Thế giới đang ngày càng xa mục tiêu chấm dứt phá rừng vào năm 2030, theo Báo cáo Đánh giá Rừng 2025 vừa công bố. Trong đó cho biết năm 2024, cả hành tinh đã mất vĩnh viễn hơn 8,1 triệu hecta rừng khiến tiến độ bị chậm tới 63% so với cam kết tại Tuyên bố Glasgow về Rừng và Sử dụng đất mà hơn 140 quốc gia ký năm 2021.
Báo cáo do công ty tư vấn Climate Focus điều phối, với sự tham gia của các tổ chức nghiên cứu và phi chính phủ quốc tế. Kết quả cho thấy cháy rừng là nguyên nhân hàng đầu, chiếm hơn 6,7 triệu hecta, trong đó rừng Amazon chịu thiệt hại nặng nhất, phát thải gần 800 triệu tấn CO2 chỉ trong năm qua.
Một đoạn rừng Amazon nhìn từ trên cao cho thấy ranh giới rõ rệt giữa vùng rừng rậm xanh tốt và khu đất trọc bị chặt phá để canh tác nông nghiệp. Ảnh: Amanda Perobell.
Tác giả chính của báo cáo, bà Erin Matson, cho rằng các đợt cháy rừng quy mô lớn vốn từng là bất thường, nay đã trở thành “chuyện thường niên”, phần lớn do con người đốt rừng lấy đất, hạn hán kéo dài và quản lý lỏng lẻo.
Báo cáo cũng ghi nhận, Brazil tiếp tục đứng đầu thế giới về tỷ lệ suy giảm rừng nhiệt đới, trong khi con số này của Bolivia tăng tới 200% so với năm 2023. Trung bình mỗi năm trong thập kỷ qua, 86% diện tích rừng bị xóa sổ do mở rộng nông nghiệp lâu dài, đặc biệt là trồng đậu nành, chăn nuôi bò và cọ dầu. Thêm vào đó, khai thác vàng và than đang trở thành những tác nhân mới gây suy thoái rừng.
Bà Matson cảnh báo, hơn 400 tỷ USD trợ cấp nông nghiệp mỗi năm đang gián tiếp thúc đẩy phá rừng, trong khi nguồn tài chính toàn cầu dành cho bảo vệ và phục hồi rừng chỉ đạt 5,9 tỷ USD/năm, nghĩa là thấp hơn rất nhiều so với mức 117 - 299 tỷ USD cần thiết để đạt mục tiêu 2030.
Bà cho rằng, vẫn còn cơ hội đảo ngược xu thế nếu COP30 tại Brazil sắp tới đạt được đồng thuận về sáng kiến Quỹ “Cơ chế Rừng Nhiệt đới Vĩnh cửu” (viết tắt là TFFF), có kế hoạch huy động 125 tỷ USD nhằm tài trợ lâu dài cho các quốc gia bảo vệ rừng. Theo đề xuất, 20% nguồn vốn sẽ được phân bổ trực tiếp cho cộng đồng bản địa và địa phương, những người sống phụ thuộc vào rừng.
Bà Matson cho rằng, tình hình phá rừng toàn cầu vẫn còn rất đáng lo ngại, nhưng nếu Quỹ TFFF được triển khai hiệu quả, đó có thể là bước khởi đầu cho một hướng đi tích cực hơn.
