Chuyện giữ rừng: [Bài 2] 'Thức tỉnh' tình yêu mãnh liệt với rừng già

Hiểu "nỗi đau" cây rừng ngã xuống

Tại thôn Tà Giang 2, xã Tây Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa, anh Cao Xuân Dáng, một người con của đồng bào Raglai, khoác ba lô lên vai cùng tổ tuần tra tiến sâu vào tiểu khu 257, nơi nhận khoán bảo vệ rừng của Ban Quản lý rừng phòng hộ Cam Lâm – Cam Ranh – Khánh Sơn. Hành trang của họ đơn giản nhưng ý thức bảo vệ rừng mãnh liệt.

Anh Dáng kể, trước đây, cuộc sống khó khăn đã từng đẩy nhiều người dân trong thôn, trong đó có cả anh phải vào rừng chặt cây bán củi để mưu sinh. Đó là lối sống cũ gắn liền với nương rẫy, bắp, lúa do cha ông để lại. Nhưng giờ đây, mọi thứ đã khác.

Năm 2024, một cuộc họp quan trọng đã diễn ra, chính quyền xã và Ban quản lý rừng mời 30 hộ dân, trong đó có gia đình anh Dáng, đến để trao đổi về chính sách giao khoán bảo vệ rừng. Tất cả đều đồng lòng ký hợp đồng để trở thành những "người giữ rừng" chính thức. Tổng cộng 30 hộ dân đã nhận khoán 900 ha rừng. Từ đó, cuộc sống của họ thay đổi từng ngày. Mỗi năm, các hộ dân được nhận 12 triệu đồng tiền hỗ trợ. Riêng gia đình anh Dáng, nhờ tham gia nhận khoán, anh đã dành tiền mua cây giống, phân bón để phát triển 1 ha sầu riêng, với 50 cây đã bắt đầu cho thu hoạch. Nhờ vậy, anh đã thoát khỏi cảnh nghèo khó và cuộc sống dần ổn định, đủ đầy hơn.

Mỗi chuyến tuần tra qua từng gốc cây, con suối, anh Dáng lại cảm nhận được một sự gắn bó lạ lùng. Anh nói: "Từ khi nhận khoán, tôi thấy yêu quý rừng, thiên nhiên hơn. Rừng hiện giờ cho tôi cuộc sống, nên tôi có trách nhiệm bảo vệ nó".

Với vai trò người trực tiếp tham gia bảo vệ rừng, anh thường xuyên vận động bà con trong thôn, xóm nâng cao ý thức, không lấn chiếm đất rừng, không đặt bẫy thú. Kết quả là khi cả làng đã nhận thức được giá trị của rừng, không còn vào rừng triệt phá như trước đây.

Giúp bà con cải thiện đời sống

Rời tổ nhận khoán của anh Dáng, chúng tôi tiếp tục đến thôn A Pa2, xã Tây Khánh Sơn, nơi 35 hộ dân người Raglai đã cùng nhau thành lập một tổ cộng đồng, nhận khoán bảo vệ 1.050 ha rừng. Người đứng đầu là anh Cao Thanh Hoàng. Trước khi tham gia nhận khoán, cuộc sống của các gia đình trong tổ đều rất khó khăn. Nhiều người phải vay ngân hàng để sản xuất, nhưng cây trồng chưa đến kỳ thu hoạch, tiền lãi hằng tháng trở thành một gánh nặng.

Chính sách giao khoán đã trở thành "cứu tinh" kịp thời. Với mức hỗ trợ 12 triệu đồng/năm được chia làm hai đợt, các thành viên trong tổ đã có thêm nguồn thu nhập ổn định. Số tiền này giúp họ giải quyết bài toán cấp bách nhất như trả lãi ngân hàng. "Nhờ có tiền nhận khoán, bà con có tiền trả lãi, mua sắm máy móc, trang thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp. Gia đình cũng đỡ vất vả hơn rất nhiều", anh Hoàng chia sẻ.

Riêng anh Hoàng số tiền nhận khoán không chỉ là thu nhập, mà còn là động lực để anh đầu tư vào sản xuất, mở rộng mô hình trồng chuối và sầu riêng với diện tích 7 sào. Nhờ đó, gia đình anh đã chính thức thoát nghèo.

Nhận khoán cũng đồng nghĩa với trách nhiệm. Tổ của anh Hoàng được chia thành nhiều nhóm nhỏ, luân phiên tuần tra khu vực được giao, nhờ vậy tình trạng phá rừng tại tiểu khu đã không còn xảy ra.

Anh Hoàng cho biết, việc thường xuyên họp thôn, nhắc nhở bà con về trách nhiệm bảo vệ rừng đã nâng cao ý thức của mọi người. "Một số bà con trước đây thường vào rừng, nhưng hiện tại đã có trách nhiệm hơn, không còn phá rừng, lấn chiếm đất rừng nữa", anh Hoàng bộc bạch.

Rừng là tương lai của cộng đồng

Ông Ngô Công Châu, Phó Giám đốc phụ trách Ban Quản lý rừng phòng hộ Cam Lâm – Cam Ranh – Khánh Sơn cho biết, đơn vị đang quản lý hơn 30.200 ha rừng và đất rừng. Năm 2025, Ban quản lý thực hiện giao khoán 4.680 ha cho 159 hộ dân theo Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Có thể nói chương trình này có ý nghĩa hết sức quan trọng, không chỉ là giải pháp hiệu quả để giữ gìn và phát triển diện tích rừng mà còn góp phần tạo sinh kế ổn định, nâng cao thu nhập và đời sống của bà con.

Theo ông Châu, trước đây, công tác quản lý bảo vệ rừng của đơn vị gặp rất nhiều khó khăn khi lực lượng chuyên trách rất mỏng (19 người/30.220 ha). Nhưng từ khi có các hộ nhận khoán hỗ trợ, công tác bảo vệ rừng, phòng cháy chữa cháy đã đỡ vất vả hơn hẳn. Các hộ nhận khoán không chỉ hỗ trợ tuần tra, kiểm tra mà còn là "đôi mắt, cánh tay nối dài của đơn vị".

Họ phối hợp tuyên truyền, cung cấp thông tin về những vị trí có biến động, và tham gia chữa cháy khi có cháy rừng xảy ra. Thông qua việc khoán bảo vệ rừng, diện tích rừng được quản lý, bảo vệ hiệu quả, phát huy hết tiềm năng và lợi thế. Không những thế, rừng không còn là nơi để mưu sinh tạm bợ, mà đã trở thành tương lai bền vững của cả cộng đồng.

Theo ông Châu, chương trình đã tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập, góp phần xóa đói, giảm nghèo và phát triển kinh tế xã hội địa phương. Quan trọng hơn đã giúp nâng cao trách nhiệm của người dân với tài nguyên rừng, biến họ thành lực lượng nòng cốt trong công tác quản lý, bảo vệ rừng.