Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cầm bảng thuế Mỹ áp lên hàng hóa của hàng loạt quốc gia. Ảnh: NBC News.
Tòa án Thương mại Quốc tế chỉ rõ, Hiến pháp Hoa Kỳ chỉ trao quyền điều chỉnh thương mại quốc tế cho Quốc hội. Mặc dù Tổng thống có thể sử dụng quyền khẩn cấp để bảo vệ nền kinh tế, nhưng quyền đó không cho phép ông đơn phương áp thuế rộng rãi. “Tòa án không đánh giá việc áp thuế của Tổng thống là khôn ngoan hay hiệu quả. Vấn đề ở đây là pháp luật không cho phép điều đó,” theo phán quyết của các thẩm phán.
Chỉ vài phút sau, chính quyền ông Trump nộp đơn kháng cáo, đặt nghi vấn về thẩm quyền của tòa án. Tòa án Thương mại Quốc tế có trụ sở tại Manhattan, và các quyết định của tòa này có thể được kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm Liên bang tại Washington D.C., thậm chí lên Tòa Tối cao Hoa Kỳ.
Trong nhiệm kỳ của mình, ông Trump đã coi việc đánh thuế hàng hóa nhập khẩu là vũ khí chính trong cuộc chiến thương mại nhằm buộc các nước nhượng bộ, thu hẹp thâm hụt thương mại hơn 1.200 tỷ USD. Tuy nhiên, chính sách này đã gây ra sự xáo trộn lớn cho thương mại toàn cầu và thị trường tài chính.
Các doanh nghiệp từ nhỏ đến lớn phải liên tục điều chỉnh chuỗi cung ứng, sản xuất, nhân sự và giá cả do những thay đổi bất ngờ trong chính sách thuế quan của chính quyền Trump.
Người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai đã phản bác phán quyết của Tòa án và khẳng định thâm hụt thương mại là một “tình trạng khẩn cấp quốc gia” đang tàn phá các cộng đồng, làm suy yếu lực lượng lao động và nền công nghiệp quốc phòng.
Phán quyết xuất phát từ hai vụ kiện: một do Trung tâm Công lý Liberty đại diện cho 5 doanh nghiệp nhỏ Mỹ chuyên nhập khẩu hàng hóa từ các nước bị áp thuế, và một do 13 bang đứng đơn, trong đó có bang Oregon do Tổng chưởng lý Dan Rayfield lãnh đạo.
Các doanh nghiệp bị ảnh hưởng, từ nhà nhập khẩu rượu New York đến nhà sản xuất sản phẩm giáo dục tại Virginia, đều cho rằng thuế quan làm họ khó duy trì hoạt động kinh doanh.
“Không có lý do gì để cho rằng những sắc thuế này chỉ sai với các nguyên đơn - nếu sai, thì là sai với tất cả,” tòa án khẳng định.
Ông Trump là tổng thống Mỹ đầu tiên sử dụng Đạo luật Quyền hạn Kinh tế trong Tình trạng Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để áp thuế lên hàng hóa nhập khẩu, vốn trước đây chỉ được dùng để trừng phạt các quốc gia thù địch hoặc đóng băng tài sản của họ.
Bộ Tư pháp Mỹ lập luận rằng các đơn kiện nên bị bác bỏ vì các doanh nghiệp chưa thực sự bị thiệt hại (do chưa áp thuế) và chỉ Quốc hội, chứ không phải các doanh nghiệp, mới có quyền khiếu nại Tổng thống tuyên bố theo IEEPA.
Trong đợt áp thuế hồi tháng 4, ông Trump gọi thâm hụt thương mại là tình trạng khẩn cấp quốc gia và tuyên bố áp thuế 10% cho toàn bộ hàng nhập khẩu, với mức cao hơn cho các nước có thâm hụt lớn, đặc biệt là Trung Quốc.
Tuy nhiên, chỉ một tuần sau, nhiều mức thuế cụ thể theo quốc gia đã bị tạm hoãn. Vào ngày 12/5, chính quyền Trump tuyên bố sẽ tạm thời giảm các mức thuế cao nhất với Trung Quốc để thúc đẩy đàm phán thỏa thuận thương mại lâu dài. Cả hai bên đồng ý cắt giảm thuế quan trong ít nhất 90 ngày.
