Ngày 28/5, Sở Xây dựng TP HCM đã trình UBND thành phố "Đề án chỉnh trang nhà ở trên và ven sông, kênh, rạch giai đoạn 2025 - 2030", với mục tiêu di dời khoảng 39.600 căn nhà tại 398 tuyến kênh rạch chưa được cải tạo, thuộc địa bàn 16 quận, huyện và TP Thủ Đức.
Theo đề án, việc chỉnh trang, cải tạo kênh rạch nhằm cải thiện chất lượng sống cho người dân, đồng thời phát huy tiềm năng không gian đô thị ven sông để phát triển công viên, du lịch sinh thái và dịch vụ đô thị xanh. Sau khi di dời, quỹ đất dọc hành lang sông, kênh, rạch sẽ được quy hoạch thành các khu vực chức năng mới, góp phần nâng cao chất lượng quy hoạch và thiết kế đô thị toàn thành phố.
Người dân sống ven kênh, rạch phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm môi trường do rác thải trên các kênh, rạch. Ảnh: Hà Linh
Sở Xây dựng nhận định công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng là thách thức lớn nhất của đề án. Phần lớn các hộ dân ven kênh có pháp lý đất đai yếu, nhiều trường hợp xây dựng trên đất lấn chiếm hoặc trong hành lang bảo vệ kênh rạch nên không đủ điều kiện để bồi thường, chỉ được hỗ trợ. Do giá trị hỗ trợ thấp, người dân khó có khả năng tự mua nhà tái định cư, dẫn đến tiến độ bàn giao mặt bằng chậm.
Để giải quyết vấn đề này, TP HCM sẽ tập trung phát triển quỹ nhà tái định cư và nhà ở xã hội với nhiều hình thức, từ đầu tư công đến hợp tác công tư (PPP), đồng thời khuyến khích doanh nghiệp tham gia xây dựng nhà ở xã hội để tăng nguồn cung và đa dạng lựa chọn cho người dân.
Thành phố cam kết thực hiện đúng quy trình pháp lý trong bồi thường, đồng thời triển khai nhiều chính sách hỗ trợ người dân ổn định cuộc sống mới như hỗ trợ tài chính, đào tạo nghề, giới thiệu việc làm, miễn giảm học phí, hỗ trợ sinh kế và cho vay ưu đãi khởi nghiệp.
Định hướng phát triển ngành nghề phù hợp với đặc điểm từng khu vực sau di dời cũng được đưa vào đề án, bao gồm tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp đô thị, giúp người dân sớm thích nghi và tạo thu nhập bền vững tại nơi ở mới.
Năm 2025, TP HCM sẽ hoàn thiện đề án tổng thể, lấy ý kiến các bên liên quan và điều chỉnh quy hoạch phân khu 1/2000 ở những khu vực dự kiến chỉnh trang. Từ năm 2026 - 2027, thành phố sẽ khởi công các dự án nhà ở tái định cư, đồng thời thu hồi đất, bồi thường và giải phóng mặt bằng. Giai đoạn 2028 - 2030 sẽ tập trung hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, công viên, kè bờ và không gian công cộng; đồng thời tổ chức đấu thầu, đấu giá quỹ đất hình thành sau giải tỏa.
TP HCM đặt mục tiêu đến năm 2030 cơ bản hoàn thành việc di dời và tái định cư người dân đang sống trên và ven các tuyến sông, kênh, rạch. Đây không chỉ là một chương trình chỉnh trang đô thị mà còn là bước chuyển hướng tới một đô thị sinh thái, văn minh và phát triển bền vững.
