nâng cao chất lượng và giá trị nông sản, sản lượng trái cây xuất khẩu của huyện dự kiến đạt hơn 9.300 tấn, đem về giá trị gần 4,9 triệu USD, tăng 25% so với năm 2024. Một trong những bước tiến mới của nông dân Yên Châu là việc áp dụng kỹ thuật bao trái xoài. Tại lễ phát động phong trào bao trái phục vụ tiêu thụ và xuất khẩu năm 2025 do UBND huyện vừa tổ chức, các chuyên gia nông nghiệp đã hướng dẫn bà con cách bao trái xoài đúng kỹ thuật. Việc bao trái không chỉ giúp phòng ngừa sâu bệnh, hạn chế côn trùng gây hại mà còn giúp quả phát triển đồng đều, mẫu mã đẹp, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu khắt khe của thị trường quốc tế.

MC 1:

Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Huế vừa có thông báo gửi các địa phương về việc hỗ trợ chế phẩm sinh học xử lý rơm rạ sau thu hoạch lúa vụ Đông Xuân. Theo đó Sở NN&MT phối hợp với Công ty CP Tập đoàn Quế Lâm hỗ trợ 1 tấn chế phẩm sinh học để xử lý rơm rạ cho các địa phương. Sở NN&MT đề nghị các địa phương lựa chọn các hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn để tiếp nhận, cấp phát và triển khai sử dụng kịp thời chế phẩm sinh học. Trong quá trình sử dụng, đề nghị các địa phương thông báo thời gian, địa điểm xử lý cho cán bộ kỹ thuật của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật; Trung tâm Khuyến nông và Công ty CP Tập đoàn Quế Lâm phối hợp hướng dẫn trực tiếp cho người dân nhằm tổ chức triển khai có hiệu quả sử dụng chế phẩm sinh học xử lý rơm rạ.

Nội dung vừa rồi cũng đã kết thúc chương trình của Nông nghiệp Radio hôm nay, cảm ơn sự chú ý theo dõi của quý vị và bà con, xin chào và hẹn gặp lại.