Sơn La bàn kế hoạch xây dựng khu dự trữ sinh quyển

Sáng 7/8, tỉnh Sơn La đã tổ chức buổi họp bàn phương án xây dựng khu dự trữ sinh quyển (DTSQ) Mường La – Tà Xùa. Cuộc họp do ông Trần Dũng Tiến, Phó Giám đốc Sở NN&MT Sơn La chủ trì, với sự tham dự của đại diện các đơn vị liên quan như Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Chi cục Kiểm lâm Sơn La; Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature); Trung tâm Xúc tiến đầu tư, thương mại và du lịch tỉnh, cùng lãnh đạo các xã nằm trong vùng dự kiến xây dựng.

‘Mỏ vàng’ từ thiên nhiên

Ông Nguyễn Huy Tuấn, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Sơn La cho biết: “Ý tưởng thành lập khu DTSQ Mường La – Tà Xùa xuất phát từ việc tỉnh Sơn La sở hữu một hành lang đa dạng sinh học đặc biệt quý giá, kéo dài từ Khu Bảo tồn thiên nhiên (BTTN) Mường La đến Khu rừng đặc dụng Tà Xùa”.

Khu vực này nằm trên địa bàn các xã Chiềng Lao, Ngọc Chiến (thuộc huyện Mường La cũ), Xím Vàng, Tà Xùa, Pắc Ngà (huyện Bắc Yên cũ), và mở rộng sang các xã Suối Tọ, Phù Yên, Gia Phù, kết thúc tại xã Mường Cơi.

Khu DTSQ dự kiến sẽ có diện tích gần khoảng hơn 190.000 ha, được chia thành ba vùng chức theo mô hình của UNESCO. Vùng lõi có diện tích hơn 40.000 ha, phần lớn là rừng nguyên sinh. Vùng đệm có diện tích khoảng 16.700 ha, là nơi diễn ra các hoạt động sản xuất truyền thống với sự kiểm soát chặt chẽ. Vùng chuyển tiếp rộng hơn 151.000 ha, là nơi cộng đồng cư dân sinh sống, được phép phát triển kinh tế – xã hội theo hướng thân thiện với môi trường và đảm bảo các nguyên tắc phát triển bền vững. 

Hai địa điểm Khu bảo tồn thiên nhiên Mường La và rừng đặc dụng Tà Xùa đều sở hữu địa hình đồi núi cao, dốc đứng và chia cắt mạnh, đặc biệt ở Tà Xùa với nhiều đỉnh núi trên 2.000m như Phu Sa Phìn, Phu Chiêm Sơn (cao nhất là 2.765m). Đây là nơi hình thành các địa danh nổi tiếng như: “Thiên đường mây Tà Xùa”, “Sống lưng khủng long”, thảo nguyên Tà Xùa, mỏm Cá Heo, thác Khủng Long, đỉnh U Bò ở Tà Xùa; các dịch vụ suối khoáng, trải nghiệm thác nước, hang động, nghỉ dưỡng tại homestay ở xã Ngọc Chiến; các điểm lưu trú như Tà Xùa Ecolodge, Mây Home, Happy Hill; cùng hệ thống suối, thác hùng vĩ là những điểm đến hấp dẫn, thu hút du khách ưa khám phá và yêu thích du lịch mạo hiểm.

Về hệ sinh thái, khu vực Tà Xùa có năm kiểu trạng thái thảm thực vật phân bố theo độ cao, từ rừng nhiệt đới ẩm ở dưới 700m, đến rừng ôn đới lạnh trên 2.400m. Toàn khu “sở hữu” 782 loài thực vật, trong đó có 123 loài quý hiếm được ghi trong Sách đỏ Việt Nam, IUCN và các nghị định bảo tồn của Chính phủ. Hệ động vật cũng rất phong phú với 60 loài thú, 215 loài chim (31 loài quý hiếm), 35 loài bò sát và 28 loài lưỡng cư.

Trong khi đó, khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La có hệ sinh thái cũng rất đa dạng, với 1.015 loài thực vật, trong đó có 79 loài quý hiếm, cùng 76 loài thú, 191 loài chim, 57 loài bò sát, 37 loài lưỡng cư và 265 loài côn trùng. Các thảm thực vật ở đây phân bố theo ba vành đai sinh thái: nhiệt đới, á nhiệt đới và ôn đới, cùng các vùng đất nông nghiệp xen kẽ.

Phát triển xanh gắn với du lịch cộng đồng

Khu dự trữ sinh quyển là mô hình do Chương trình Con người và Sinh quyển (MAB) của UNESCO khởi xướng, nhằm thúc đẩy sự hài hòa giữa con người với thiên nhiên. Hiện nay, Việt Nam đã có 11 khu dự trữ sinh quyển được công nhận, tiêu biểu như Cát Tiên, Cát Bà, Tây Nghệ An, Đồng Nai… Mỗi khu đều có ban quản lý cấp tỉnh do Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng ban, đóng vai trò điều phối các hoạt động giữa ngành chức năng, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư.

Qua đó, địa phương có thể nhận được sự hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính, đào tạo nhân lực và quảng bá hình ảnh từ UNESCO cũng như các tổ chức quốc tế. Đây còn là cơ hội để Sơn La khẳng định vị thế là điểm đến xanh, an toàn và giàu bản sắc văn hóa trong mắt du khách trong và ngoài nước.

Ông Trần Dũng Tiến, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La, khẳng định, khu DTSQ là một phương án để bảo tồn đa dạng sinh học, đây cũng là nền tảng để phát triển kinh tế xanh, tăng cường sinh kế, ổn định đời sống và giữ gìn văn hóa cho người dân vùng cao. Ông cũng đề xuất tổ chức Hội thảo đánh giá tiềm năng, lập hồ sơ đề cử và thành lập Ban chỉ đạo cấp tỉnh để sớm triển khai nhiệm vụ và cũng được sự đồng thuận, đánh giá cao và nhất trí của các Sở, ngành và lãnh đạo chính quyền địa phương.

Việc xây dựng và hướng tới công nhận khu dự trữ sinh quyển Mường La – Tà Xùa là bước đi chiến lược, góp phần giúp tỉnh Sơn La bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, đồng thời tạo sự kết nối với mạng lưới bảo tồn quốc tế. Khu vực hành lang đa dạng sinh học này là nơi sinh sống của nhiều dân tộc anh em như Thái, Mông, Dao, La Ha, Mường… Trong đó, cộng đồng người Thái và Mông chiếm tỷ lệ lớn và hiện vẫn lưu giữ được nhiều phong tục, tập quán truyền thống như lễ hội Gầu Tào, nghệ thuật múa khèn, nghề thủ công dệt vải lanh, rèn thủ công, làm giấy… Đây là điều kiện thuận lợi để phát triển loại hình du lịch văn hóa và du lịch cộng đồng.