Tại tỉnh Khánh Hòa, chính sách giao khoán bảo vệ rừng đã chứng minh được hiệu quả kép rõ rệt, mang lại lợi ích về kinh tế - xã hội và góp phần tích cực vào công tác quản lý, bảo vệ rừng. Để làm rõ hơn, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn với ông Nguyễn Danh, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Khánh Hòa.
Ông Nguyễn Danh, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Khánh Hòa. Ảnh: Kim Sơ.
Ông đánh về hiệu quả kinh tế - xã hội của mô hình giao khoán bảo vệ rừng trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa như thế nào? Cụ thể, mô hình này đã giúp bà con đồng bào dân tộc thiểu số giải quyết bài toán an sinh, xóa đói giảm nghèo ra sao?
Chính sách giao khoán rừng là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm xã hội hóa sản xuất nông nghiệp, bảo vệ và phát triển rừng, gắn với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, an sinh và xóa đói giảm nghèo. Trong giai đoạn 2016 - 2025, việc giao khoán bảo vệ rừng tại tỉnh đã mang lại hiệu quả kép rõ rệt, đặc biệt ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Mô hình này đã trở thành một giải pháp an sinh thiết thực, giúp ổn định đời sống và giảm nghèo bền vững cho hàng nghìn hộ dân, nhất là hộ nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã khu vực II, III.
Trung bình mỗi hộ nhận khoán khoảng 30 ha rừng/năm, với mức hỗ trợ từ 400.000 đến 600.000 đồng/ha, mang lại nguồn thu nhập ổn định từ 12 -18 triệu đồng/năm. Nguồn thu này không chỉ giúp bà con hạn chế du canh du cư, bớt cảnh đi làm thuê xa nhà mà còn tạo vốn để đầu tư vào sinh kế phụ trợ như chăn nuôi bò, dê dưới tán rừng và được hỗ trợ mô hình trồng cây giá trị cao (điều, sầu riêng, măng cụt…).
Bên cạnh đó, chính sách trợ cấp gạo đã hỗ trợ thêm 700.000 - 900.000 đồng/tháng/hộ, giảm gánh nặng sinh hoạt, giúp bà con yên tâm bám rừng, giữ đất. Có thể khẳng định, chính sách giao khoán bảo vệ rừng đã gắn trực tiếp lợi ích kinh tế với trách nhiệm giữ rừng, khơi dậy tinh thần cộng đồng, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn miền núi, củng cố an ninh chính trị và hướng tới mục tiêu xây dựng nông thôn mới, phát triển bền vững.
Ngoài việc mang lại sinh kế, mô hình này đã tác động ra sao đến công tác bảo vệ tài nguyên rừng? Ông có thể chia sẻ những con số hoặc câu chuyện cụ thể về việc giảm thiểu tình trạng phá rừng, lấn chiếm rừng từ khi triển khai không?
Không chỉ mang đến sinh kế, chính sách khoán bảo vệ rừng còn tạo nên một “lá chắn xanh” vững chãi từ chính cộng đồng - những người gắn bó gần gũi nhất với rừng. Khi được hưởng lợi trực tiếp, bà con đã chuyển từ vị thế “đối tượng được tuyên truyền” sang “chủ thể tích cực”, trở thành những lực lượng hỗ trợ đắc lực cho các đơn vị chủ rừng và lực lượng kiểm lâm trên khắp các cánh rừng.
Nhờ giao khoán đã mang hiệu quả rõ rệt trong công tác bảo vệ rừng. Ảnh: Kim Sơ.
Nhờ lực lượng tại chỗ này, tình trạng phá rừng và lấn chiếm đất rừng đã giảm rõ rệt. Nếu như năm 2016 toàn tỉnh còn ghi nhận 1.274 vụ vi phạm lâm luật, thì đến năm 2024 chỉ còn 136 vụ, giảm gần 90% so với giai đoạn trước. Các hành vi phá rừng trái pháp luật cũng giảm mạnh, từ 64 vụ năm 2017 xuống chỉ còn 31-37 vụ/năm trong giai đoạn 2022-2024. Nhiều "điểm nóng" trước đây, như xã Sơn Tân (Cam Lâm), sau khi giao 450 ha rừng cho 15 hộ dân tộc thiểu số, đã cơ bản chấm dứt tình trạng phá rừng và lấn chiếm đất. Cùng với đó, nhiều diện tích rừng tự nhiên được giữ vững, rừng trồng được chăm sóc tốt hơn, còn tỷ lệ cháy rừng giảm đáng kể nhờ người dân thường xuyên tuần tra, trực phòng cháy chữa cháy rừng ngay từ cơ sở.
Trong thời gian tới, Chi cục Kiểm lâm có những định hướng và giải pháp gì để nhân rộng mô hình này, đồng thời hỗ trợ người dân phát triển sinh kế bền vững hơn nữa, để họ thực sự trở thành những "người giữ rừng" bền bỉ?
Chi cục xác định việc nhân rộng mô hình giao khoán bảo vệ rừng gắn với phát triển sinh kế là một nhiệm vụ trọng tâm, lâu dài, đặc biệt ở các xã miền núi, nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống tập trung. Hiện tỉnh Khánh Hòa có khoảng 400.115 ha rừng; tỷ lệ che phủ đạt 46,83%, tăng 0,21% so với cuối năm 2024. Tỉnh đã giao khoán bảo vệ trên 78.000 ha rừng cho hộ gia đình và cộng đồng, chủ yếu là hộ nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số.
Bà con nhận khoán có trách nhiệm bảo vệ rừng. Ảnh: Kim Sơ.
Thời gian tới, Chi cục sẽ tiếp tục tham mưu, triển khai hiệu quả các chương trình trọng điểm như Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và Chương trình phát triển lâm nghiệp bền vững, qua đó mở rộng diện tích rừng giao khoán cho hộ gia đình và cộng đồng, đặc biệt ưu tiên hộ nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số.
Ngoài ra sẽ hướng dẫn bà con đầu tư một phần tiền nhận khoán vào các mô hình nông – lâm kết hợp, phát triển cây dược liệu dưới tán rừng, chăn nuôi, trồng cây ăn trái; đồng thời định hướng phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở những khu vực gần các khu rừng đặc dụng Núi Chúa, Phước Bình, Hòn Bà để tạo thêm việc làm và thu nhập tại chỗ cho người dân.
Chúng tôi cũng sẽ đẩy mạnh tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ tiếp cận và tiêu thụ sản phẩm, nâng cao giá trị thu nhập trên cùng diện tích canh tác. Trọng tâm là bồi dưỡng, tập huấn nâng cao kỹ năng chuyên môn về bảo vệ rừng và phòng cháy chữa cháy rừng; hỗ trợ, hướng dẫn các kỹ thuật canh tác, sản xuất nông nghiệp hiệu quả, tiên tiến gắn với việc phát triển các mô hình nông - lâm - ngư kết hợp; hình thành các sản phẩm đặc trưng, đặc thù đạt tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế. Bên cạnh đó, chúng tôi sẽ lồng ghép các nguồn vốn, khuyến khích khai thác giá trị dịch vụ môi trường rừng, từng bước tham gia thị trường carbon để tạo thêm nguồn thu cho cộng đồng và công tác bảo vệ rừng.
Mục tiêu lâu dài là để bà con không chỉ “sống được nhờ rừng” mà còn từng bước “giàu lên từ rừng”, trở thành những người giữ rừng bền bỉ, góp phần giữ vững diện tích và nâng cao chất lượng rừng trên địa bàn tỉnh.
Xin cảm ơn ông!
