Việc phát triển kinh tế - xã hội bền vững phải gắn với quản lý, sử dụng hợp lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, tiết kiệm nước, bảo vệ đất và cải tạo môi trường nông nghiệp, qua đó góp phần nâng cao đời sống, xóa đói giảm nghèo. Phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường đã có cuộc trao đổi với TS Phạm S, Phó Chủ tịch Hội Kỷ lục gia Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng xung quanh vấn đề này.
Tiến sĩ Phạm S, Phó Chủ tịch Hội Kỷ lục gia Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng. Ảnh: Tuấn Anh.
Thưa ông, việc quản lý, sử dụng hợp lý tài nguyên, bảo vệ môi trường có vai trò quan trọng như thế nào đến việc nâng cao đời sống, xóa đói giảm nghèo trong giai đoạn hiện nay?
Quản lý, sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên, bảo vệ môi trường đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống và xóa đói giảm nghèo, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Điều này càng đúng trong bối cảnh hiện nay khi áp lực từ biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên đang gia tăng.
Thứ nhất, quản lý tài nguyên bền vững sẽ đảm bảo nguồn lực lâu dài cho các hoạt động kinh tế. Việc sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên như áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, giúp tăng năng suất và chất lượng nông sản, từ đó cải thiện thu nhập cho người dân.
Thứ hai, bảo vệ môi trường góp phần giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, vốn ảnh hưởng nặng nề đến các cộng đồng dễ bị tổn thương. Các biện pháp như trồng rừng, bảo tồn đa dạng sinh học và sử dụng năng lượng tái tạo giúp giảm thiểu thiên tai, từ đó bảo vệ sinh kế của người nghèo.
Thứ ba, môi trường trong lành cải thiện sức khỏe cộng đồng, giảm chi phí y tế và tăng năng suất lao động. Ô nhiễm nước, không khí và đất gây ra nhiều bệnh tật, làm gia tăng gánh nặng tài chính cho các hộ gia đình nghèo.
Người đồng bào Xơ Đăng được hướng dẫn sản xuất nông nghiệp bền vững. Ảnh: Tuấn Anh.
Thứ tư, các hoạt động bảo vệ môi trường như du lịch sinh thái, nông nghiệp hữu cơ mở ra cơ hội cho người dân vùng sâu, vùng xa. Những ngành này không chỉ tạo thu nhập mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, góp phần xóa đói giảm nghèo. Tóm lại, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường là yếu tố cốt lõi để đạt được mục tiêu xóa đói giảm nghèo trong giai đoạn hiện nay.
Theo ông, đâu là những giải pháp khả thi và cấp thiết nhất để tiết kiệm nước, bảo vệ đất, hướng tới nền nông nghiệp bền vững gắn với bảo vệ môi trường?
Để xây dựng nền nông nghiệp bền vững, tiết kiệm nước, bảo vệ đất và gắn kết với bảo vệ môi trường, cần triển khai các giải pháp đồng bộ, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế. Cụ thể, ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm nước là giải pháp hàng đầu. Điều này giúp tối ưu hóa lượng nước sử dụng, giảm thiểu lãng phí, đồng thời tăng năng suất cây trồng, cải thiện thu nhập cho nông dân, góp phần xóa đói giảm nghèo.
Giải pháp quản lý đất bền vững là yếu tố cốt lõi để duy trì chất lượng đất. Theo đó, cần phải áp dụng luân canh, xen canh cây trồng và sử dụng phân bón hữu cơ, hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học.
Ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm nước là giải pháp hàng đầu nhằm t8ng năng suất cây trồng, cải thiện thu nhập, góp phần xóa đói giảm nghèo. Ảnh: Tuấn Anh.
Giải pháp phát triển nông nghiệp hữu cơ là xu hướng tất yếu. Việc giảm phụ thuộc vào hóa chất không chỉ bảo vệ đất và nguồn nước khỏi ô nhiễm mà còn đáp ứng nhu cầu thị trường về thực phẩm sạch, an toàn. Còn giải pháp quản lý nguồn nước hiệu quả là yếu tố then chốt. Xây dựng, bảo trì hệ thống thủy lợi hiện đại, phục hồi các lưu vực sông, hồ và kiểm soát ô nhiễm từ chất thải nông nghiệp, công nghiệp giúp duy trì nguồn nước sạch.
Giải pháp nâng cao nhận thức và đào tạo cho nông dân về kỹ thuật canh tác bền vững, sử dụng tài nguyên hiệu quả và tác động của biến đổi khí hậu là yếu tố không thể thiếu. Các chương trình tuyên truyền, tập huấn cần được tổ chức thường xuyên để thay đổi thói quen canh tác lạc hậu.
Chính sách hỗ trợ từ nhà nước cũng đóng vai trò quan trọng. Các chính sách khuyến khích áp dụng công nghệ xanh, hỗ trợ tài chính cho nông dân và giám sát chặt chẽ việc sử dụng tài nguyên đất, nước sẽ thúc đẩy nông nghiệp bền vững. Việc phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng sẽ đảm bảo hiệu quả lâu dài.
Từ thực tiễn địa phương, ông có thể chia sẻ những kinh nghiệm hay, mô hình hiệu quả trong cải tạo môi trường nông nghiệp góp phần nâng cao đời sống, xóa đói giảm nghèo cho người dân?
Từ thực tiễn địa phương ở Việt Nam, nhiều mô hình và kinh nghiệm cải tạo môi trường nông nghiệp đã chứng minh hiệu quả trong việc nâng cao đời sống và xóa đói giảm nghèo. Cụ thể, mô hình nông nghiệp hữu cơ và tuần hoàn. Tại nhiều địa phương của tỉnh Lâm Đồng, các mô hình nông nghiệp hữu cơ đã được áp dụng thành công. Nông dân chuyển từ canh tác truyền thống sang trồng theo hướng hữu cơ kết hợp với chăn nuôi an toàn sinh học.
Phát triển nông nghiệp bền vững nhằm cải thiện đời sống và xóa đói giảm nghèo. Ảnh: Tuấn Anh.
Vấn đề ứng dụng công nghệ số trong nông nghiệp. Chuyển đổi số tại các tỉnh Lâm Đồng, TP. HCM đã hỗ trợ nông dân tiếp cận thị trường qua thương mại điện tử, quảng bá nông sản và du lịch cộng đồng. Qua đó, giúp nông dân học hỏi kỹ thuật canh tác mới, dự báo mùa vụ và tiếp cận nông nghiệp thông minh, từ đó tăng năng suất và thu nhập.
Vấn đề phát triển du lịch nông thôn gắn với bảo vệ môi trường. Các địa phương của tỉnh Lâm Đồng đang đẩy mạnh khai thác cảnh quan thiên nhiên hệ sinh thái rừng, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao để phát triển du lịch sinh thái, du lịch canh nông.
Vấn đề đầu tư hạ tầng và hỗ trợ sinh kế. Các chương trình chuyển đổi cơ cấu giống cây trồng, hỗ trợ liên kết sản xuất, chương trình khuyến nông, liên kết sản xuất giúp người dân thoát nghèo bền vững. Vấn đề nâng cao nhận thức và đào tạo. Các chương trình khuyến nông, khuyến lâm tại các địa phương đã đào tạo nông dân về kỹ thuật canh tác bền vững, giúp họ tự lực vươn lên.
Những kinh nghiệm này khi được nhân rộng và lồng ghép với chính sách hỗ trợ sẽ tiếp tục thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững, cải thiện đời sống và xóa đói giảm nghèo hiệu quả.
Xin cảm ơn ông!
